Álemde sýıtsıd sany úsh esege qysqardy
ASTANA. KAZINFORM — Seýldegi Kenhı ýnıversıtetiniń Medıtsınalyq kolledjiniń ǵalymdary 1990 jyldan 2021 jylǵa deıingi aralyqta 102 eldegi sýıtsıd deńgeıin zertteı kele osyndaı qorytyndyǵa keldi, dep jazdy DW.
Nature Mental Health jýrnalynda jarııalanǵan zertteý nátıjelerine sáıkes, tabysy joǵary elderde bul tómendeý odan da aıqyn baıqalady.
Zertteý derekteri boıynsha, 102 elde sýıtsıd deńgeıi orta eseppen 29,9%-ǵa azaıǵan: 1990 jyly ár 100 myń adamǵa shaqqanda 10,33 jaǵdaı bolsa, 2021 jyly bul kórsetkish 7,24-ke túsken. Ǵalymdar bul ózgeristi Eýropada jastardyń psıhologııalyq jaǵdaıyna kóbirek kóńil bóline bastaǵanymen jáne BAQ-ta sýıtsıd taqyrybyna abaılap qaraýymen baılanystyrady.
Tabysy joǵary 54 elde jaǵdaı tipti jaqsyraq: 1990 jyly 100 myń adamǵa shaqqanda 12,68 jaǵdaı tirkelse, 2021 jyly (COVID-19 pandemııasy kezinde) bul kórsetkish 8,61-ge deıin tómendegen, ıaǵnı 32,1%-ǵa qysqarǵan. Al tabysy tómen jáne ortasha elderde bul kórsetkish 7,88-den 5,73-ke deıin azaıǵan. Alaıda zertteýshiler eskertedi: keıbir elderde barlyq jaǵdaılar tirkelmeýi múmkin, sondyqtan bul sandarǵa saqtyqpen qaraý qajet, ásirese kedeı elderge qatysty statıstıka burmalanýy múmkin.
Zertteý tobynyń boljamynsha, 2050 jylǵa qaraı sýıtsıd deńgeıi baıaý bolsa da tómendep, ár 100 myń adamǵa shaqqanda 6,49 jaǵdaıǵa jetýi yqtımal.
Fraıbýrg ýnıversıtetiniń Medıtsınalyq psıhologııa jáne medıtsınalyq áleýmettaný ınstıtýtynyń ókili Lasse Zander bul tendentsııalar basqa zertteýlerdiń nátıjelerimen sáıkes keletinin aıtty. Alaıda ol bylaı dep eskertti: uzaqmerzimdi oń ózgerister baıqalsa da, «kórsetkishter áli de tym joǵary» ekenin umytpaýymyz kerek.
Onyń aıtýynsha, jyl saıyn álemde 700 myńnan astam adam óz-ózine qol jumsap kóz jumady.
— Tek Germanııanyń ózinde 2023 jyly 10 myńnan astam adam sýıtsıdten qaıtys boldy — bul jol-kólik apattary, SPID, esirtki jáne zorlyq-zombylyq qylmystarynyń qosyndysynan da kóp, — deıdi maman Germanııanyń Ulttyq sýıtsıdtiń aldyn alý baǵdarlamasynyń derekterine súıene otyryp.
Al Qazaqstanda sýıtsıdke beıim jastar áskerge alynbaıdy.