Álemde ár 3 sekýnd saıyn bir adam Altsgeımerge shaldyǵady - dáriger
Psıhoterapevt Jibek Joldasovanyń aıtýynsha, qazir kóptegen adam ata-analary men jaqyn týystarynyń este saqtaý qabiletiniń joǵalýy jáne kárilik (dementsııa) týraly alańdaıdy. Bul derttiń aldyn almasa 2050 jylǵa qaraı jer betiniń 150 mln-nan astam turǵyny dementsııadan zardap shegetin bolady.
«Dál qazirgi ýaqytta, osy aýrýǵa shaldyqqan qazaqstandyqtardyń naqty sanyn aıtý qıyn. Bul 2 jyldyq pandemııaǵa baılanysty bolyp otyr. 2021 jyly 9 myńnan astam adamnan anyqtalǵan edi. Álemde dementsııamen aýyratyn 55 mln qart adam bar, jyl saıyn 10 mln jańa aýrý adam nemese ár 3 sekýnd saıyn jańa aýrý anyqtalady. Kóptegen adam este saqtaý qabiletiniń tómendeýi «kárilik, emdelmeıdi» dep sanaıdy. Shyn máninde, saý qartaıý protsesi kóptegen tanymdyq fýnktsııalardyń jaqsarýymen sıpattalady», – deıdi Jibek Joldasova.
Dárigerdiń aıtýynsha, dementsııanyń aldyn alý úshin onyń damýynyń qaýipti faktorlaryn bilý qajet.
«Adamnyń jasy neǵurlym úlken bolsa, qaýip-qater soǵurlym joǵary bolady. Álbette, qartaıý ol tabıǵat zańdylyǵy, oǵan eshteńe jasaı almaısyń. Alaıda aýrýdyń damýyna basqa da qaýipti faktorlar áser etedi. Atap aıtar bolsam, gıpertonııa, joǵary holesterın, ateroskleroz, qant dıabeti, semizdik, durys tamaqtanbaý, temeki, las aýa, pestıtsıdter. Osynyń bári Altsgeımerge ákeledi», - deıdi ol.
Altsgeımer – dementsııanyń eń kóp taralǵan túri. Ol kóbirek egde jastaǵy adamdarda birte-birte este saqtaý qabiletiniń tómendeýimen, mı qyzmeti buzylyp, aqyl-oı qabiletiniń tómendeýimen kórine bastaıdy.
Eske salaıyq, 21 qyrkúıekte dúnıejúzilik Altsgeımer aýrýyna qarsy kúni atalyp ótedi.