Álem elderi koronavırýsqa qarsy shekteý sharalaryn qaıta kúsheıtip jatyr
Qazaqstanda da koronavırýsty juqtyrǵandar sany kún ótken saıyn ósip keledi. Sonyń saldarynan elimizde qaıtadan maska taǵý usynylyp jatyr. Álemdegi jáne eldegi epıdemıologııalyq jaǵdaı týraly QazAqparat sarapshysynyń materıalynda.
Djons Hopkıns ýnıversıteti men Worldometer ınternet-portalynyń málimetteri boıynsha, álemde SARS-CoV-2 koronavırýsyn juqtyrǵandar sany 553 mıllıonnan asty. Juqtyrǵandar sany boıynsha AQSh áli de kósh bastap tur. Onda aýyrǵandar sany 88,2 mıllıonnan asyp otyr.
Eýropa men Amerıkada COVID-19 ınfektsııasynyń qaıta taralýyna omıkronnyń BA.4 jáne BA.5 nusqalary sebep bolyp otyr. Koronavırýstyń mundaı jańa shtamy Úndistanda da anyqtaldy jáne ony Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy baqylaýǵa alǵan bolatyn.
DDSU basshysy Tedros Gebreıesýstyń aıtýynsha, jaǵdaıdy birneshe faktor qıyndatyp otyr.
Birinshiden, kóptegen elde zerthanalyq testileý sany azaıǵan, sondyqtan jalpy jaǵdaıdy baǵalaý óte qıyn.
Ekinshiden, jańa nusqalarǵa qarsy turýǵa kómektesetin preparattarǵa tabysy tómen jáne ortasha elder áli de qol jetkize almaı otyr.
Úshinshiden, ýaqyt óte kele vaktsınanyń qorǵanys deńgeıi azaıady, degenmen vaktsına áli de aýyr jaǵdaı men koronavırýstan qaıtys bolý qaýpin azaıtady. Doktor Tedrostyń sózinshe, bul jaǵdaıda vaktsınanyń kúsheıtkish dozasynyń mańyzy arta túsedi, ásirese, bul qaýipti toptaǵy adamdardy qorǵaý maqsatynda óte ózekti másele.
Tórtinshiden, koronavırýs juqtyrǵandar sany artqan soń, post-kovıdten zardap shegetin adamdar sany da ósip keledi. «Bul jaıt, birinshiden, naýqastarǵa, olardyń otbasyna kóbirek aýyrtpalyq túsiredi, biraq onyń bir bóligi densaýlyq saqtaý júıesine, ekonomıkaǵa jáne tutastaı alǵanda qoǵamǵa da áserin tıgizedi», - dep tolyqtyrdy DDU basshysy.
Onyń aıtýynsha, bul másele jahandyq, ulttyq jáne jergilikti deńgeılerde jedel is-sharalar qabyldaý kerek ekenin kórsetip otyr. DDU basshysy qaýipti toptaǵy adamdardy, onyń ishinde egde jastaǵylardy, sonymen qosa buǵan deıin koronavırýsty aýyr ótkizgen azamattardy jáne medıtsına qyzmetkerlerin vaktsınanyń kúsheıtkish dozasymen qamtamasyz etýdi usyndy.
Joǵaryda atap ótkendeı, shilde aıynyń basynda COVID-19 vırýsyn juqtyrǵandar sanynyń artýyna baılanysty birqatar eldiń bıligi koronavırýs shekteýlerin qaıta engizip jatyr.
Katarda kesheden, ıaǵnı 7 shildeden bastap jergilikti turǵyndar men týrıster ǵımarattyń ishinde, kólikte maska taǵýǵa mindetteldi. Tek 21 mamyrda el úkimeti qoǵamdyq oryndarda (ǵımarat ishinde) mindetti túrde maska taǵý kerek degen talapty toqtatqan edi. Sonda turǵyndardyń tek bir aı maska taqpaı júrýge múmkindigi boldy. Mundaı qorǵanys quraldaryn tek medıtsınalyq mekemelerde jáne kólikte qoldaný qajet bolǵan edi.
Osyǵan uqsas talap búginnen bastap Kıprde qoldanyla bastady. Eldiń Densaýlyq mınıstrligi maskany 12 jastan asqan barlyq azamat taǵýy kerek ekenin aıtty. Ony atalǵan vedomstvo sońǵy kúnderi barlyq epıdemıologııalyq kórsetkish pen koronavırýspen aýyryp, aýrýhanaǵa jatqyzylǵandar sanynyń kóbeıýimen túsindirdi.
Frantsııa úkimeti de halyqty jabyq jerlerde jáne kólikte maska taǵýǵa shaqyrdy. Alaıda olar bul sharany mindetteýge áli erte dep sanaıdy.
Túrkııada medıtsınalyq qaýymdastyq úkimetke mindetti túrde qaıtadan maska taǵý rejımin engizýdi usyndy. Olardyń málimdemesine sáıkes, el aýmaǵynda koronavırýs juqtyrǵandar qatary artyp otyr. Sondyqtan vaktsınalaýdy balalardan bastaý, barlyq turǵyndy jabyq bólmelerde betperde taǵýǵa mindetteý, test sanyn kóbeıtý, sonymen qosa olardyń nátıjelerin kún saıyn jarııalap otyrý kerek ekenin aıtty.
Germanııa qazirgi ýaqytta aýrýdy juqtyrǵandar sany boıynsha álemde besinshi orynda (28,5 mıllıonnan astam, onyń ishinde 141 myńnan astam adam qaıtys boldy). Robert Koh ınstıtýtynyń (RKI) málimeti boıynsha, koronavırýs juqtyrý kórsetkishi qazirgi ýaqytta halyqtyń júz myńyna shaqqanda 687,7 jaǵdaıǵa jetti. Germanııanyń densaýlyq saqtaý organdary kúnine 147 489 jańa ınfektsııa jáne 102 ólim jaǵdaıyn tirkedi. Bir apta buryn kúndelikti ósim 142 329 jaǵdaıdy quraǵan.
Sarapshylar Germanııada juqtyrǵandardyń naqty sany áldeqaıda kóp ekenin atap ótti, óıtkeni kóp jaǵdaı áli anyqtalmaǵan. Resmı statıstıkaǵa tek PTR testi negizinde rastalǵan jaǵdaılar kiredi.
Italııada da koronavırýs juqtyrǵandar sany artady dep boljanyp otyr. Osy eldiń densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń ǵylymı keńesshisi, professor Ýolter Rıchchardı SARS-CoV-2 koronavırýsynyń jańa tolqyndary bolatynyn eskertti. Onyń aıtýynsha, shildeniń aıaǵynda jáne mektepter qaıta ashylǵannan keıin kúzde, ıaǵnı qyrkúıektiń ortasynan qazan aıyna deıin KVI qaıta órshýi yqtımal.
Professor 80 jastan asqan qarııalar men balalarǵa vaktsına salýdy jalǵastyrý qajet dep sanaıdy. Rıchchardıdiń pikirinshe, Italııada ǵana emes, búkil Eýropada jabyq jerlerde mindetti túrde maska taǵýdy engizý qajet.
«Maımyl sheshegi»: 58 elde 6 myń jaǵdaı tirkeldi
Al maımyl sheshegine toqtalsaq, DDU basshysynyń sózinshe, bul aýrý áli de alańdaýshylyq týǵyzyp otyr. Qazirgi tańda álemniń 58 elinde alty myń jaǵdaı tirkeldi. Infektsııany anyqtaý áli qıyn, sondyqtan juqtyrý jaǵdaılary da atalǵan tsıfrdan kóp bolýy múmkin. Aýrýdyń oshaǵy Eýropa desek bolady, onda jańa jaǵdaılardyń 80%-y tirkelgen. Afrıkada maımyl sheshegi buryn bolmaǵan elderge taralyp jatyr.
Eske salaıyq, 23 maýsymda Tótenshe jaǵdaılar komıteti maımyl shesheginiń órshýin «halyqaralyq alańdaýshylyq týdyratyn tótenshe jaǵdaı» retinde belgileýden bas tartqan edi. Degenmen DDU basshysy komıtetti 18 shildede qaıta shaqyrýǵa nıetti. Ol «qajet bolsa, kezdesý odan da erterek ótýi múmkin» ekenin atap ótti.
Qazaqstanda koronavırýs juqtyrǵandar sany artyp, maska taǵý usynyldy
Elimizde de koroanvırýs juqtyrǵandar sany artty. Osyǵan baılanysty búginnen bastap elimizde 1 shildedegi VAK-tyń sheshimine sáıkes, «Kólik obektilerinde koronavırýstyq ınfektsııa boıynsha sanıtarııalyq-profılaktıkalyq jáne sanıtarııalyq-epıdemııaǵa qarsy is-sharalardy júrgizý týraly» qaýlysy kúshine endi.
Endi atalmysh qujat boıynsha, turaqty jolaýshylar tasymalyn (áýe, sý, temir jol, metropolıten) júzege asyratyn uıymdar kólik quraldaryndaǵy aýa baptaý, jeldetý júıelerine tekserý júrgizýi jáne jeldetkish súzgilerin aýystyryp otyrýy qajet. Sondaı-aq perrondyq avtobýstardan basqa kólikte ondaǵy jolaýshylar oryn sanynan aspaýy kerek. Kólik salonyn jeldetý, dezınfektsııalaý quraldaryn qoldana otyryp, salondy sýlap súrtý jáne aýysym aıaqtalǵannan keıin qoǵamdyq kólikterge dezınfektsııa júrgizý talap etiledi.
Bul rette áýejaı, vokzalda, qyzmet kórsetý pýnktteriniń ǵımarattarynda, qoǵamdyq kólikte júrgende jolaýshylarǵa maska taǵý usynyldy.
Aıta keteıik, Qazaqstanda ótken táýlikte 334 adamda koronavırýs indeti PTR arqyly rastalyp, aýyrǵany belgili boldy. Aımaqtar boıynsha: Nur-Sultan qalasy - 101, Almaty qalasy - 121, Shymkent qalasy - 22, Almaty oblysy - 29, Atyraý oblysy - 14, Shyǵys Qazaqstan oblysy - 1, Jambyl oblysy - 13, Batys Qazaqstan oblysy - 1, Qaraǵandy oblysy - 20, Qostanaı oblysy - 1, Qyzylorda oblysy - 2, Mańǵystaý oblysy - 3, Pavlodar oblysy - 4, Soltústik Qazaqstan oblysy - 1, Túrkistan oblysy - 1. Jalpy el boıynsha aýyrǵandar sany – 1308541 adamǵa jetken.
Sonymen qosa, Qazaqstanda ótken táýlikte 65 adam koronavırýs indetinen jazylyp shyqty. Aımaqtar boıynsha: Nur-Sultan qalasy - 29, Almaty qalasy - 31, Atyraý oblysy - 2, Qaraǵandy oblysy - 3. Qazaqstan boıynsha jazylǵandar sany – 1292932-ni qurady.
Foto: wwmt.com
