Aleksandr Stomma: Baqytymdy qazaq aýylynan, qazaq qyzynan tapqan janmyn
«Qazaq eline, qazaq otbasyna ábden baýyr bastym. Namaz apa men Nurym aǵamnan eshkimniń ala jibin attamaýdy, adaldyqty úırendim. Urpaq órbitip, nemere-jıen súıdim. Men – baqytymdy qazaq aýylynan, qazaq qyzynan tapqan janmyn» deıtin ol ekinshi dúnıejúzilik soǵys jyldarymen tuspa-tus ótken balalyq shaǵy, odan keıingi ómiri týraly aıtyp berdi.
Týǵan ólkesi – Vıtebsk oblysyndaǵy sol bir qyrǵyndy eske alǵysy kelmeıdi. Óıtkeni, onyń ata-anasy turǵan úıdi jaýdyń úıindige aınaldyrǵanyn oılaǵanda, áli kúnge júregi qars aıyrylady. Dushpannyń aýyr tehnıkalarymen taptalǵan úıimen birge ata-anasyn da joǵaltqan. Ár jerde tómpeshik bolyp qalǵan úılerdiń ornyn aralap júrip, ashtyqtan talmaýsyrap qulaǵan Aleksandrdy partızandar taýyp alyp, balalar úıine jetkizgen.
«Soǵystan keıingi jyldardyń da aýyrtpalyǵy umytylǵan joq. Ata-anadan da, týystan da aıyryldym. Balalar úıindegi súreńsiz kúnder qajytyp jiberetin. Tárbıeshimiz Qazaqstannan kelgen adamdarǵa jolyqtyrdy. Olar bizdi mehanızatorlyq mamandyq alýǵa, qazirgi Atyraý oblysyna barýǵa úgittedi. Oılanatyn nesi bar, solarǵa ilesip, Qazaqstanǵa tartyp kettim», -deıdi Aleksandr Stomma.
Osylaısha, kindik kesken ólkesinen qımastyqpen jyraqtap, Qyzylqoǵa aýdanyndaǵy Saǵyz stantsııasyna taban tiregen. Osyndaǵy kásiptik-tehnıkalyq ýchılışeniń ustazdarynan dáris tyńdap, mehanızatordyń kýáligin aldy. Sodan soń kezindegi «Qyzyl tý» keńsharyna barýdy qalaǵan.
«Keńsharǵa kelgenimmen, qaıda, kimge bararymdy bilmedim. Bir Odaqtyń quramyndaǵy el bolǵanymen, buryn kórmegen jer. Tipti salt-dástúri men tili ózge ultqa sińise alamyn ba? Biraq, qazaqtyń aýzyn ashsa, júregi kórinetin aqkóńil, baýyrmal ult ekenine kóz jetkizdim. Meniń ańtarylyp turǵanymdy kórgen bolýy kerek, aqjaýlyqty ana janyma taıap keldi. Bastapqyda baıqamappyn, qulaǵyma jaǵymdy daýsyn estip, jalt qaradym. Jasynyń úlkendigine qaramaı, hal-jaǵdaıymdy surady. Balalar úıinde tárbıelengenimdi, aýylǵa kelgen sebebimdi aıtyp edim. Jaýlyǵynyń ushymen kózin súrtken sol apa meni qushaǵyna tartyp, baýyryna basty. «Ulym, júre ǵoı» dep qolymnan jetelep, úıine ertip keldi. Dastarhanyn jaıyp, badanadaı baýyrsaǵyn, dámi til úıirgen qoıý aıranyn usyndy. Keýdemnen ıtermeı, úıine shaqyrǵan, aq dámin usynǵan aqjaýlyqty adam – meniń ekinshi anama aınalǵan Namaz apa», - deıdi ol.
Aýyldaǵy adamnyń bári baýyrmal ǵoı. Bári Aleksandrdy baýyryna basty. Ásirese, Namaz apanyń uly Nurym Aleksandrdy týǵan inisindeı, al, Aleksandr ony týǵan aǵasyndaı kórgen. Ekeýi bir anadan týǵandaı tatý bolǵan. Estonııa jerindegi áskerı boryshyn ótegen soń Aleksandar birden Namaz apasynyń otbasyna oralǵan.
«Áskerde Namaz apanyń daýsyn saǵynyp júrdim. Túsime kóp kiretin. Osy shańyraqta qazaqtyń meıirbandyǵyn, qonaqjaılyǵyn boıyma sińirdim. Qazaq tilin de jetik meńgerdim. Meni óz balasyndaı kórgen Namaz apa tańerteń jumysqa shyǵaryp salyp, keshke esik aldynan kútip alatyn. Nurym ekeýmiz de keńsharda mehanızator boldyq. Sánjandaı qazaq qyzyn osy shańyraqqa kelin etip túsirdim. Namaz apa úılený toıymdy jasap berdi. Bul 1979 jyl edi», -dep eske alady ol.
Qazir belorýs jigitiniń japyraǵy qazaq aýylynda jaıylyp, Sánjan ekeýi jeti ul-qyz tárbıeledi. Uldary erjetip, qyzdary boıjetken. Bári de ár mamandyq ıesi atanyp, ómirden óz ornyn tapqan. Stommanyń áýleti qazaqtan kelin alyp, qyz berip, qudandaly bolǵan.
«Qazaq eline, qazaq otbasyna ábden baýyr bastym. Namaz apa men Nurym aǵamnan eshkimniń ala jibin attamaýdy, adaldyqty úırendim. Urpaq órbitip, nemere-jıen súıdim. Men – baqytymdy qazaq aýylynan, qazaq qyzynan tapqan janmyn. Átteń, búgingi baqytty sátimdi tárbıesin bergen, qoldaýyn kórsetken apam men aǵam kóre almady. Olar aramyzda bolǵanda ǵoı, qýanyshty kúnderim kóbeıe túser edi» - deıdi ol.
Eske sala ketelik, budan buryn atyraýlyq Zelımhan Zýbarıev qazaqtyń baýyrmaldyǵy men meıirimine eshteńe jetpeıtinin aıtqan edi.
