Aldaǵy jyldary Qazaqstanda tyńaıtqysh engizý kólemin 3,2 mln tonnaǵa deıin ulǵaıtý josparlanýda
ASTANA. KAZINFORM – 19-22 mamyr aralyǵynda Túrkistan oblysyna jumys sapary kezinde vıtse-premer Serik Jumanǵarın Qazyǵurt aýdanynyń bıdaı óndirýshilerimen jáne Maqtaaral aýdanynyń maqta ósirýshilerimen kezdesti.
Búginde Túrkistan oblysynda 469,3 myń gektar jerge kókónister men egin egildi. Onyń 100 myń gektardan astamy – Qazyǵurt aýdanynda. Munda bıdaı, arpa, júgeri, burshaq daqyldary, maıly daqyldar, sondaı-aq kókónister ósiriledi. 2 myń gektarǵa jýyq aýmaqqa baý-baq ósirildi. Jaıylymǵa 133 myń ga bólingen. Agroqurylymdardyń basym kópshiligi – sharýa qojalyqtary (3375). Budan bólek, 105 seriktestik pen 127 kooperatıv bar. Mal sharýashylyǵy, ásirese qoı sharýashylyǵy óte damyǵan, 400 myńǵa jýyq bas bar.
«Qazyǵurt-Agro» JShS-niń dırektory Erjan Kóbeev vıtse-premermen kezdesýde sýbsıdııalaýǵa jatatyn tyńaıtqyshtardy engizý normasyn jáne fermerler úshin arzandatylǵan dızel otynyn tutyný normatıvin ulǵaıtý máselesin kóterdi.
«Eger biz mólsherin kóbeıtsek, biz jerdi eki ret óńdep, topyraqty jaqsarta alamyz», — dedi ol.
Serik Jumanǵarın óndirýshi zaýyttarda qajetti qordy qalyptastyrý úshin fermerler tyńaıtqyshtarǵa ýaqtyly ótinish berýi qajet ekenin aıtty.
«Bıyl respýblıka boıynsha tyńaıtqyshtardy sýbsıdııalaýǵa 35 mlrd teńge bólindi, biz bul maqsatqa shamamen 1,5 mln tonna bólýdi josparlap otyrmyz. Aldaǵy jyldardaǵy josparlar kólemin 3,2 mln tonnaǵa deıin ulǵaıtý kózdelgen. Tyńaıtqysh alýǵa múmkindigińiz bar, ótinim berý kerek», — dep atap ótti ol.
Sharýa Spandııar Baıǵulov sheteldik aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyna sýbsıdııanyń alynyp tastalǵany týraly surady.
«Men sheteldik kombaındy 140 mln teńgege nesıege alǵym keldi. Biraq maǵan burynǵydaı 6%-ben emes, tek 15%-ben ǵana beriletinin, endi sýbsıdııa joq ekenin aıtty. Solaı ma?» — dep surady ol.
Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Azat Sultanov Qazaqstanda analogtary óndiriletin sheteldik tehnıkany satyp alýǵa endi sýbsıdııalar berilmeıtinin aıtty. Otandyq tehnıkany satyp alýǵa beriletin sýbsıdııalar 30%-dy quraıdy. Bul rette elimizde óndirisi jolǵa qoıylmaǵan sheteldik aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn 25%-ben sýbsıdııalaý jalǵasady. Dese de kombaındar Qazaqstanda jetkilikti kólemde shyǵarylady.
Maqtaaral aýdanynda Serik Jumanǵarın maqta egý boıynsha kóktemgi dala jumystarynyń barysymen tanysty. Munda «Hamro Ata» óndiristik kooperatıvi Qytaı ınvestorymen birlesip, «Peng Seng» tamshylatyp sýarý tehnologııasy boıynsha 310 gektarǵa maqta otyrǵyzdy. Jobanyń ereksheligi – qarapaıym ádispen egilgen maqta alqaptarymen salystyrǵanda, aǵyndy sýlardyń kólemin 50% únemdeýge bolady. Bul ónimdilikti gektaryna 60-70 tsentnerge arttyrady.
Munda vıtse-premerge maqta ósirý jáne qaıta óńdeý boıynsha jobalar týraly aqparat usynyldy, olardy iske asyrý bıyl bastaldy. Bular – quny 10 mlrd teńge bolatyn «Cotton maqta», «Tulpar Textile» – 15 mlrd teńge, (jipter óndirisi), «TST Jetisay Textile» (jipter óndirisi, maqta óńdeý, matalar men toqyma óndirisi) klasterleri. Sonymen birge ózbek seriktesterimen birlesken, quny $50 mln bolatyn «Global Textile Turkestan» eksportqa baǵdarlanǵan klasteri de júzege asady.
Vıtse-premermen kezdesýde maqta ósirýshiler aımaqtyń erekshelikterin eskere otyryp, kóktemgi dala jumystaryna jeńildetilgen dızel otynyn berý normatıvterin qaıta esepteý múmkindigi týraly máseleni kóterdi. Budan bólek, sýbsıdııa tólemderin keshiktirý máselesi de aıtyldy.
«Biz bıylǵy egis naýqanyna arzandatylǵan baǵamen 376 myń tonna dızel otynyn bóldik. Aldymen 340 myń tonna, al qajettilikter naqtylanǵannan keıin taǵy 36 myń tonnaǵa ulǵaıttyq. Qazir kóktemgi dala jumystaryna fermerler úshin jyldyq 5% ósimmen 580 mlrd teńge bólemiz. Ótinim berip, jeńildikterdi paıdalanýǵa bolady», — dedi Serik Jumanǵarın maqta ósirýshilerge.
Sondaı-aq sapar aıasynda vıtse-premer júgerini qaıta óńdeý zaýytynyń, «EKO-kýltýra» jylyjaı kesheniniń, banan ósiretin jylyjaıdyń qurylys barysymen jáne «Bórte-mılka» sút-taýar fermasynyń damýymen tanysty.
