Alash zııalylary qazaqtyń túpki jerlerin jınap aldy - Zııabek Qabyldınov
«1920 jyly 26 tamyzda Keńes úkimeti Búkilreseılik ortalyq atqarý komıteti men RKFSR HKK «Qyrǵyz (qazaq) avtonomııaly sotsıalıstik keńes respýblıkasyn qurý týraly» dekret qabyldady. 4-12 qazan aralyǵynda Orynborda Qazaq avtonomııasynyń úlken sezi ótti, sondyqtan 4 qazan kúni qazaq memleketiniń qalpyna kele bastaǵan kúni dep esepteledi. 1920-1925 jyldar aralyǵynda bizdiń avtonomııamyzdyń ortalyǵy Orynborda boldy. Ol Reseı ımperııasy kezinde bizdi otarlaýdyń bir ortalyǵy bolǵan», - deıdi tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Zııabek Qabyldınov.
Ol qysqa ýaqytta kóp jumys istelgenin aıtty.
«1920 jyly 3 mıllıondaı halyq avtonomııa quramynda bolsa, 1925 jyly 6,5 mıllıonǵa deıin sharyqtady. Qazaq halqynyń úlesi 50%-dan asar-aspas qana boldy. Orynborda qansha qıyndyq bolsa da, kadrlar jetispese de avtonomııanyń basynda otyrǵan jigitter kóp jumys istedi. Onyń ishinde kadr máselesi, jer máselesi, ákimshilik terrıtorııa, memleket máselesi, bilim, densaýlyq máselesi, 1920-1921 jyldary bastalǵan asharshylyqpen keremet, tıimdi kúreskenine ań-tań bolamyz», - deıdi ol.
Onyń aıtýynsha, ol kezde Orynbordaǵy qazaqtyń sany 1%-dan aspaǵan.
«Osyǵan qaramaı kadr jetispeýshiligi máselesin sheshken. Alash zııalylarynyń myqtylaryn jumysqa tartyp, Reseı federatsııasynyń myqty joǵary oqý oryndaryna jibergen. Tipti 1924-1925 jyldary «Alash» zııalylary qazaqtyń terrıtorııasyna qazaqtyń túpki jerlerin jınap aldy. Tek Omby qalasy men Omby ýezine qatysty másele boldy. Tek 1928-1929 jyldary Alashtyń myqty azamattary Omby qalasy men Omby ýezin RKFSR quramyna engizý týraly sheshim qabyldandy», - deıdi ol.
