Ál-Farabı mereıtoıy Qazaqstanda jáne álemde qalaı toılandy
Resmı shara bastalmas buryn Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ janyndaǵy Ál-Farabı halyqaralyq ortalyǵynda álemge Ál-Mashanı degen atpen tanymal áıgili ǵalym jáne farabıtanýshy Aqjan Jaqsybekuly Mashanovtyń bıýstiniń ashylý saltanaty ótti.
Memlekettik hatshy saltanatty rásimdegi quttyqtaý sózinde adamzattyń Ekinshi Ustazy Ál-Farabıdiń Qazaqstan aýmaǵynda Otyrarda bir kezderi Farabı dep atalǵan Qazaqstan men Ortalyq Azııanyń ejelgi mádenı ortalyǵynda dúnıege kelgenin álemge ǵylymı turǵydan dáleldegen qazaqstandyq farabıtaný mektebiniń negizin qalaýshysynyń erekshe úlesin atap ótti.
Osydan jarty ǵasyr buryn 1975 jyly ıÝNESKO qamqorshylyǵymen Qazaqstannyń Almaty qalasynda ótken Ál-Farabıdiń 1100 jyldyǵyna arnalǵan halyqaralyq forým ótkizý týraly sheshimniń qabyldanýy qazaqstandyq ǵalymnyń baǵa jetpes eńbeginiń moıyndalýynyń taǵy bir kórinisi boldy.
Dóńgelek ústel formatynda ótken ǵalymdarmen kezdesý barysynda Qyrymbek Kósherbaev Ál-Farabıdiń 1150 jyldyq mereıtoıynyń keıbir qorytyndylaryn shyǵaryp, mereıtoılyq jyl ıÝNESKO-nyń qamqorlyǵymen halyqaralyq deńgeıde atap ótilýde ekendigin atap ótti. Pandemııaǵa qaramastan, qazaqstandyq farabıtanýshylar men ǵylymı qoǵamdastyq uly ǵalymnyń murasyn elde jáne búkil álemde keńinen nasıhattap dáripteý boıynsha orasan zor jumys atqardy.
Mereıtoı sharalaryna qatysýǵa halyqaralyq qoǵamdastyq jáne akademııalyq orta keń aýqymda tartyldy, olardyń ishinde BUU men ıÝNESKO, IYU, TÚRKSOI, dıplomatııalyq mıssııalardyń ókilderi, sondaı-aq sheteldik jetekshi farabıtanýshy ǵalymdar bar.
Sheteldegi Qazaqstannyń Elshilikterimen jáne Ál-Farabı ortalyqtarynyń qoldaýymen jáne jetekshi sheteldik ýnıversıtettermen birlesip – Oksford ýnıversıteti, Djavaharlal Nerý ýnıversıteti, Ystanmbul ýnıversıteti, Kapodıstrı atyndaǵy Afına ulttyq ýnıversıteti, Sofııa ýnıversıteti, Damask ýnıversıteti, Egıpet ýnıversıteti jáne basqa ýnıversıtettermen birqatar halyqaralyq konferentsııalar ótkizildi.
Ál-Farabıdiń mereıtoıy Úndistan, Sıngapýr, Malaızııa jáne Indonezııada atalyp ótti. Halyqaralyq is-sharalarǵa álemniń 50 eliniń atynan 100-den astam ýnıversıtetterden jáne taǵy basqa uıymdardan 12 myńnan astam adam qamtyldy.
Respýblıkada onlaın rejımde 60-tan astam konferentsııa, dóńgelek ústelder men ǵylymı semınarlar ótti. Máselen, áleýmettik jelilerde ashyq qoljetimdilikpen «Parasattylyq saǵaty» jalpyrespýblıkalyq aktsııasy, «Ál-Farabı jáne qaıyrymdy qoǵam» atty vıdeodáris jáne «Ekinshi Ustaz» onlaın veb-semınarlar serııasy ótkizildi.
«Qaıyrymdy qoǵam» chellendjine álemniń 7 elinen kelgen sheteldik stýdenttermen qosa, Qazaqstannyń joǵary oqý oryndarynyń 14 myńǵa jýyq stýdenti qatysty. «Ál-Farabı» halyqaralyq pándik olımpıadasyna alys jáne jaqyn shetelderdiń 10 elinen 9,5 myńnan astam mektep oqýshysy qatysty.
Olımpıada jeńimpazdaryna ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-da oqýǵa 40 bilim granty bólindi.
Sonymen qatar, Ál-Farabıǵa arnalǵan 7 monografııa, Ál-Farabıdiń dáıeksózder jınaǵy, sonymen qatar «Qaıyrymdylyq» oılary men naqyl sózder jınaǵy qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde jaryq kórdi. Ál-Farabıdiń buryn jarııalanbaǵan úsh traktaty arab tilinen qazaq tiline aýdaryldy.
Sonymen qatar, kezdesý aıasynda álemde tuńǵysh ret jaryq kórgen «Ál-Farabı» entsıklopedııasynyń tusaýkeseri ótken bolatyn.
QR Memlekettik hatshysynyń sapary aıasynda Pan Gı Mýn atyndaǵy Turaqty damý ınstıtýty men tórtinshi merzim qatarynan QazUÝ basqaryp kele jatqan BUU-nyń «Akademııalyq yqpal» baǵdarlamasynyń Ǵalamdyq habynyń jańartylǵan keńsesiniń tusaýkeseri ótti.
Sondaı-aq, Qyrymbek Kósherbaev ýnıversıtet ǵalymdarynyń, sonyń ishinde zamanaýı ІT-tehnologııalardy qoldana otyryp jasaǵan birqatar zerttemelerimen tanysty. Úlken ǵylymı áleýetke ıe eldiń jetekshi ýnıversıteti koronavırýs pandemııasynyń taralýymen kúresýge óz úlesin qosýda.
