Aqyly negizde oqıtyn ozat stýdentterge memlekettik grant taǵaıyndaý arqyly memleket áleýmettik máni zor sheshim qabyldady

ASTANA. Aqpannyń 17-si. QazAqparat /Rýslan Ǵabbasov/ - Qandaı qıyndyqtar bolsa da, memleket óziniń áleýmettik baǵdarynan aýytqymaıtynyn taǵy bir ret dáleldedi. El úkimeti búgin taǵy bir áleýmettik máni asa zor sheshim qabyldap, qarjy daǵdarysynyń saldarynan oqý aqylaryn tóleı almaı júrgen myńdaǵan stýdentterdiń kókiregine úmit otyn jaqty. Úkimet oqýyn úzdik oqyp jatqan aqyly bólimdegi stýdentterge qosymsha memlekettik grant bóletin boldy.

Jalpy, Қazaқstan el jastaryna joғary sapaly bilim berý isin strategııalyқ maқsat etip, bұl baғytta maңyzdy қadamdardy jүıeli jasap keledi. Mәselen, 2005 jyly joғary oқý oryndarynyң stýdentteri men orta kәsiptik bilim berý ұıymdary oқýshylarynyң shәkirtaқylary eki esege ұlғaıyp, memlekettik bilim berý kredıtteri boıynsha oқıtyn stýdenter tүgel memlekettik bilim berý granttaryna aýystyryldy. Үsh myң stýdentke «Bolashaқ» baғdarlamasynyң aıasynda әlemniң jetekshi oқý oryndarynda bilim alýlary үshin memleket tarapynan jaғdaı jasaldy. Sonymen birge bıylғy jyly shәkirtaқynyң taғy 25 paıyzғa artýy bilimdi jastardyң sanyn arttyryp, bilim sapasyn jaқsartýғa jәrdemdesetini sөzsiz. Al endi қazirgi kezde atқarylyp jatқan sharalarғa toқtalatyn bolsaқ, aқpannyң 12-inde Elbasy Nұrsұltan Nazarbaev «Nұr Otan» partııasy Saıası keңesi Bıýrosynyң keңeıtilgen otyrysynda Үkimetke Қazaқstannyң joғary oқý oryndarynda aқyly negizde oқıtyn stýdentterdi қoldaý maқsatynda үshinshi kýrstan bastap oқý ozattaryna қosymsha memlekettik bilim berý granttaryn bөlýdi tapsyrғany barshamyzғa mәlim. «Қazir bizdiң stýdentter kүrdeli jaғdaıғa tap bolyp otyr. Memleket mұndaıda jastarғa қoldaý kөrsetýi tıis. Sondyқtan men Үkimetke elimizdiң joғary oқý oryndarynda aқyly negizde oқıtyn stýdentterdi қoldaý maқsatynda үshinshi kýrstan bastap oқý ozattaryna arnalғan қosymsha memlekettik bilim berý granttaryn bөlýdi tapsyramyn», dedi өz sөzinde Memleket basshysy. Elbasy sonda 10 myңnan astam stýdent memlekettiң osy қoldaýyn paıdalanyp, өz oқýlaryn jalғastyra alatynyn atap kөrsetti. Sonymen қatar, Memleket basshysy Үkimetke jetim, az қamtylғan jәne kөpbalaly otbasylarynan shyққan, aқyly negizde oқıtyn үlgerimi jaқsy jәne өte jaқsy stýdentter үshin tehnıkalyқ jәne medıtsınalyқ mamandyқtar boıynsha birinshi kýrstan bastap ұzaқ merzimdi jeңildetilgen nesıe bөlý mәselesin pysyқtaýdy da tapsyrdy. Elimizde mұndaı 40 myңғa jýyқ stýdent bar. «Meniң oıymsha, bұl bizdiң jastar men olardyң ata-analaryna kөrsetetin naқty kөmek bolady. Bұl jұmysty «Nұr Otan» partııasy men partııanyң Jastar қanaty arқyly jүrgizý қajet», dedi N. Nazarbaev. Elbasynyң tapsyrmasynan keıin araғa 5 kүn salyp, әlemdik қarjy daғdarysy jaғdaıynda aқyly bөlimde oқıtyn stýdentterge қoldaý kөrsetý maқsatynda Үkimet tıisti Қaýlylardy қabyldap ta үlgerdi. Premer-Mınıstr Kәrim Mәsimovtyң aıtýynsha, naýryzdyң 1-inen bastap stýdentterge қosymsha bilim berý granttary men ұzaқ merzimdi jeңildikti nesıe taғaıyndalatyn bolady. Elimizdegi joғary oқý oryndaryndaғy stýdentterdi қoldaý үshin jalpy somasy 120 mıllıon AҚSh dollary kөleminde қosymsha қarajat қarastyrylyp otyr. «Stýdentterge қosymsha granttar men jeңildikti nesıeler bөlý әlemdik қarjy daғdarysy jaғdaıynda jasalyp otyrғan үlken қamқorlyқ dep tүsinemiz. Қosymsha bilim granttary memlekettik jәne jekemenshik joғary oқý oryndaryndaғy үshinshi jәne odan joғary kýrstardaғy jastarғa beriledi. Bұl granttar ozat oқıtyn 12 myңғa jýyқ stýdentke taғaıyndalady. Osy sharalarғa 3 mıllıard teңgeden astam nemese 20 mıllıon AҚSh dollary shamasynda қarjy қarastyrylyp otyr», deıdi Bilim jәne ғylym mınıstri Janseıit Tүımebaev. Mұnymen қosa, atalғan ұzaқ merzimdi jeңildikti nesıe tehnıkalyқ jәne medıtsınalyқ mamandyқtardaғy barlyқ kýrstardyң stýdentterine taғaıyndalmaқ. Atap aıtқanda, jeңildikti nesıe alýғa үmitker stýdentter oқý үlgerimi jaқsy, әleýmettik jaғdaıy nashar, ıaғnı mүgedek stýdentter, kөp balaly otbasylardyң, jetim, ata-analary mүgedek nemese zeınetker bolyp tabylatyn otbasylardyң қatarynan iriktelinedi. Bұl maқsatқa «Samұryқ-Қazyna» Ұlttyқ әl-aýқat қory 15 mlrd. teңge nemese 100 mıllıon AҚSh dollaryn bөlýdi kөzdep otyr. Osy oraıda, қor basshysy Қaırat Kelimbetov «Samұryқ-Қazyna» қory men Bilim jәne ғylym mınıstrligi birlesip, jeңildikti nesıe arқyly stýdentterdi өzara қoldaý jөnindegi kelisimniң jobasyn әzirlegenin de atap өtti. «Jұrtshylyқ tarapynan jeңildikti nesıe nelikten tek tehnıkalyқ jәne medıtsınalyқ mamandyқtarғa ғana bөlinip jatyr degen saýaldar týyndap otyr. Osy oraıda aıtarym, bұl salalar boıynsha bүginde mamandar jetispeıdi. Al pedagogıkalyқ mamandyқtarғa toқtalsaқ, өtken jyly bұl salada mamandarғa degen қajettilik 2 myң 300 adamdy құrady. Sәıkesinshe, 2008 jyly Қazaқstandaғy joғary oқý oryndaryn pedagogıka mamandyғy boıynsha 22 myң 500 adam tәmamdady. Demek, bұlar jұmyspen tegis қamtylғan joқ. Sondyқtan қazirgi kezde pedagogıkalyқ kadrlardyң jetkilikti ekenin eskere otyryp, jeңildikti nesıeni tehnıkalyқ, medıtsınalyқ mamandyқtarғa taғaıyndaýdy sheshtik», - dedi J. Tүımebaev. Jalpy nesıeniң paıyzdyқ үstemesi jylyna 9 paıyzdy құramaқ jәne ol 20 jylғa beriledi. Nesıeni stýdent oқýdy aıaқtaғannan keıin қaıtara bastaıdy. Demek, aқpan aıynyң soңyna deıin tıisti jұmystar atқarylғannan keıin stýdentterge қosymsha bilim berý granttary men ұzaқ merzimdi jeңildikti nesıe jelileri ashylady. Osyғan baılanysty bүgin өtken Үkimet otyrysynda Bilim jәne ғylym mınıstri men «Samұryқ-Қazyna» қorynyң basshysy naýryzdyң 1-inen bastap, atalғan eki sheshimniң aıasynda stýdentterdiң өtinim jasaı alatyndyғyna sendirip otyr. Bilim jәne ғylym mınıstrligi baspasөz қyzmetiniң mәlimetine қaraғanda, bүginde elimizde 633 myңnan astam stýdent bilim alyp jatyr. Kүndizgi bөlimde oқyp jүrgen 331 myңғa tarta stýdenttiң 206 myң 700-i aқyly negizde bilim alady. Olardyң 16 myң 166-sy - oқý ozattary.