Aqylbek Kúrishbaev: Jerge qatysty halqymyzdyń oıynan shyǵatyn sheshim qabyldaýymyz kerek
«Jer reformalary máselesi jónindegi komıssııa jumysynyń aıasynda Ekonomıkalyq máseleler boıynsha jumys tobynyń úsh otyrysy ótkizildi. Bul otyrystarda aýyl sharýashylyǵy jer qatynastaryna tıesili kóptegen júıeli suraqtar qaraldy. Biraq, qazirgi tańda qoǵamnyń nazaryndaǵy eń ózekti másele – «aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerler Qazaqstandyq azamattarǵa jeke menshikke berile me álde berilmeıdi me?», degen suraq. Bul másele óte kúrdeli jáne óte mańyzdy. Onyń sheshimi bárimizge úlken jaýapkershilik júkteıdi. Sondyqtan, biz bul máseleni Ekonomıkalyq jumys tobynyń deńgeıinde emes, qoǵamnyń aldynda ashyq túrde, tikeleı onlaın rejıminde, Jer komıssııasynyń otyrysynda talqylanýy qajet dep sheshtik. Bul usynys Jumys tobynyń múshelerimen bir aýyzdan qabyldandy. Sonymen qatar men osy másele boıynsha ózimniń jeke pikirimdi bildirgim keledi. Komıssııanyń birinshi otyrysynda aıtqan sózimdi qaıtalaımyn: aýyl sharýshylyǵy maqsatyndaǵy jerler eshkimge satylmaı memlekettiń menshiginde bolýy kerek», - dedi senator.
Onyń atap ótýinshe, aýyl sharýashylyǵy jerleriniń memlekettiń menshiginde bolýy agrarlyq salanyń damýyna eleýli kedergi keltirmeıdi. Qazir de sharýashylyqtar aýyl sharýashylyǵy jerlerin 49 jylǵa deıin jalǵa alyp otyr. Eger jer paıdalanýshy tıimdi jumys isteıtin bolsa, sol jerdi kelesi merzimge jalǵa alýǵa múmkindigi bar. ıAǵnı bul shart kóptegen sharýashylyqtarǵa tıimdi deýge bolady.
«Osy sózdiń dáláli retinde aıtarym, 2003 jyldan 2016 jylǵa deıin aýyl sharýashylyǵy maqsatynda jerlerdi menshikke berýge rýqsat etilgen 13 jylda jeke menshikke sol jerlerdiń tek 1,3 paıyzy satyp alynǵan. ıAǵnı aýyl sharýashylyǵy jerlerdiń 99 paıyzy jalda qalyp otyr. Atap ótkim keletini, eger jerdi jalǵa berý mehanızmi agrarlyq óndiriske tıimdi bolmasa, qazir fermerlerdiń kóbisi jerdi satý kerek dep talap qoıatyn edi. Meniń oıymsha, komıssııamyz burynnan sheshimin tappaı kele jatqan óte mańyzdy máseleni sheshti. Ol - aýyl sharýashylyǵy jerlerin úshinshi tulǵalarǵa memleketten satyp alýsyz jaldaý quqyǵyn ıelikten shyǵarý. Bul jerdi memlekettiń menshiginde qaldyra otyryp, naryqtyq aınalymǵa qosýǵa, bankterge ony jalǵa alý quqyǵyn kepildikke qoıýǵa múmkindik beredi», - dedi ol.
Senator agralyq salaǵa ınvestıtsııa tartý máselesine toqtaldy.
«Men birinshi otyrysta aıtqanmyn, sheteldik ınvestıtsııa tartý úshin eń negizgi shart – aýyl sharýashylyǵy óndirisiniń turaqty jáne joǵary rentabeldi bolýy. Ol úshin bizdiń agrarlyq salamyzdyń memlekettik qoldaý júıesi damyǵan elderdegi sııaqty tıimdi bolýy kerek. Al aýyl sharýashylyǵy jerlerin satýdan túsken ınvestıtsııaǵa keletin bolsaq, joǵaryda aıtqan 13 jylda Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Ekonomıkalyq zertteý ınstıtýtynyń málimeti boıynsha, sol jerlerdi satýdan qazynaǵa 40 mıllıard teńgege jýyq qarajat túsipti. Meniń oıymsha bul qoǵamdy sonshalyqty dúrliktiretin qarjy emes», - dedi Aqylbek Kúrishbaev.
Onyń atap ótýinshe, basqa elderdiń tájirıbesine sáıkes, jerdi kezinde satyp alǵan tulǵalar, menshiktegi jerinde ózderi jumys istemeı tek jalǵa berip otyr. Bul aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń ózindik baǵasyn kóteredi. Aýyldyq aımaqtarda áleýmettik máselelerdi, jumyssyzdyqty týdyrady.
«Mundaı memleketterde jer qatynastarynda rante paıda bolady. Biz osyndaı máselelerdiń aldyn alý kerekpiz. Eger bolashaǵymyzdy oılaıtyn bolsaq, bizdiń urpaǵymyzǵa aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerdi paıdalaný qoljetimdi bolýy óte mańyzdy. ıAǵnı olar óziniń agrarlyq bıznesin ashý úshin, jerdi jer ıelenýshilerden nemese latıfýndısterden satyp almaı, tikeleı memleketten alý múmkindigine ıe bolýy qajet. Aýyl sharýashylyǵy jerlerdiń menshigi týraly suraq qazir búkil qoǵamymyzdy tolǵandyryp otyr. Memleket basshysy bizge osy máseleni ashyq túrde jáne muqııat qaraýdy tapsyrdy. Sondyqtan biz búgin halqymyzdyń oıynan shyǵatyn sheshim qabyldaýymyz kerek», - dedi senator.
