Aqtóbede jol jóndeýshi merdiger men ákimdik arasynda daý týdy
AQTÓBE. KAZINFORM — Aqtóbe oblysynda jol qurylysy men jóndeý jumystaryna bıyl 65 mlrd teńge bólindi. Jospar boıynsha 533 shaqyrymǵa jol jabyndysy tóselýi tıis. Ázirge 350 shaqyrymy asfalttaldy. Merdigerlerdiń jospardy oryndaýyna eki apta ǵana ýaqyt qaldy.
Qıyrshyq tas ornyna — shlak
Aqtóbe qalasyndaǵy turǵyn alaptarda jol qurylysy kezeń-kezeńimen josparlanady. Bárin birdeı qamtý múmkin bolmaı, qazir jolǵa eń bolmaǵanda qıyrshyq tas tóseýge ótinish berilip jatyr. Qıyrshyq tas karerlerden tasymaldanbaıdy, ferroqorytpa zaýytynan alynady. Tabıǵat janashyrlary tóselip jatqan tastyń adam densaýlyǵyna zııany bolýy múmkin ekenin aıtyp, ekologtarǵa eskertkenimen, jergilikti ákimdik arnaıy ruqsat qujaty alynǵanyn aıtty.
— Qıyrshyq tasty Astana jáne Almaty aýdandarynyń ákimdikteri alyp jatyr. Tas bıyl jol salynbaıtyn turǵyn alap kóshelerine tóseldi. Zaýyt arnaıy saraptamadan ótkizgen sáıkestik sertıfıkatyn usynyp otyr. Memlekettik tehnıkalyq retteý júıesiniń derekter tiziliminde tirkelgen. Sáıkestikti rastaý jónindegi organ — «Ulttyq saraptaý jáne sertıfıkattaý ortalyǵy» AQ, — dep habarlady Aqtóbe qalasy ákiminiń baspasóz qyzmeti.
Qoj (shlak — red.) qazirgi kezde turǵyndar jıi shaǵym túsiretin sazdy joldarǵa tóseldi.
Merdiger men tapsyrys berýshiler arasyndaǵy daý
Aqtóbe qalasy men jergilikti mańyzy bar joldardyń qurylysynda, jóndeý jumysynda birqatar syn-eskertpe bar. Keıbir is sotqa tústi. Byltyr qalada 9 merdigerdi josyqsyz dep taný úshin tapsyrys berýshi shaǵym túsirdi. Toqtamys han, Stantsıonnaıa, Telefonnaıa kóshelerinde merdiger óz isine salǵyrt qarap, jumysty ýaqytyly aıaqtaı almady.
— Zarechnyı-2, Eset batyr turǵyn alabyndaǵy 1 A, 1 mekenjaıy da bar. Muǵaljar aýdany Eset Kótibaruly aýylyna barar jol aıaqtalǵanymen, jol jabyndysynda kemshilikter anyqtaldy. Merdigerdi sotqa berdi. Joldy kepildik merzimi aıasynda jasaıdy. Áıteke bı, Shalqar aýdandarynda da kemshilikter boldy. Begimbet pen Qotyrtas aýmaǵy arasyndaǵy joldy jańa merdiger salady, — dedi Aqtóbe oblystyq jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasy basshysynyń orynbasary Eset Amanbaev.
«Jol aktıvteri ulttyq sapa ortalyǵy» Aqtóbe oblystyq fılıaly bıyl 208 nysandy tekserýge aldy. Jol sapasyn tekserý kezinde 2 myńnan astam synamany tekserýden ótkizip, 400-ge jýyǵy talapqa sáıkes kelmeı shyqty.
— Jol-qurylysy materıalyna bári kiredi. Burynǵydaı nyǵyzdyq koeffıtsıenti, asfalt-beton, jol negiziniń quramy talapqa sáıkes kelmedi. Oblysta 31 asfalt-beton zaýyty bolsa, onyń 5-i sáıkes kelmeı tur, — dedi «Jol aktıvteri ulttyq sapa ortalyǵy» Aqtóbe oblystyq fılıalynyń dırektory Telman Malaev.
Onyń aıtýynsha, talapqa saı kelmese merdiger qaıta salýǵa mindetti. Byltyr Aqtóbe qalasy Keńes Nokın dańǵylynda 3,6 shaqyrym qabyldanbaı, bıyl qaıta jóndeýge kiristi.
— Qarasha aıynyń birinen bastap jol qurylysy toqtaıdy. Qazirgi kezde 15 kún qaldy. Ári qaraı jaýyn-shashyn bolady. Eger kún ashyq, aýa temperatýrasy +5S jyly bolsa, qurylysqa ruqsat bar. Sonymen birge jumys barysynda oblystyq memlekettik sáýlet-qurylys baqylaý basqarmasyna 14 hat jiberildi. Merdiger jumysynyń qateligi, tehnıkalyq qadaǵalaýdyń durys júrgizilmeýi týraly aıtyldy. Qadaǵalaý bolmaǵan soń sapa nashar. Basqarmadan 8 hatqa jaýap keldi. Merdigerge, tehnıkalyq qadaǵalaýshylarǵa aıyppul salynǵan. Mundaı jumys tek oblys ortalyǵynda emes, aýdandarda da atqarylyp jatyr. Negizi kóp másele osy aýdan, aýyldardan anyqtalady. Munda baratyn merdigerlerdiń tehnıkasy jetkiliksiz, qurylys materıaly da talapqa saı bolmaıdy keıde. Bárin tehnıkalyq qadaǵalaýshydan suraý kerek, — dedi Telman Malaev.
Ulttyq sapa ortalyǵy ishinara qaraýǵa mindetti. Al jol qurylysyn tehnıkalyq qadaǵalaýshylar tolyq baqylap otyrýy tıis. Alaıda óńirde áli kúnge deıin olardyń jumysy aqsap tur.
Sonymen birge Aqtóbe oblystyq jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasy polıtsııamen birge kóktem men kúzde baqylaý júrgizedi. Eger oı-shuńqyry anyqtalsa, kepildik aıasynda jóndeý mindetteledi.
Oblys joldaryna 65 mlrd teńge bólindi
Aqtóbe oblysy boıynsha jol qurylysy men jóndeýge 65 mlrd teńge bólindi. Respýblıkalyq, oblystyq, qalalyq jáne aýdan bıýdjetten qatar qarjy qarastyryldy. Barlyǵy 533 shaqyrymdyq jol jabyndysy tóselýi tıis. Aqtóbe oblystyq jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasy basshysynyń orynbasary Eset Amanbaevtyń aıtýynsha, 9 aıda 520 shaqyrym joldyń negizi tóseldi jáne 350 shaqyrymǵa asfalt jabyndysy tóseldi. Jumys áli de jalǵasyp jatyr.
— Oblystyq joldar ishinde Aqtóbe qalasy Ǵazıza Jubanova kóshesindegi qaıta jańǵyrtý jobasy aýqymdy. Joba quny — 5 mlrd teńge. Qazirgi kezde qarjy bólingen. Sáńkibaı batyr men Táýilsizdik kóshesi aralyǵy ashyldy. Endi Táýelsizdik pen Máńgilik el kóshesi arasy qoldanysqa beriledi. Keıin Máńgilik el men Alash dańǵyly aralyǵy qamtylady. Jyl sońyna deıin kólik qozǵalysyna jol ashylady. Joba keler jyly bitedi. Sonymen birge Dóń-Badamsha-Aqtóbe-Orsk baǵytyndaǵy joldyń 30 shaqyrymynda qurylys aıaqtaldy. Jol 2024 jyly paıdalanýǵa berilgen. Bıyl belgilerdi ornatý jumysy tolyq aıaqtaldy. Shubarqudyq-Qobda-Oıyl-Sol-Iletsk jolynyń Qobda men Oıyl arasynda ortasha jóndeý jumysy bastaldy. Oıyldan Qobda aýdanyna qaraı 40 shaqyrym jóndelip jatyr. Joba aýyspaly. Sol jumys aıaqtalǵan soń ári qaraı ózgesine joba daıyndalady. Jalpy uzyndyǵy 300 shaqyrymnan asady, — dedi Eset Amanbaev.
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha joldyń jaqsy jáne qanaǵattanarlyq kórsetkishi 78%. Bıyl jobalar iske asyrylǵanda bul kórsetkishti 82% jetedi. Aýyl ishindegi joldardyń jaǵdaıyn jaqsy jáne qanaǵattanarlyq deńgeıge jetkizý úshin bıyl 50-den astam joba qolǵa alynǵan. Oǵan 10 mlrd teńgege jýyq qarjy bólinip otyr. Alaıda jol salynyp jatqanymen, bir jaǵynan oı-shuńqyry kóbeıip keledi. Onyń bir sebebi — júk kólikteri júrgizýshileriniń tasymaldaý talabyn saqtamaýy.
— Sońǵy kezde joldardy úlken júk kólikteri buzyp jatyr. Tórtinshi, úshinshi sanattaǵy joldar mundaı aýyr júk kólikterine arnalmaǵan. Salmaǵy 15-20 tonnalyq kólikterge júrýge bolady, keıbiri 40 tonnaǵa deıin barady. Bul durys emes. Sol sebepti Úkimet basshysy arnaıy ólsheý stantsııalaryn ornatýdy tapsyrdy. Bıyl oblystyq joldan bes núkte tańdaldy. Qazir konkýrs ótip jatyr. Aýyspaly joba keler jyly tolyq iske asyrylyp, qosylady. Avtomatty ólsheý stantsııalarynda kólik ınspektsııasy jumys isteıdi. Eger salmaǵy ruqsat etilgen talaptan aýyr bolsa, aıyppul salynady. Bári beınebaqylaý kamerasyna túsiriledi. Dóń-Badamsha-Aqtóbe-Orsk, Shubarqudyq-Oıyl-Sol-Iletskte, Pakrovka-Temir-Keńqııaq-Embi bar baǵyty tańdaldy. Bul jerlerde karerler ornalasqan. Munaı men munaı ónimderi, ken, qurylys materıaldary tasymaldanatyn baǵyttar. Aılasyn asyrmas úshin saı-salaǵa, kópirdiń janyna stantsııa ornatylady. Kólik ıeleri aınalyp óte almaıdy, — dedi Eset Amanbaev.
Aqtóbe qalasyna 22 mlrd teńge
Qala turǵyndary áli de jol azabyn tartyp keledi. Ásirese kóktemde kóshelerdegi oı-shuńqyr anyq seziledi.
— Bıyl 22 mlrd teńgeden astam qarjy bólinip otyr. Onyń ishinde 11 mlrd teńgesi qalalyq, 9 mlrd teńgesi oblystyq, 2 mlrd teńgesi respýblıkalyq bıýdjet. Birinshi qala syrtyndaǵy turǵyn alaptarǵa nazar aýdaryldy. Baýyrlastar 1, 2, 3, Aqjar-2, ıAsnoe turǵyn alaby men «Keleshek mektepteri» jobasy kezinde salynǵan mektepterge barar joldarǵa asfalt tóseý, abattandyrý jumysy jalǵasyp jatyr, — dedi Eset Amanbaev.
Aqtóbe qalasy ákiminiń baspasóz qyzmetiniń habarlaýynsha, bıyl kólik ınfraqurylymyn damytý úshin 41 joba iske asyrylyp jatyr. Kirpishti kópirin salý, rekonstrýktsııalaý jobasy keler jyly qaıta jalǵassa, taǵy 15 joba boıynsha jol qurylysy atqarylyp jatyr. Keıbirin tapsyrys berýshi qabyldap úlgerdi. Keıbir turǵyn alapta 15-20 kósheni túgel qamtý josparlanyp otyr. Sonymen birge «Keleshek mektepter» jobasy aıasynda salynyp jatqan mektepterge aparar jol bıyl túgel aıaqtalýy tıis. Barlyǵy 9 joba.
— Aqtóbe qalasy Jańaqonys-4, Baýyrlastar-4, tómengi Qýraıly turǵyn alaptaryna kireberis avtomobıl joly qabyldanyp jatyr. Al Jańaqonys-3 turǵyn alabynan mektepke deıingi jol keler jyly qaıta jalǵasady. Qalada Zarechnyı-1 turǵyn alaby Telefonnaıa kóshesi, Ońtústik-batys-1, 2 turǵyn alaptaryndaǵy jóndeý jumysy aýyspaly nysandarǵa kiredi. Aqtóbe qalasynyń 8 kóshesi de kúrdeli jóndeýden ótedi. Olar: Dıirmendi, Sývorov, Balqytýshylar, Krymskıı, Pavlov, Radıster, Metallýrgter, Jumysshylar kósheleri. Bıyl jobalyq-smetalyq qujattamasy memlekettik saraptamadan ótkizildi. Endi tek qarajat bólinýi qalyp tur. Ortasha jóndeý jumystaryna da ondaǵan kóshe endi, — dep habarlady Aqtóbe qalasy ákiminiń baspasóz qyzmeti. Jalpy oblys boıynsha sońǵy úsh jylda jolǵa 110 mlrd teńgeden astam qarjy bólingen. Myń shaqyrymnan astam avtomobıl joly jóndeldi.
Tasqynnan keıin qalpyna keltirý
2024 jylǵy tasqynda óńirde jol men kópirler buzylyp, qatynas qıyndady. Barlyǵy 51 derek tirkeldi. Sol kezde joldyń buzylýy nemese shaıyp ketýi saldaryn qalpyna keltirý úshin 10 mlrd teńgege jýyq qarjy bólindi. Qazirgi kezde joldar jóndeldi. Tek Áıteke bı aýdany Áıke aýylyndaǵy kópir, ıaǵnı, jaıaý júrginshiler ótkeliniń qurylys aıaqtalýǵa jaqyn. Al Oıyl aýdanyna kireberis kópir qurylysy keler jylǵa deıin jalǵasady.
— Oıylda qazir tireýdi ornatý jumysy júrgizilip jatyr. Osy aıdyń sońy, kelesi aıdyń basynda kópirge beton qoıylady. Jyl sońyna deıin kópir ústimen kólik qatynasyn qamtamasyz etý úshin jumys atqarylady. Keler jyly aıaqtalady, — dedi Eset Amanbaev.
Eske salsaq, Aqtóbede respýblıkalyq mańyzy bar joldarǵa ınertti materıaldar tasymaldanyp jatyr. Bıyl qysqa 33,8 myń tonna qum, 7,6 myń tonna tuz daıyndalady.