Aqtóbe arheologtary ǵun-sarmat dáýiriniń eskertkishterin zertteýge kiristi
Ótken jyly ashylǵan mýzeıde birneshe zal qoldanysqa berildi. Olar: «Arheologııa», «Etnografııa», «1869-1940 jyldardaǵy ólke tarıhy», «Erlik pen dańq», «1945-1991 jyldardaǵy Aqtóbe ólkesiniń tarıhy» jáne «Táýelsizdik jolymen» zaldary. Túgel jasaqtalǵan zaldardyń eń qundysy – altyn zal. Munda altynnan jasalǵan ydys-aıaq, at ábzelderi men áshekeıler saqtalǵan.
«Bizde arheologııanyń damýy ótken ǵasyrdyń 70-shi jyldary bastaldy. Arheolog Mır Qabyrbaev, ólketanýshy V.Radıonov kóp mura qaldyrdy. Máselen, qola dáýiriniń altyn syrǵasy, túrli turmystyq buıymdary mýzeıge qoıyldy. Súıekten jasalǵan jylqynyń sýlyǵy da tur. Súıekke oıý-órnek qashalǵan. Bul jylqynyń alǵashqy qolǵa úıretýin aıǵaqtaıdy. Jırekqopa aýylyndaǵy Tórtoba qorymynan sarmat dáýirine tán eskertkishten altyn buıymdar tabyldy. 2010-2012 jyldary Germanııa arheologııalyq ınstıtýtymen birge jumys ǵylymı-zertteý júrgen bolatyn. Sonymen qatar ótken jyly tabylǵan ǵun dáýiriniń at ázbelderi bar. Ókinishke qaraı tutastaı qalpyna keltirý múmkin bolmaı tur», - dedi mýzeıdiń ǵylymı hatshysy Meıram Dúısenov.
Onyń aıtýynsha, ǵun dáýiriniń eskertkishteri jer betinde kórinbeıdi, sondyqtan anyqtaý qıynǵa soqqan. Al ótken jyly kezdeısoq tabylǵan at ábzelderin qaıta qurastyrý qıynǵa soǵady. Qurylysqa qajetti qum tasyǵan jumysshylar onyń negizgi qalpyn buzyp tastaǵan.
Negizi Qazaqstannyń batys óńirinde buǵan deıin ǵun dáýiri zerttelmedi. Tarıhtyń olqy tusyn toltyrý maqsatynda arheologtar Oıyl aýdanyn nazarǵa aldy. Anyqtaý jumystarynan soń qazba jumystaryna basymdyq berildi. Arheologtar «batys óńirinde ǵun dáýiri týraly birde-bir jádiger joq» degen ýájge qarsy naqty derekter keltirýge ázir.
«Qazir Oıyldy tańdap otyrmyz. Sý, shópti jaǵalap, sol aýdandy zertteýge aldyq. Qobda, Baıǵanın aýdandaryn da zertteý kerek. Ońtústigimizdegi eskertkishter saqtalsa, soltústigimizdegi tonalyp ketken. Shalqarda Taldyq ózeniniń boıy da bar. Dońyztaý, Ústirtke de barýdy josparlap otyrmyz. Máselen, Dońyztaýda ekspedıtsııa uıymdastyrý ońaı emes. Soltústik ústirt, Dońyztaýdy etnografııalyq zertteýge 16 mıllıon teńge qarastyrylǵan. Al arheologııalyq zertteýge 50 mıllıon teńge qajet. Patshalyq obaǵa basymdyq beriledi. Barlyq óńir altyn adamdy taýyp boldy, Aqtóbede tabylmady. Soǵan kúsh salýymyz kerek», - dedi mýzeıdiń ǵylymı hatshysy Meıram Dúısenov. Oıyl aýdanynda kosmotúsirilim jasalyp, ǵun-sarmat dáýiriniń 130 nysany anyqtaldy. Árqaısysynda 40-50 eskertkish bar. Aldaǵy bir aıda zertteýshiler qazba jumystaryn júrgizedi.
