AQSh-tyń burynǵy prezıdenti Djımmı Karter 100 jasynda ómirden ozdy
ASTANA. KAZINFORM – Jeksenbi kúni AQSh-tyń 39-shy prezıdenti, beıbitshilik salasyndaǵy Nobel syılyǵynyń laýreaty Djımmı Karter kóz jumdy, dep habarlaıdy Kazinfom BBC News-ke silteme jasap.
Djımmı Karter memleket basshysy qyzmetin 1977-1981 jyldary atqardy. Qazan aıynda ol 100 jasqa toldy, burynǵy prezıdent sońǵy jyldary aýyr naýqastandy.
Djeıms Erl Karter, basqa nárselermen qatar, tarıhta ózin Djımmı qysqartylǵan esimimen atalýyn suraǵan birinshi joǵary laýazymdy memleket qaıratkeri retinde qaldy.
— Men qarapaıym sharýamyn, bul maǵan úırenshikti esim, — dep túsindirdi ol tilshilerge.
Bul sán kem degende aǵylshyn-sakson áleminde oryn aldy: Tonı (Entonı emes) Bler, Bıll (Ýılıam emes) Klınton.
Shyn máninde, Djımmı Karter sonshalyqty qarapaıym emes edi — onyń eki bedeldi dıplomy boldy, ol Djordjııa tehnologııalyq ınstıtýty men Annapolıstegi Áskerı-teńiz akademııasyn bitirgen, 1950 jyldardyń basynda alǵashqy atomdyq súńgýir qaıyqtarda qyzmet etti. Buǵan qosa ózine otbasynan mura bolyp qalǵan aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy bıznesimen de aınalysty.
Saılaýda jeńiske jetkennen keıin Karter Vetnam soǵysy kezinde odan jaltarǵandarǵa raqymshylyq jasady, ákimshiligine áıelder men azshylyq ókilderin kirgizdi, ózinen burynǵy prezıdentterge qaraǵanda aýyldyq jerlerge kóbirek bardy jáne «Prezıdent Karterden surańyz» radıobaǵdarlamasynda amerıkalyqtardyń suraqtaryna únemi jaýap berip otyrdy.
Qyzmetten ketkennen keıin eks-prezıdent alǵashynda tynysh jeke ómir súrdi, biraq seksennen asqan shaǵynda ol Nelson Mandelanyń bastamasymen qurylǵan «aqsaqaldar toby» — burynǵy memleket basshylary klýbyna qosylyp, bitimgershilik pen qaıyrymdylyq isterine belsene aralasty. 2002 jyly sińirgen eńbeginiń jıyntyǵy boıynsha oǵan Nobel beıbitshilik syılyǵy berildi.
2010 jyldyń tamyzynda ol jeke saparmen Phenıanǵa ushyp, ol jerden KHDR bıligi tutqyndaǵan amerıkalyq azamat Aıdjalon Gomesti otanyna qaıtardy.
Karterdiń sońǵy halyqaralyq mıssııasy 2013 jyldyń qarashasynda Nepaldaǵy alǵashqy parlamenttik saılaýda baqylaýshy retinde boldy.