AQSh shabýyldaǵan qaıyqtardyń esirtki kartelderine qatysy joq — Venesýela elshisi

ASTANA. KAZINFORM — Venesýela — esirtki tasymalyna qatysy joq el. Bul týraly Venesýelanyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi Rosalba Lo Býe Antıko Kazinform agenttigine bergen eksklıýzıvti suhbatynda málimdedi. Dıplomat sonymen qatar eldiń munaı eksportynyń artýy týraly aıtyp, Nobel syılyǵynyń venesýelalyq oppozıtsıoner Marııa Korına Machadoǵa tabystalýyna qatysty pikir bildirdi.

— Venesýela álemdegi dáleldengen eń iri munaı qoryna ıe. 2025 jylǵy qyrkúıekte eldiń munaı eksporty táýligine shamamen bir mıllıon barrel dep baǵalanǵan — bul 2020 jylǵy aqpannan bergi eń joǵary kórsetkish. Úkimet munaı eksportyn ulǵaıtyp, osy salada basqa eldermen yntymaqtastyqty keńeıtýdi josparlap otyr ma?

— Venesýelanyń munaı sektoryna qatysty aıtqanda, biz bul salanyń ósip, qalpyna kelip jatqanyn baıqaımyz. Amerıka Qurama Shtattary venesýelalyq munaı ónerkásibine sanktsııa engizgenge deıin, bul salaǵa alǵashqy soqqy prezıdent Ýgo Chaves kezinde jasalǵan bolatyn. Al sońǵy on jylda bizdiń munaı óndirisimizdi azaıtýǵa jasalǵan áreketterge qaramastan, búginde biz kerisinshe ósim men qalpyna kelý úderisin baıqap otyrmyz.

Sońǵy, 2025 jylǵy qyrkúıek aıynyń derekterine sáıkes, táýligine shamamen 1 100 000 barrel munaı óndirilýde. Bul — qalpyna keltirý jumystarynda eń joǵary deńgeıge qol jetkizgenimizdi bildiredi. Bul sondaı-aq Venesýelaǵa baǵyttalǵan turaqty agressııa áreketteri men aqparattyq soǵysqa qaramastan, eldiń túrli transulttyq munaı kompanııalarymen yntymaqtastyqty kúsheıtip, birlesken jobalardy ornatyp, ári qaraı damytyp kele jatqanymen baılanysty.

Biz búginde Chevron, Repsol, Eni sekildi kompanııalardyń, sondaı-aq Venesýelada jumys istep jatqan basqa da transulttyq kompanııalardyń qyzmetin kórip otyrmyz. Sonymen qatar, Qytaı jáne Reseımen áriptestik kelisimderdi ártaraptandyrý baǵytynda naqty qadamdar jasalyp jatyr. Munyń bári — Venesýelanyń munaı ónerkásibin qalpyna keltirý jolyndaǵy mańyzdy qadamdar.

Biz sanktsııalarǵa qaramastan, ósip, munaı sektoryn qalpyna keltirip kelemiz. Búgin biz maqtanyshpen aıta alamyz: táýligine bir mıllıon barrelden astam munaı óndirip jatyrmyz jáne bul kólemdi odan ári ulǵaıta beretin bolamyz.

— AQSh buǵan deıin Venesýela jaǵalaýynda esirtki saýdasymen baılanysty bolýy múmkin birneshe qaıyqtyń joıylǵanyn habarlaǵan edi. Venesýela tarapy bul oqıǵalardy jáne olardyń esirtki saýdasymen baılanysyn rastaı ma?

— Eń aldymen, bul — Venesýelaǵa qarsy júrgizilip jatqan aqparattyq soǵystyń bir bóligi. Bizdiń elge qarsy taralyp jatqan aqparat — Venesýelany jalǵan aıyptap, BUU-nyń esirtki trafıgine qarsy kúres jónindegi esebin joqqa shyǵarýǵa baǵyttalǵan áreket.

Venesýela bul máselemen belsendi kúresip keledi, ásirese sońǵy on jylda — Chaves prezıdent bolǵan kezden bastap jáne qazirgi prezıdent Madýro tusynda. Sońǵy bes jyldaǵy derekterge súıensek, esirtki trafıginiń 87 paıyzy Kolýmbııa aýmaǵynda óndiriletin esirtkimen baılanysty jáne Tynyq muhıty arqyly ótedi. Tek 17 paıyzy ǵana Kolýmbııanyń Karıb jaǵalaýy arqyly AQSh pen Karıb basseınindegi keıbir aralǵa baǵyt alady nemese jetýge tyrysady.

Al Venesýela aýmaǵy arqyly ótpek bolǵan úles nebári 5 paıyz shamasynda. Jýyrda bolǵan oqıǵada balyqshy qaıyqtarymyzdyń joıylýy — taza arandatý, Venesýelaǵa qarsy áskerı áreketterdi aqtap alýǵa arnalǵan halyqaralyq fars. BUU-nyń esepterinde Venesýela — esirtki óndirisinen erkin el ekeni jáne el aýmaǵynda esirtki trafıgine qarsy turaqty kúres júrgizilip jatqany anyq jazylǵan.

Sondyqtan Venesýela halqy, prezıdent Nıkolas Madýro jáne úkimet bul jaǵdaıdy nazardan tys qaldyrmaı, qarapaıym balyqshylarymyzdyń óltirilýi jazasyz qalmaýyn talap etedi.

— Nobel komıtetiniń Marııa Korına Machadoǵa beıbitshilik salasyndaǵy Nobel syılyǵyn berý týraly sheshimine Venesýela qalaı qaraıdy? Karakas onyń saıası qyzmetin qalaı baǵalaıdy?

— Halyqaralyq uıymdardyń, sonyń ishinde sonshalyqty bedeldi uıymnyń — Nobel syılyǵyn taǵaıyndaıtyn mekemeniń beıbitshilik nomınatsııasynda osyndaı sheshim qabyldaýy alańdaýshylyq týǵyzady. Bul syılyqty sońǵy jıyrma jyl ishinde, ásirese sońǵy on tórt jylda Venesýelada áskerı aralasýdy talap etip kelgen áıelge berdi. Ol zańdy úkimetti kúshpen qulatýdy talap etip, óz venesýelalyq halqyna qarsy memlekettik tóńkerister men terrorıstik áreketterdi qoldady.

Osy oraıda Bolıvarıandyq Respýblıka úkimeti, prezıdent Nıkolas Madýronyń sózderine qaraǵanda, oǵan syılyq berý faktisin muqııat qaıta qarastyrý qajet dep sanaıdy, sebebi ol beıbitshilik jolynda birde-bir paıdaly is jasamaǵan, kerisinshe, Venesýelany «satýǵa» tyrysqan. Ol terrorızmdi nasıhattap, Venesýelany kez kelgen basqa memleketke berý máselesiniń belsendi jaqtaýshysy bolyp qala beredi, bul barlyq venesýelalyqtardyń ómirine qaýip tóndiredi. Mine, osy qasıeti ony venesýelalyq halyqtyń azattyǵyn joıýǵa umtylǵan zııandy tulǵaǵa aınaldyrady.

Sondyqtan Venesýela burynǵydan da myqty kúresti jalǵastyratynyn jarııalaıdy, óıtkeni eldegi basym kópshilik — ulttyq kelisim — halyqtyń egemendigi men ózdigin-ózi anyqtaý quqyǵy qurmettelýi tıis dep sanaıdy. Biz óz terrıtorııamyzdy burynǵydan da qatty qorǵaımyz jáne sheteldik aralasýǵa jol bermeımiz.

Eske sala ketsek, 15 qyrkúıekte AQSh prezıdenti Donald Tramp Karıb teńiziniń halyqaralyq sýlarynda ekinshi kemege soqqy berilgenin málimdedi. Onyń aıtýynsha, bul shaǵyn keme Venesýelaǵa tıesili bolǵan jáne AQSh-qa esirtki tasymaldap bara jatqan.

Budan buryn 2025 jylǵy Beıbitshilik salasyndaǵy Nobel syılyǵy Venesýela saıasatkeri Marııa Korına Machadoǵa «Venesýela halqynyń demokratııalyq quqyqtaryn qamtamasyz etýdegi tynymsyz qyzmeti jáne dıktatýradan demokratııaǵa ádil ári beıbit jolmen ótý jolyndaǵy kúresi úshin» berildi.