Aqmolanyń tarıhı jerleri «Qazaqstannyń kıeli geografııasy» kartasynan oryn tapty
M.Jumabaev atyndaǵy oblystyq ámbebap kitaphanasynda uıymdastyrylǵan shara Qazaqstannyń kıeli oryndaryn anyqtap, tizbesin jasaýǵa baǵyttalǵan. Oǵan aýdan ákimderiniń orynbasarlary men mádenıet bólimderiniń jáne mýzeılerdiń basshylary qatysty.
Sharany ashyp, júrgizgen oblystyq mádenıet basqarmasynyń basshysy Sáýle Bóribaeva Memleket basshysynyń maqalasynda kóterilgen elimizdiń kıeli oryndarynyń geografııasyn jasaý máselesine arnap oblysymyzda birneshe májilis ótkizilgendigin jáne osy baǵytta aıtarlyqtaı jumystar atqarylǵandyǵyn aıta kele, elimizdiń kıeli oryndary kartasyna engen 100 tarıhı eskertkishtiń 10-y bizdiń Aqmola oblysynyń aýmaǵynda ekendigin aıtty. Sáýle Bóribaevanyń aıtýynsha, dese de, bul baǵytta atqarylar sharýa áli de kóp.
Astanadaǵy L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, tarıh ǵylymdarynyń doktory Jambyl Artyqbaev málim etkendeı, bıylǵy jyldyń sońyna deıin Astana qalasy men Aqmola oblysynyń tarıhı tanymal tulǵalary men tarıhı eskertkishterin qamtıtyn entsıklopedııa basyp shyǵarylady. Onda oblysymyzdyń barlyq óńirlerindegi tarıhı eskertkishter jan-jaqty qamtylatyn bolady. «Kıeli oryndary men tarıhı eskertkishteri múlde joq óńirler de bar, osyǵan oraı bundaı óńirlerde zertteý jumystary júrgizilýi qajet» -degen ǵalym, Aqmola óńiri aýmaǵyndaǵy tarıhı eskertkishter men kıeli oryndar jaıly jan-jaqty aıtyp berdi.
Qorǵaljyn, Ereımentaý, Atbasar, Býrabaı aýdandarynyń aýmaǵynda ornalasqan tarıhı eskertkishter men kıeli oryndar jaqsy zerttelgen jáne halyqqa birshama tanymal. Tarıhshynyń sózinshe, Astrahan, Aqkól, Jarqaıyń sııaqty aýdandarda tarıhı, kıeli jerler joq dep aıtýǵa bolmaıdy. Sebebi qazaqtyń eldi mekenderi men jer-sý ataýlarynyń báriniń astarynda ańyz jáne tarıhı shyndyq jatyr.
Máselen, tarıhı eskertkishteri joq sanalyp kelgen Arshaly aýdanynyń aýmaǵyndaǵy Dombyraly, Monshaqty degen jer ataýlarynyń arǵy negizinde «Qozy Kórpesh - Baıan sulý» jyryndaǵy Aıbas batyrdyń saparǵa shyǵyp, jolda ártúrli zattaryn qaldyryp ketýinen týǵan ańyz jatyr dep sanaıdy ǵalym. Atalmysh jyrda Dombyraly, Monshaqty ataýlary bar. ıAǵnı, ańyz áńgimelerdi zerttep, zerdeleı otyryp, sol óńirdegi tarıhı eskertkishter men kıeli oryndardy tabýǵa bolady degen sóz.
Tarıhı eskertkishterdi qorǵaý ortalyǵynyń dırektory Qýanysh Shaqshaqov respýblıkalyq kıeli oryndar kartasyna oblysymyzdan engen nysandarǵa jan-jaqty toqtaldy. Ondaı eskertkishterdiń qatarynda Ereımentaý aýdanynyń aýmaǵynda ornalasqan Qumaı eskertkishter kesheni, Bytyǵaı kesenesi, Býrabaı aýdanyndaǵy Abylaı han alańy men keshenge kiretin tarıhı oryndar, ańyz áńgimelerge negiz bolǵan Oqjetpes shyńy, Tselınograd aýdanyndaǵy Qabanbaı batyr kesenesi, Jaqsy aýdanynyń aýmaǵyndaǵy Baýbek batyr mazary sııaqty oryndar bar.
Kıeli oryn dep aıtylǵannan keıin mundaı jerlerge halyq kóp baryp, minájat etýi kerek. Ókinishke oraı, oblysymyzdyń aýmaǵynda ornalasqan osyndaı qasterli jerlerge baratyn adamdar onsha kóp emes. Tipti, Ereımentaý aýdanynyń turǵyndary sol óńirde ornalasqan Qumaı tarıhı eskertkishter kesheni týraly eshnárse bilmeıtin bolyp shyqty.
Osy oraıda, oblystyq Mádenıet basqarmasynyń basshysy Ereımentaý aýdandyq mádenıet bólimi men mýzeı basshylyǵyna barlyq aýdandarǵa hat jazyp, tarıhı eskertkish týraly málimetterdi jiberýdi tapsyrdy. Sondaı-aq mektep oqýshylary men oqý oryndary stýdentterin atalmysh tarıhı orynmen tanystyrý úshin saıahattar uıymdastyrýdy usyndy.
