«Aqyldy qala»: Túrkistannyń jańa damý kezeńi bastaldy
TÚRKІSTAN. KAZINFORM – Keıingi jyldary Túrkistan oblysynda tsıfrlyq transformatsııa men ınnovatsııalyq damý baǵytynda qarqyndy ári júıeli jumystar júrgizilip keledi.
Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, aımaqta halyqqa kórsetiletin qyzmet sapasyn arttyrý, ınfraqurylymdy jańǵyrtý jáne qolaıly qalalyq orta qalyptastyrý baǵytynda tyń jobalar qolǵa alynyp jatyr. Sonyń ishinde erekshe mańyzǵa ıe bastamalardyń biri – «Smart city» tujyrymdamasyna negizdelgen «Aqyldy qala» jobasy.
«Aqyldy qala» jobasynyń basty maqsaty – qala turǵyndarynyń ómir súrý sapasyn arttyrý, qoǵamdyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý, kólik qatynasyn tıimdi uıymdastyrý, kommýnaldyq ınfraqurylymdy ońtaılandyrý jáne memlekettik qyzmetterdi qoljetimdi etý. Bul jobanyń tıimdi júzege asyrylýy – zamanaýı tsıfrlyq sheshimderdiń naqty ómirde qoldanylýy arqyly ólshenedi.
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha, Túrkistan qalasy «Aqyldy qala» jobasyn iske asyrýda respýblıka arasynda 74,6 paıyz kórsetkishpen 12-orynǵa turaqtady. Bul – oń nátıje, ári qalanyń tsıfrlandyrý úderisine bet buryp, kóptegen salalarda ozyq tájirıbelerdi engize bastaǵanyn kórsetedi. Degenmen jobanyń barlyq baǵytyn tolyqqandy iske asyrý úshin áli de keshendi jumystar atqarylýy tıis.
Búginde «Aqyldy qala» jobasy elimizde 19 negizgi baǵytty qamtıdy. Túrkistan qalasynda sonyń 11 baǵyty iske asyrylǵan. Qoǵamdyq qaýipsizdik pen kólik qozǵalysy salasynda birqatar oń ózgeris bolǵan. Máselen, kósheler men qoǵamdyq oryndarǵa beınebaqylaý kameralary ornatylyp, quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alýǵa jáne jol-kólik oqıǵalaryn jedel anyqtaýǵa múmkindik týdy. Sonymen qatar qoǵamdyq kólikterde jolaqyny elektrondy túrde tóleý júıesi engizildi. Bul – kólik qozǵalysynyń ashyqtyǵy men baqylaýyn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan mańyzdy qadam.
Bilim berý salasynda da aıtarlyqtaı jetistikter bar. Qaladaǵy barlyq mektep 100 paıyz beınebaqylaý júıesine qosylǵan. Bul – oqýshylardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etýmen qatar, oqý oryndarynyń ishki tártibin baqylaýǵa múmkindik beredi.
Halyqpen tıimdi keri baılanys ornatý maqsatynda «109» biryńǵaı baılanys ortalyǵy iske qosylyp, turǵyndardyń ótinishteri men shaǵymdary jedel qabyldanyp, tıisti mekemelerge joldanyp jatyr.
Medıtsınalyq mekemeler tolyǵymen kompıýterlik júıelermen jabdyqtalyp, «Damýmed» medıtsınalyq aqparattyq júıesi engizildi. Bul patsıentterdiń málimetterin jedel tirkep, dárigerlik qyzmet sapasyn arttyrýǵa zor múmkindik beredi.
Qala boıynsha shuǵyl jaǵdaılar kezinde paıdalanýǵa arnalǵan 17 «SOS» batyrmasy ornatylǵan. Bul – tótenshe jaǵdaılarda jedel áreket etýge múmkindik beretin zamanaýı sheshimderdiń biri. Sondaı-aq 800-den astam kósheni qamtıtyn 845 shaqyrymnan astam joldyń 92 paıyzyna jaryqtandyrý júıesi ornatylyp, qala turǵyndary úshin qaýipsiz jáne jaıly orta qalyptasty.
«Aqyldy qala» jobasynyń qalǵan 8 baǵytyn júzege asyrý 2025-2026 jyldarǵa josparlanǵan. Bul qatarda – «aqyldy aıaldamalar» salý, «aqyldy jaryqtandyrý» júıesin engizý, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq nysandaryn ıntellektýaldy eseptegishtermen jabdyqtaý, kommýnaldyq tólemderge arnalǵan biryńǵaı júıe engizý, biregeı mobıldi qosymsha jasaý, qoqys konteınerleriniń ornalasýyn tsıfrlandyrý jáne oblystyq ahýaldyq ortalyq qurý syndy mańyzdy mindetter tur.
Atalǵan baǵyttardy júzege asyrý úshin arnaıy jol kartasy ázirlenip, jaýapty basqarmalar men merdiger uıymdarǵa naqty tapsyrmalar júktelgen. Bul jumysqa jergilikti bılikpen qatar, tsıfrlyq sheshimder usynatyn ІT-kompanııalar da tartylýda. Qazirgi tańda keıbir jobalar pılottyq rejımde synaqtan ótkizilip, olardyń tıimdiligi baǵalanyp otyr.
Jalpy, «Aqyldy qala» – bul tek tsıfrlyq júıelerdi engizý ǵana emes, qala ınfraqurylymyn keshendi jańǵyrtý jáne turǵyndarǵa jaıly orta qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan tujyrymdama. Túrkistan qalasynda osy jobany iske asyrý arqyly ınvestıtsııalyq tartymdylyq artyp keledi. Infraqurylymdyq sheshimderdiń sapasy – sheteldik jáne otandyq ınvestorlar úshin mańyzdy faktorlardyń biri sanalady.
Sondaı-aq memlekettik qyzmetterdi tsıfrlandyrý arqyly turǵyndar ýaqytyn únemdeýge, adamı faktordy azaıtýǵa jáne qyzmet kórsetý sapasyn arttyrýǵa múmkindik týyp otyr. Bul óz kezeginde halyqtyń memlekettik júıege degen senimin nyǵaıtyp, áleýmettik turaqtylyqty qamtamasyz etedi.
Túrkistan – tarıhı hám mádenı murasy baı, rýhanı astanamyz ǵana emes, qazirgi tańda bolashaqtyń aqyldy qalasyna aınalyp kele jatqan iri megapolıs. Qalanyń ınfraqurylymyn jańa deńgeıge kóterý, zamanaýı tehnologııalardy kúndelikti ómirge engizý arqyly óńir damýynyń jańa baǵyty aıqyndalýda. Bul baǵyttaǵy jumystar aldaǵy ýaqytta da jalǵasyn tabady.
«Aqyldy qala» jobasyn iske asyrý – Túrkistannyń jarqyn bolashaǵyna jol ashatyn strategııalyq bastama. Bul – tek tehnologııalyq damý emes, ol – turǵyndardyń ómir súrý sapasyn arttyrýǵa arnalǵan naqty qadam.