«Aq Azıadanyń saltanaty Alash jurtyna abyroı áperdi» - respýblıkalyq basylymdarǵa sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Úndeýi jarııalandy. Onda Elbasy búkilhalyqtyq senim bildirgeni úshin barsha qazaqstandyqtarǵa shynaıy rızashylyǵyn bildirip, bastamashy topqa, depýtattarǵa jáne «Qazaqstan-2020» demokratııalyq kúshterdiń búkilhalyqtyq koalıtsııasyna alǵys aıtady. «Bastamashy toptyń osy usynys arqyly Elbasy ókilettigin 10 jylǵa uzartý ǵana emes, elimizdiń órkendeýi jáne qoǵamdyq turaqtylyqty nyǵaıtý baǵytyndaǵy irgeli isterdi jalǵastyrýdy kózdegenine senemin. Bir jaǵynan, men saılaýshylardyń basym kópshiligin quraıtyn búkilhalyqtyq bastamany keri qaıtara almaımyn. Máseleniń ekinshi qyry, men Elbasy jáne Konstıtýtsııanyń kepili retinde bolashaq saıasatkerlerge jańylys baǵyt silteıtin iske jol bere almaımyn. Sondyqtan, meni halyq durys túsinedi dep senemin. Biz bul jaıtty jaı «qabyldaý nemese bas tartý» retinde emes, ómirdiń ózi usynǵan demokratııanyń tarıhı taǵylymy dep qabyldaǵanymyz jón. Bul - Elbasy men halyqtyń Ata Zańǵa adaldyǵyn baǵamdaıtyn taǵylymdy dáris. Demokratııalyq jolmen saılanǵan Tuńǵysh Prezıdent retinde elimizdiń bıik múddelerin basshylyqqa ala otyryp, men referendým ótkizbeý týraly sheshim qabyldadym. Jurtshylyqty bóletin «referendým álde saılaý» degen tańdaýdyń ornyna men halqymyzdyń erki men demokratııalyq qaǵıdattarǵa adaldyǵyn eskeretin jáne bizdi biriktiretin joldy usynamyn. Men ókilettigimniń eki jylǵa qysqaratynyna qaramastan, merziminen buryn Prezıdent saılaýyn ótkizý týraly usynys engizemin. Tıisti Zań Parlamentke usynylady», - dep atap kórsetken Úndeýde Prezıdent.
Osy basylymda Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııalyq Keńesi Tóraǵasynyń «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna ózgeris pen tolyqtyrý engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyn Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna sáıkestigi turǵysynda tekserý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııalyq Keńesiniń normatıvtik qaýlysyna túsindirmesi jaryq kórdi. Onda: «Parlament óziniń konstıtýtsııalyq ókilettigi negizinde, Memleket basshysynyń prezıdenttik ókilettigin respýblıkalyq referendýmda uzartý jóninde halyqtyń erik bildirýin qamtamasyz etýge quqyqtyq negiz jasaýǵa tıis bolatyn Zańdy qabyldady. Alaıda, Zańdy zerdeleý barysynda Konstıtýtsııalyq Keńes bul Zańnyń Prezıdenttiń ókilettigin uzartýdy kózdeıtin normasy zańdyq turǵydan dál jazylmaǵanyn anyqtady. Zańnyń 1-tarmaǵynan Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdentiniń - Elbasynyń prezıdenttik ókilettigi qaı merzimge uzartylatyny baıqalmaıdy, mundaı uzartýdyń bir jolǵy álde qaıtalanatyn sıpatta bolatyny, ne bolmasa Memleket basshysyn saılaýdan tolyǵymen bas tartý kózdeletini anyq emes. Osy konstıtýtsııalyq normanyń anyq jazylmaýy Konstıtýtsııada kózdelgen memlekettik jáne qoǵamdyq ınstıtýttardyń tájirıbe júzinde úılespeýshiligine ákelip soqtyrýy múmkin. Sondyqtan, el Prezıdentiniń Parlament qabyldaǵan zańnyń konstıtýtsııalyǵyna kúmán keltirýi ábden negizdi bolyp shyqty dep atap ótýge bolady. Konstıtýtsııalyq Keńes bul zańdy Konstıtýtsııaǵa sáıkes emes dep tapty. Bul - zańǵa qol qoıylmaıtynyn jáne onyń qoldanysqa engizilmeıtinin bildiredi», - delingen.
***
Keshe Úkimet basshysy Kárim Másimovtiń qatysýymen Munaı jáne gaz mınıstrliginiń alqa májilisi ótti. Osyǵan oraı «Aıqyn» gazetinde «Qashaǵandy» ıgerýdiń ekinshi kezeńi kóńil kónshitpeı otyr» degen taqyryppen maqala jarııalandy. Basylymnyń jazýynsha, vedomstva basshysy Saýat Myńbaev mınıstrlik ótken jyly mindettemelerin oryndamaǵan 28 kompanııamen at quıryǵyn úziskenin jarııalady. Sondaı-aq ol «Qashaǵandy» ıgerýdiń ekinshi kezeńi kóńil kónshitpeı otyrǵanyn baıandady. Májiliste «QazMunaıGaz» kompanııasynyń basqarma tóraǵasy Qaıyrgeldi Qabyldın 2014 jylǵa qaraı Kaspıı qubyry konsortsıýmynyń eksporttyq áleýetin 50 mln tonnaǵa jýyqtaıtynyn jetkizdi. Onyń aıtýynsha, ótken jyly elimizde óndiriletin munaıdyń 40,2 paıyzy atalmysh qubyr arqyly tasymaldanypty. Sóıtip, eksporttalǵan munaıdyń úlesi 71,2 mln tonnany qurapty. Bul kórsetkish 2009 jylmen salystyrǵanda 4,5 paıyzǵa artyq eken. Sondaı-aq osy otyrysta «QazMunaıGaz» UK» AQ «Eýro-5» standartyna kóshýge baılanysty munaı óńdeý zaýyttaryn jańartýdy usyndy. «Bizdiń reseılik jáne belarýstyq áriptesterimiz zaýyttarynyń «Eýro-5» standartyna kóshýi tıistigin jarııalaýda. Sonymen qatar atalǵan elderdiń aýmaǵynda bul standartqa sáıkes kelmeıtin motor maılaryn satýǵa shekteý qoıýda. Al bizdiń jańartý baǵdarlamamyzǵa sáıkes, sońǵy nátıje - «Eýro-4». Munaı jáne gaz mınıstrligi zaýyttardy jańartýdyń sońǵy kezeńinde «Eýro-5» standartyna kóshý múmkindigin qarastyrýy kerek. Bul bizdiń reseılik jáne belarýstyq zaýyttarmen básekeles bolýymyz úshin qajet», - dedi atalmysh kompanııanyń basqarýshy dırektory Danııar Tıesov.
«Aq Azıadanyń ashylý saltanatyna jınalǵan 30 myń kórermen Qazaqstanda buryn-sońdy bolmaǵan keremetke kýá boldy. Halqymyzdyń keskin-kelbeti men bolmys-bitimi tap basylyp, túp tuqııanynan támsil tartylǵan dýmanda dástúrimiz dáriptelip, salt-sanamyz ben ádet-ǵurpymyz ulyqtaldy. Eń bastysy - munda memlekettik tildiń asyǵy alshysynan tústi. Aq Azıada ultymyzdyń tilinde, anamyzdyń tilinde, bizdiń tilde ótti», - dep jazady «Aıqyn» gazeti seısenbilik sanyndaǵy «Aq Azıadanyń saltanaty Alash jurtyna abyroı áperdi» degen maqalasynda. Basylymnyń atap ótýinshe, Astana-Arena stadıonynda ótken saltanatty sharany el prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen halyqaralyq olımpıada komıtetiniń tóraǵasy Jak Rogge zaıybymen, Qyrǵyzstan memleketiniń prezıdenti Roza Otynbaeva, Azııalyq Olımpıada keńesiniń tóraǵasy Ál Sabbah syndy tulǵalar qatar otyryp tamashalady.
7-Qysqy Azıada oıyndarynyń ashylýy ári alǵashqy kúngi sporttyq sharalar týrasynda keńinen maǵlumat alǵyńyz kelse, osy jáne «Egemen Qazaqstan», «Alash aınasy», Kazahstanskaıa pravda», «Lıter» syndy basylymdardyń búgingi nómirin jiberip almańyzdar.
***
«Alash aınasy» gazetiniń turaqty «Dat!» aıdarynda QR Іshki ister mınıstriniń orynbasary, polıtsııa general-maıory Amantaı Áýbákirovpen aradaǵy suhbat «Qylmys jasaǵan adamdardy jumysqa qabyldaǵan basshylardyń ózi de qyzmetinen bosatylatyn bolady» degen taqyryppen basyldy. Basylymnyń barlyq saýaldaryna tuşymdy jaýap bergen ol: «Qylmysqa qarsy kúres - barshanyń isi. Oǵan búkil qoǵam bolyp jumylyp, birigip kúresý qajet. Azamattardyń ishki ister organdaryna qoldaýy men kómegi qylmystar men quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alýda, qylmysty der kezinde ashyp, qylmyskerdi ustaýda úlken yqpal etedi. Kez kelgen qylmysty kórgen, kýá bolǵan adamdar ony búgip-jasyrmaı, áshkereleýge atsalyssa nemese qandaı da bir qylymystyń aldyn alý isine kómektesýdi azamattyq paryzy sanasa, budan qoǵam tek utatyny anyq», - deıdi.
«Memlekettik rámizderdi kommertsııalyq maqsattarǵa paıdalanýǵa tyıym salý kerek pe?». Osy saýal «Alash aınasy» gazetiniń «oı-kókpar» aıdarynda mamandar talqysyna usynylyp otyr. Májilis depýtaty Janseıit Sársenqulov: «Memlekettik rámizderdi kommertsııalyq maqsattarǵa paıdalanýǵa múldem tyıym salý kerek. Sebebi Memlekettik rámizder - tutas bir ulttyń eldigin aıqyndaıtyn ulttyq, qasıetti nysandar. Al olardy kóringen jerge tyqpalap, japsyra bersek, qadirin qashyrýymyz ábden múmkin. Sondyqtan Memlekettik rámizderdiń kommertsııalyq maqsatta paıdalanylýyna úzildi-kesildi qarsymyn»,- deıdi. Al bul máseleni ekijaqty qaraý kerektigin aıtqan kásipker Azat Qonysbek: «Jalpy, Memlekettik rámizderimizdi kommertsııalyq maqsattarǵa paıdalanýǵa tyıym salýdyń qajeti joq. Tek memlekettik nyshandarymyz beınelengen zattardyń aıaqasty etilýine nemese qorlanýyna tyıym salǵan jón. Óıtkeni osy ýaqytqa deıin Týymyzdy qap ornyna paıdalanyp, qoqys tasyǵandar týraly estip, bilip jatyrmyz. Mine, osylarǵa tyıym salyp, tipti olardy jazasyz qaldyrmaýymyz qajet», - degen paıymyn alǵa tartady.
***
«Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Halyqaralyq Olımpıada komıtetiniń tóraǵasy Jak Roggeni qabyldady», - dep jazady «Kazahstanskaıa pravda» gazeti. Kezdesýde taraptar ekijaqty yqpaldastyq, Qazaqstannyń sportty damytýdaǵy joǵary jetistikteri jaıly sóz qozǵady. J.Rogge Qazaqstan Prezıdentine Qysqy Azııa oıyndaryn halyqaralyq joǵary deńgeıde uıymdastyrǵany úshin shynaıy alǵysyn bildirdi. «Azıada qarsańynda Qazaqstanda kóptegen jańa biregeı sport ǵımarattary salynǵanyn atap aıtqym keledi. Bul Azıadanyń uıymdastyrylýy eń joǵary deńgeıde bolǵanyn kórsetedi. Sonymen qatar, Prezıdentpen kezdesýimiz barysynda biz 2022 jylǵy Qysqy Olımpıada oıyndaryn Qazaqstanda ótkizý múmkindigi jaıynda pikir alystyq», - dedi J.Rogge.
