Aıda Balaeva: Elimizde 49 eskertkish zań talaptaryn saqtamaı ornatylǵan

ASTANA. KAZINFORM — Sońǵy bes jylda elimizdiń 10 óńirinde 49 eskertkish zań talaptaryn saqtamaı ornatylǵan. Eń kóp zańsyz ornatylǵan tas músinder Túrkistan men Qostanaı oblystarynda tirkelgen. Bul týraly QR Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaeva áleýmettik jelide jazdy.

— Jýyrda asa kórnekti mádenıet jáne óner qaıratkeri, birtýar kompozıtor Nurǵısa Tilendıevtiń týǵanyna 100 jyl tolýyna oraı týǵan jeri — Almaty oblysyndaǵy Ótegen batyr aýylynda uly tulǵanyń eskertkishi boı kóterip, jańa mádenıet úıi ashyldy. Saltanatty is-shara barysynda Memleket basshysy óziniń quttyqtaý sózinde Nurǵısa Tilendıevtiń tuǵyrly eskertkishi halqymyzdyń áıgili tulǵaǵa degen aıryqsha qurmeti men ystyq yqylasynyń belgisi ekenin atap ótti. Nurǵısa aǵanyń eskertkishi joǵary kórkemdik talǵammen jasalyp, erekshe úılesim tapqan, — dep jazdy A. Balaeva.

Mınıstr jazbada elimizdegi eskertkish ornatý máselesine toqtala ketti.

— Árıne, tarıhta esimi qalǵan tulǵalardy ulyqtaý óte mańyzdy. Alaıda ekertkish ornatý úlken jaýapkershilikti talap etedi. Ókinishke qaraı, elimizde eskertkishterdi zańsyz ornatý faktileri jıi kezdesip otyr. Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi júrgizgen taldaýǵa sáıkes, sońǵy bes jylda elimizdiń 10 óńirinde 49 eskertkish zań talaptaryn saqtamaı ornatylǵan. Eń kóp zańsyz ornatylǵan eskertkishter Túrkistan (17) jáne Qostanaı (15) oblystarynda tirkelgen, — dedi Aıda Balaeva.

Mınıstrdiń aıtýynsha, tipti respýblıkalyq komıssııa qoldamaǵan jobalar da óz betimen ornatylyp ketken. Keıbir eskertkishter jeke menshik aýmaqtarǵa qoıylyp, keıde eskertkish pen shaǵyn arhıtektýralyq nysannyń aıyrmasy da múlde eskerilmeı jatady.

— Sondyqtan eskertkish ornatý — tek yqylas pen nıet emes, eń aldymen tártip pen jaýapkershilik ekenin eskerý kerek. Ásirese, ıgi nıetpen qoldaý bildirip júrgen demeýshiler, metsenattar bul máseleni udaıy nazarda ustasa deımiz. Al jergilikti atqarýshy organdar zańsyzdyqqa jol bermeı, qatań baqylaýǵa alýy kerek, — dedi mınıstr.

A. Balaeva óz sózinde QR «Tarıhı-mádenı mura obektilerin qorǵaý jáne paıdalaný týraly» zańǵa sáıkes, árbir jańa eskertkish monýmentaldy óner qurylystaryn ornatý jumystaryn oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń jergilikti atqarýshy organdary júzege asyratynyn jetkizdi. Ol monýmentaldy óner qurylystaryn ornatý tártibi mınıstrlik qaǵıdalarmen rettelgenin, Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekste monýmentaldy óner nysandaryn ornatý erejesin buzǵandarǵa aıyppul qarastyrylǵanyn aıtty.

— Naqtyraq aıtqanda, jeke tulǵalarǵa — on, laýazymdy tulǵalar men shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine — elý, orta kásipkerlik sýbektilerine — júz, iri kásipkerlik sýbektilerine — eki júz elý aılyq eseptik kórsetkish kóleminde, sondaı-aq júrgizilip jatqan jumystardy ýaqytsha toqtatý qarastyrylǵan. Keı jaǵdaılarda eskertkishter jeke menshik aýmaqtarǵa ornatylyp, qoǵamdyq keńistiktiń estetıkalyq kelbeti eskerilmeı jatady. Munyń bári túptep kelgende tarıhı tulǵalarǵa degen qurmettiń laıyqty deńgeıde kórinis tabýyna keri áserin tıgizedi. Tarıhqa adaldyq tártipten bastalady. Óıtkeni, eskertkish — bul tek ótkenge qurmet belgisi ǵana emes, sonymen birge keler urpaqqa degen ortaq amanatymyz, — dep jazdy mınıstr.

Eske sala keteıik, Qostanaıda Mirjaqyp Dýlatulynyń 140 jyldyǵyna oraı eskertkish ashyldy.