Ádilbek Qaba qazaq tilin úırenýge qatysty: «Biz kináli emespiz» deýmen 30 jyl ótti
«Qazirgi ýaqytta til úshin eń bir qaýipti kezeń bastaldy dep aıtýǵa bolady. Nege? Buryn aldyńǵy urpaq: «Odaq quramynda boldyq, ol kezde tildik orta bolǵan joq. Tildi úırenbedik, kinámiz joq» deıtin. Búgin áli de sol « kináli emespiz « deýmen, mine 30 jyl ótip barady. Bylaı alyp qarasaq, 30 jyldyń 11 jylynda bala mektepke baryp, búkil mekteptiń pánin úırenip shyǵady. 5 jylda stýdent atanyp, mamandyqtyń qyr-syryn meńgeredi. Al 30 jylda 30 aýyz sóz úırenbeý menińshe, jaqsy emes. Sondyqtan da bul bir jaǵynan memlekettik tilge qajettilikttiń joqtyǵynan dep te oılaımyn», - dedi komıtet tóraǵasy.
Osy rette ol til úshin eń bir qaýipti kezeń bastaldy deýiniń syryn da túsindirip berdi.
«Qaýipti kezeń» dep otyrǵanymyz ne? Ol búgingi kúngi qoǵamdyq kólikte, dúkende, basqa oryndarda - qyzmet kórsetý nemese qyzmet jasaýdyń barlyǵynda biz ózge tilge júginip júrmiz. Ol memlekettiń, Úkimettiń nemese bıliktiń kinási emes qoı. Buǵan qosa, ata-anasy qazaqsha sóıleıtin otbasylardyń ózinde kishkentaı balalarynyń tili oryssha shyǵyp jatyr. Nege? Óıtkeni, olardyń kishkentaıynan, kózin ashqanynan kóretini oryssha mýltfılmder. Balalarymyzdyń memlekettik tildi bilýi aqsap jatyr», - dedi ol.
Sonymen qatar komıtet tóraǵasy bul rette, memleket áreketsiz otyr, eshteńe jasaımaıdy deýge bolmaıtyndyǵyn basa aıtty.
«30 jyldyń ishinde aımaqtardaǵy til oqytý ortalyqtarynda qanshama adam til úırenip shyqty. Zamanǵa laıyq áreket etý úshin Til álemi, Termınkom.kz, Emle, Ataý.kz, Til quraly, Sózdik qor sııaqty 15-ten astam platformalar bar. Solar arqyly da tilimizdi ilgeriletýge múmkindik jasalǵan. 2011-2019 jyldary elimizdegi 99 oqytý ortalyǵynda 514 myńnan astam adamǵa qazaq tili oqytylǵan. Biraq olardyń barlyǵy úırengen tilin paıdalanyp jatyr ma? Qajettilik bar ma? Másele osynda. Osy qajettilikti týǵyzý úshin ne isteımiz? Mine osy máselelerdi talqylaý úshin búgin bas qosyp otyrmyz», - dedi Ádilbek Qaba.
