Adamdardyń quqyqtaryn buzý faktilerine jol bermeýge túbegeıli sharalar qabyldaýdy kózdeıtin usynystar qabyldandy - Bas prokýratýra alqasynyń otyrysy.
Bul týraly QR Bas prokýratýrasynyń baspasóz qyzmeti habarlady.
Alqa jumysyna Prezıdent Ákimshiliginiń, Joǵarǵy Sottyń ókilderi, Parlament depýtattary, Adam quqyqtary jónindegi Ýákil, Ulttyq qaýipsizdik komıteti, Ekonomıkalyq qylmysqa jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttigi, ishki ister, densaýlyq saqtaý mınıstrlikteriniń, Kedendik baqylaý komıtetiniń basshylary men ókilderi qatysty.
Bas Prokýror atap ótkendeı, qylmystyq protsestegi azamattardyń konstıtýtsııalyq quqyqtaryn jáne zańdy múddelerin saqtaý halyqtyń senim deńgeıin anyqtaıtyn barlyq quqyq qorǵaý júıesiniń qyzmetin baǵalaýdyń basty belgileriniń biri bolyp tabylady. Árbir zańsyz qamaýdyń jáne ustaýdyń artynda adamnyń jáne onyń otbasynyń taǵdyry turǵany belgili.
Sońǵy jyldary elimizde osy saladaǵy zańdylyqty nyǵaıtý boıynsha zańnamalyq jáne praktıkalyq sharalar qabyldandy, azamattardyń óz quqyqtaryn qorǵaý múmkindikteri aıtarlyqtaı keńeıtildi, azaptaýdy jáne adamnyń ar-namysyn qorlaıtyn ózge de is-áreketterdi boldyrmaý boıynsha quqyqtyq tetikter qurylǵan.
Biraq ta, A.Daýylbaev atap kórsetkendeı, qabyldanyp otyrǵan sharalarǵa qaramastan, adamnyń negizgi quqyqtary men bostandyqtarynyń buzylýyna qatysty jaǵdaı kúrdeli kúıinde qalýda. Osy maǵynasynda qylmystyq qýdalaý organdary júrgizip otyrǵan jumys pen prokýrorlyq qadaǵalaý tıimdiligi jetkiliksiz dep tanyldy. Adamdardy zańsyz qýdalaý, azamattardyń jeke bas bostandyǵyna, tulǵanyń abyroıy men qadir-qasıetine qol suqpaýshylyq quqyǵyn buzý faktileriniń oryn alýy jalǵasýda.
Statıstıkalyq málimetterge sáıkes, 2012 jyly jáne 2013 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda qylmystyq qýdalaý organdary 855 adamnyń konstıtýtsııalyq quqyqtarynyń buzylýyna jol bergen, olardyń arasynda 104-i zańsyz qamaýǵa alynǵan, 209-y zańsyz ustalǵan, 372 adam zańsyz qylmystyq jaýapkershilikke tartylǵan. 66 adamǵa qatysty aqtaý úkimderi shyǵaryldy.
Sondaı-aq, prokýrorlar qylmystyq qýdalaý organdarynyń qylmystyq is qozǵaý týraly 3110 zańsyz qaýlysynyń, aıyptalýshy retinde jaýapqa tartý týraly 189 zańsyz qaýlysynyń kúshin joıǵan. Qylmystyq qýdalaý organdarynyń qyzmettik bólmelerinen 1311 adam bosatyldy. Bul rette prokýrorlar azaptaý boıynsha 62 qylmystyq is qozǵaǵan.
Tutastaı alǵanda, azamattardyń konstıtýtsııalyq quqyqtaryn buzǵandary úshin 2012 jyly jáne 2013 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda quqyq qorǵaý organdarynyń 804 laýazymdy tulǵasy, sonyń ishinde ishki ister organdarynyń 739 qyzmetkeri tártiptik jaýapkershilikke tartylǵan.
Sonymen qatar, osyndaı óreskel buzý faktileri boıynsha quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerlerine qatysty 119 qylmystyq is qozǵalǵan.
Ýaqytsha ustaý abaqtylary erekshe nazar aýdarýdy talap etedi, olardyń kópshiligi jertóle jáne jartylaı tóle úılerde ornalasqan, olardaǵy jaǵdaı qamalǵandardy ustaý standarttaryna sáıkes kelmeıdi.
Talqylaý qorytyndysy boıynsha adamdardyń quqyqtaryn buzý faktilerine jol bermeýge túbegeıli sharalar qabyldaýdy kózdeıtin usynystar qabyldandy.
Bas Prokýror ózine baǵynyshty prokýrorlardan azaptaýdyń árbir faktisi boıynsha qylmystyq is qozǵaýdy jáne dálelderdi alýdyń ruqsat etilmegen ádisterin qoldanýǵa jol bergen laýazymdy tulǵalarǵa eń qatal sharalar qoldanýdy talap etti.
Azamattardyń konstıtýtsııalyq quqyqtary men bostandyqtaryn saqtaý boıynsha jumystyń barynsha tıimdiligin qamtamasyz etý, osyndaı buzýshylyqtardy anyqtaý jáne jolyn kesýdi ýaqtyly qadaǵalaý tapsyryldy.
Quqyq qorǵaý organdarynyń basshylaryna adam quqyqtaryn buzý faktileri úshin baǵynyshty qyzmetkerleriniń derbes jaýapkershilikterin arttyrý qajettiligi atap kórsetildi.
Osy maqsattarda árbir quqyq qorǵaý organynda jumys nátıjelerine jaýapkershilikti vedomstvonyń birinshi basshylaryna júkteı otyryp, azamattardyń konstıtýtsııalyq quqyqtaryn saqtaý jónindegi vedomstvolyq komıssııalar qurý usynyldy.
