Abaı óz shyǵarmashylyǵynda «júrek» sózin 167 túrli maǵynada qoldanǵan - Tursyn Jurtbaı
SEMEI. KAZINFORM - Ǵalym, jazýshy Tursyn Jurtbaı Semeıdegi Abaıdyń 180 jyldyq mereıtoıyna oraı uıymdastyrylǵan konferentsııaǵa qatysyp, baıandama jasady.
Dál qazir Semeıde «Adamzattyń Abaıy: rýhanııat, parasat, tanym» atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııa ótip jatyr. Oǵan Túrkııa, Nıderlandy, Reseı, Qyrǵyzstan, Ózbekstan sekildi alys-jaqyn shetelderden jáne elimizdiń ár óńirinen abaıtanýshylar men ádebıettanýshylar, fılosoftar men tarıhshylar qatysyp jatyr. Konferentsııada belgili ǵalym, abaıtanýshy Tursyn Jurtbaı «Shyn júrek - bir júrek» taqyrybynda baıandama jasady.
- Abaı óz shyǵarmashylyǵynda «júrek» sózin 167 túrli maǵynada qoldanǵan. Mysaly, ornyqqan júrek, qýatty júrek, yntaly júrek, ystyq júrek, qozǵaýshy júrek, bula júrek, asaý júrek, asyl júrek, doly júrek, álek júrek, qaıratty júrek, momyn júrek, jýas júrek, qubylmaly júrek, sýsyǵan júrek, sezimtal júrek, ińkár júrek, ǵadiletti júrek. Bul tirkester men uǵymdar kórkem oımen, sulý sózben, astarly, emeýrindi maǵynamen, yrǵaqpen, uıqaspen órnektelip baryp, tutas bir kórkem júıege aınalyp otyr, - deıdi ol.
Tursyn Jurtbaıdyń aıtýynsha, Abaı júrektiń 5 túrli bolatynyn aıshyqtap kórsetip ketken.
- Onyń birinshisi - taza júrek. Ol degenimiz, aramdyqtan alys, ıman uıyǵan júrek. Ekinshisi - shyn júrek. Bul fánıdiń qyzyǵynan baqıdiń synaǵyn jaqsy kóretin pendeniń júregi. Úshinshisi - qanaǵatshyl júrek. Ol jamandyqtan jıirkenip, jaqsylyqty ustanatyn júrek. Tórtinshisi - mór basylǵan júrek. Bul ımannyń esigi jabylǵan, haıýanmen teń óli júrek. Besinshi - naýqas, aýrý júrek. Ol fánıdegi ómiri kúıinishpen, kúmánmen, turaqsyzdyqpen ótetin, qumarlyqqa, ashkózdikke, ádepsizdikke boı aldyrǵan, rýhanı dertke shaldyqqan júrek, - deıdi jazýshy.
Osy rette, ol Abaıdyń «Aýrý júrek» óleńinen úzindi keldirdi:
Aýrý júrek aqyryn soǵady jaı,
Sharshap qalǵan keýdemde týlaı almaı.
Keıde ystyq qan basyp ketedi ony,
Dóńbekshigen túnderde tynshyǵa almaı.
Qarańǵy sańyraý qaıǵy oıdy jeńgen,
Erkelik pen dostyqty aýrý kórgen.
Aqyly joq, ary joq shýyldaqty
Kúnde kórip, tul boıy jıirkengen.
Tiriltip ótken kúndi, taǵy shóldep,
Osy kúndi kún demes qarǵap, mindep.
Keıde tilep baq penen taǵy tynyshtyq,
Keıde qaıǵy, azapty taǵy da izdep.
- Eger adamda júrektiń kózi ashylyp, haqtyń sáýlesi tússe onda ol tazarady. Al sáýle bolmasa onda adam aqyldan boıyn qashyq ustap, tek kúnkóris qamymen júredi. Asaý júrek qaınamasa, júrek der kezinde minez kórsetpese jýasyp, jasyp ketedi, - deıdi Tursyn Jurtbaı.
Aıta keteıik, konferentsııa basynda oblys ákimi Berik Ýálı, Qazaqstan Respýblıkasy Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbek, Muhtar Áýezovtiń nemeresi, túrkitanýshy ǵalym Zıfa-Alýa Muratqyzy, Lev Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory Erlan Sydyqov konferentsııanyń ashylýynda quttyqtaý sóz sóıledi.
Eske salsaq, osyǵan deıin «Adamzattyń Abaıy» respýblıkalyq aqyndar aıtysynda Maqsat Aqanov jeńimpaz atanǵanyn jazǵanbyz.