Abaı oblysynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýy ilgeri basty
SEMEI. KAZINFORM — Osydan úsh jyl buryn Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Jarlyǵymen burynǵy Semeı óńiriniń aýmaǵynda Abaı oblysy qurylǵany belgili. Sol ýaqyttan beri oblys el basshylyǵynyń qoldaýynyń arqasynda birtindep damýǵa bet aldy. Muny kúni keshe Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetine arnaıy kelip, óńirdiń 9 aıdaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq kórsetkishterine qatysty esep bergen oblys ákimi Berik Ýálı de aıtty.
Abaı oblysyna ınvestıtsııa aǵyny artty
Abaı oblysy qurylǵan sátte bıýdjeti 251,3 mlrd teńge bolsa, búginde 500,9 mlrd teńgege jetip otyr. Al bul qarajattyń basym bóligi, naqty aıtqanda 227,3 mlrd teńgesi áleýmettik salaǵa jumsalady. Demek, óńirdiń ósip órkendeýi úshin syrttan ınvestıtsııa tartý qajet ekeni anyq. Bul baǵytta oblysta biraz sharýa atqarylyp jatyr. Máselen, Berik Ýálıdiń dereginshe, jyl basynan beri iske asyrylyp jatqan jobalar sany 29-dan 97-ge deıin artyp, al tartylatyn ınvestıtsııalar kólemi 2,2 trln teńgeden 3,5 trln teńgege deıin ósti.
— Bıyl jalpy somasy 25,9 mlrd teńgege 453 jumys ornyn qurýmen 14 jobany iske asyrý josparlanǵan. Búginge 13,3 mlrd teńgege 7 joba júzege asyrylyp, 124 jumys orny quryldy. Jyl sońyna deıin quny 12,6 mlrd teńgeni quraıtyn, 255 jumys ornyn qurýdy kózdeıtin taǵy 7 jobany iske asyrýdy josparlap otyrmyz, — dedi oblys basshysy.
Óńir ákimi ınvestıtsııa tartý úshin jyl basynan beri 100 shetel ınvestorlarymen kezdesý ótkizdi. «Úlken Altaı» halyqaralyq sýbóńirlik konferentsııasy aıasynda Qytaı eliniń ınvestorlarymen 1 mıllıard 500 mıllıon AQSh dollaryna 15 memorandýmǵa qol qoıyldy. Óńirden shyqqan kásipkerler men metsenattardyń qatysýymen ótken «Týǵan jerge týyńdy tik» forýmynda 336 mlrd teńgege mańyzdy 15 kelisimge qol jetkizildi.
— Onyń ishinde jalpy somasy 31,7 mlrd teńgeni quraıtyn 2 jobany iske asyrý bastaldy, — dedi ol.
Berik Ýálıdiń aıtýynsha, ınvestorlardyń óńirge degen qyzyǵýshylyǵy «Óndiris» ındýstrııalyq aımaǵyn keńeıtý qajettiligin kórsetip otyr. Bastapqyda aýmaǵy 96 gektardy quraǵan aımaq kólemi búginde 186 gektarǵa deıin keńeıtildi. Biraq, bul jer kólemi de jetkiliksiz. Sondyqtan Semeı qalasynyń ónerkásiptik aımaǵynda 500 gektar jer bólý josparlanǵan.
Óńir ekonomıkasynyń draıveri — týrızm
Búginde álemdik jalpy ónimdegi týrızmniń úlesi 10 paıyzdyń shamasynda. Dúnıejúzindegi jumys oryndarynyń shamamen 10 paıyzy da týrızmge tıesili. Árbir tórtinshi jumys orny osy salada ashylyp jatyr. Bul rette Abaı oblysynyń týrızmdi damytýda zor áleýeti bar. Óńirde kóptegen mýzeı, sýdaǵy tuzdyń kontsentratsııasy Izraıldegi Óli teńizben para-par Shıpaly kóli, Aıagóz ózeniniń oń jaǵalaýynda «Qozy-Kórpesh jáne Baıan-Sulý» mazary, sýy emdik qasıetke ıe Qońyr áýlıe úńgiri, Qazaqstannyń 100 kıeli obektisiniń tizimine engen Yrǵyzbaı ata kesenesi, ańyzǵa aınalǵan ǵashyqtar jubyna qurmet retinde salynǵan «Eńlik-Kebek» kesenesi ornalasqan. Bulardyń bári týrıster úshin tartymdy mádenı nysandar ekeni sózsiz.
Munan bólek, óńirde týrıstik jáne ınvestıtsııalyq zor áleýetke ıe Alakól jaǵalaýy bar. Osy kóldiń jaǵalaýyna qatysty Berik Ýálı jyldar boıy qordalanǵan, ásirese ınfraqurylymǵa qatysty problemalardy bir maýsymda sheshý múmkin emes ekenin aıtady.
— Degenmen, Alakól jaǵalaýynda demalýshylar úshin qolaıly jaǵdaı jasap, onyń ınfraqurylymyn damytý boıynsha naqty sharalar qabyldandy. Oblys qurylǵaly jaǵalaýda jóndeý júrgizilmegenin eskere otyryp, bıyl jergilikti bıýdjetten 1 mlrd teńge bólindi. Kól jaǵalaýyndaǵy Qabanbaı aýylynda qutqarý stantsııasy jáne órt sóndirý deposynyń qurylysy bastaldy. Qazirgi ýaqytta týrıstik aımaqqa jańa elektr jelisin tartý, qatty turmystyq qaldyqtar polıgonyn salý boıynsha jobalyq-smetalyq qujattama ázirlenip jatyr, — dedi ol.
Oblys basshysynyń sózine qaraǵanda, jobalardy júıeli túrde jáne sapaly iske asyrý úshin kól jaǵalaýynyń jańa bas josparynyń jobasyn ázirleý josparlanǵan. Jalpy aýdany 1 000 gektardan asatyn demalys jáne týrızm aımaqtary qalyptastyrylyp, rekreatsııalyq, qoǵamdyq-iskerlik jáne turǵyn aýmaqtar damytylady. Qabanbaı aýylynyń aýmaǵy men kól jaǵalaýyn biriktirip, ıgerilgen jer kólemi 3 myń gektarǵa deıin ulǵaıtylady.
— Bolashaqta bul Alakóldi óńirdiń jetekshi týrıstik ortalyqtarynyń birine aınaldyrýǵa múmkindik beredi. Jaǵalaýdy damytýdyń negizgi jobalarynyń biri — Ázerbaıjan ınvestorlarynyń qatysýymen «Alakól» emdeý-saýyqtyrý kesheniniń qurylysy. Bul joba boıynsha eki memlekettiń basshylary 21 qazan kúni kelisimge qol qoıdy. Qazirgi ýaqytta qurylys ornyn bekitý jumystary kelisilýde. Sonymen qatar, qytaılyq kompanııalar «San Bao», «Vandjan» jáne «Jýdıng grýp» Alakól týrıstik aımaǵynda jalpy alańy 40 gektar tez qurylatyn 100 shaǵyn qonaq úılerdiń (glempıng) qurylysy josparlandy, — dedi Berik Ýálı.
Aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy nátıjeler
Abaı oblysy — ejelden aýyl sharýashylyǵyna beıimdelgen aımaq. Ótken 9 aıdaǵy óńirde aýyl sharýashylyǵy salasynda óndirilgen jalpy ónimniń kólemi 339,5 mlrd teńgege jetti. Onyń ishinde 209,7 mlrd teńgege mal sharýashylyǵynyń ónimderi óndirildi. Salany memlekettik qoldaý sharalary aıasynda 15,1 mlrd teńge sýbsıdııa bólindi. Atap aıtqanda, ósimdik sharýashylyǵyn damytýǵa — 2,5 mlrd teńge, mal sharýashylyǵyna — 4,8 mlrd teńge, qarjy quraldaryn sýbsıdııalaýǵa jáne qaıta óńdeý salasyna 7,8 mlrd teńge qarastyryldy. «Keń Dala» baǵdarlamasymen 202 sharýaǵa kóktemgi egis jáne kúzgi egin jınaý jumystaryn júrgizýge jeńildetilgen 5 paıyzben 9,5 mlrd teńge qarajat berildi.
— Memlekettik qoldaý sharalarynyń arqasynda 9 aıda 101 myń tonna et jáne 248,4 myń tonna sút óndirildi. 13,5 mlrd teńgege jańadan 446 zamanaýı aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy alynyp, tehnıka parkin jańartý deńgeıi 5,1 paıyz jetip otyr. Bul kóktemgi egis egý jáne egin jınaý kezeńindegi eńbek ónimdiliginiń tıimdiligin arttyrdy. Egin jınaý jumystary 782,1 myń gektar alańda júrgizildi, — dedi oblys ákimi.
Onyń dereginshe, dándi daqyldar alqaby 12 myń gektarǵa qysqaryp, joǵary rentabeldi maıly daqyldar alqaby ótken jylmen salystyrǵanda 42,5 myń gektarǵa ulǵaıdy.
Agroónerkásiptik keshen salasynda ınvestıtsııa tartý arqyly oblystyń ekonomıkalyq damýyna serpin beretin iri ınvestıtsııalyq jobalardy júzege asyrýda naqty qadamdar jasalyp jatyr.