Abaı murasy tsıfrlyq dáýirde keńinen tarap jatyr
ASTANA. KAZINFORM – Abaı Qunanbaıulynyń bilim men ǵylymǵa qatysty ıdeıalary qazirgi joǵary bilim men ǵylymı júıede iske asyrylyp keledi. Abaıdyń óleńderi men qarasózderindegi oqý men izdeniske úndegen oılary búgingi ýnıversıtettik bilim berýdiń mazmuny men baǵdaryna tereń yqpal etedi. Sondyqtan tsıfrlyq dáýirde osy ilimdi dáripteýge erekshe mán berilip otyr.
Abaıdyń ıdeıalary ǵylym júıesinde qalaı iske asyrylyp jatyr?
- Qazirgi tańda joǵary oqý oryndarynda Abaı ilimin dáripteıtin pánaralyq kýrstar engizilip, gýmanıtarlyq baǵyttaǵy baǵdarlamalarda aqynnyń fılosofııalyq, etıkalyq, pedagogıkalyq ıdeıalary keńinen zerttelip jatyr. Sonymen qatar, akademııalyq ortada Abaı murasyn ǵylymı turǵyda taný men zerdeleý maqsatynda «Abaıtaný» baǵyty ǵylymı zertteýlerdiń nysanyna aınaldy. Bul baǵytta magıstrlik jáne doktorlyq dıssertatsııalar qorǵalyp, Abaı eńbekteriniń qazirgi pedagogıka, psıhologııa, mádenıettaný jáne fılosofııa ǵylymdarymen sabaqtastyǵy dáleldenip otyr. Osylaısha, Abaıdyń bilim men ǵylymdy ilgeriletýdi kózdegen ıdeıalary qazirgi ǵylymı-pedagogıkalyq júıeniń rýhanı jáne mazmundyq negizine aınaldy, - delingen QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi aqparatynda.
2019 jyldyń jeltoqsan aıynda L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti janynan «Abaı akademııasy» ǵylymı-zertteý ınstıtýty Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń tikeleı tapsyrmasymen quryldy. «Abaı Akademııasy» ǴZI Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi Ǵylym komıtetiniń tapsyrysy negizinde 2021-2024 jyldar aralyǵynda keshendi jobalardy iske asyrdy. Instıtýt ashylǵannan beri, ıaǵnı 5 jyldyń ishinde arnaıy baǵyttaǵy serııalarmen jańa 90 ǵylymı-tanymdyq zertteý kitaptaryn ázirlep, jaryqqa shyǵardy. Qazirgi tańǵa deıin 90 súbeli eńbektiń jaryqqa shyǵarýynyń ózi abaıtaný salasyndaǵy aýqymdy jumystardyń ereksheligi men kólemin baıqatady.
Abaı akademııasynyń tsıfrlyq formattaǵy qyzmeti otandyq jáne halyqaralyq ǵylymı qaýymdastyqtardyń bastamalary nátıjesinde júzege asyrylyp keledi. Bul ınstıtýttyń basty maqsaty – Abaı murasyn zamanaýı ǵylymı ádisnamalarmen taldaý, jahandyq deńgeıde nasıhattaý jáne akademııalyq aınalymǵa engizý. Instıtýtynyń resmı saıtynda Abaı shyǵarmalarynyń nusqalary, aýdarmalary, zamanaýı zertteýler, ǵylymı maqalalar men beınematerıaldar ornalastyrylǵan.
Abaıtanýshy ǵalymdardyń úılesimdi eńbegi men zamanaýı tehnologııalardyń ushtasýy nátıjesinde Abaı akademııasy gýmanıtarlyq ǵylymdardyń ózekti ortalyǵyna aınalyp keledi. Memleket basshysynyń tapsyrmasyna oraı elimizdegi ózge de Abaıtaný ortalyqtary ınstıtýt tóńiregine toptasyp, birlesken zertteý jumystaryn iske asyryp jatyr. Bul úderis elimizdiń rýhanı jańǵyrý strategııasymen úndesip, mádenı muranyń tsıfrly transformatsııasyn qamtamasyz etip otyr.
Abaı murasyn tsıfrly platformada tanytý
Abaı murasyn tsıfrly keńistikte tanytý sońǵy jyldary aıtarlyqtaı serpin aldy. Aqyn shyǵarmalary men oǵan qatysty zertteýler tsıfrly formatqa kóshirilip, elektrondy kitaphanalar, mýltımedıalyq resýrstar, derekti fılmder men onlaın kýrstar arqyly keńinen taralyp jatyr.
- L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetimen birge, ózge de joǵary oqý oryndarynda Abaıdyń shyǵarmalar jınaǵyn, aýdıo nusqalaryn, ınteraktıvti oqytý platformalaryn ázirlep, kópshilikke taratýǵa kúsh salyp otyr. Sonymen qatar, eGov.kz, Kitap.kz, Kazneb.kz jáne OpenU.kz sııaqty ulttyq bilim berý jáne mádenı platformalaryna Abaı murasyna qatysty kontent keńinen usynylyp jatyr. Bul Abaı shyǵarmashylyǵyn jahandyq tsıfrlyq keńistikte tanymal etýge jáne jas urpaqtyń tsıfrlyq saýattylyǵy aıasynda ony júıeli qabyldaýyna múmkindik beredi. Aqynnyń murasyn HHІ ǵasyrdaǵy Qazaqstannyń brendi retinde álem jurtshylyǵyna tanytý maqsatynda aqyn shyǵarmalary boıynsha 22 áleýmettik-tanymdyq keıs qazaq tilinde daıyndalsa, taǵy 22 keıs túrik, orys, jáne aǵylshyn tilderindegi sýbtıtrlerimen ázirlendi, - dep atalyp ótken Ǵylym mınıstrligi málimetinde.
Zertteýdi júzege asyrý nátıjeleri boıynsha aqyn qarasózderiniń aýdıoqory; «Tolyq adam» kontseptsııasy boıynsha Abaı shyǵarmalarynyń beıneqory; «Tolyq adam» baǵyty boıynsha ǵylymı-tanymdyq maqalalar toptamasy; Ystyq qaırat, Nurly aqyl, Jyly júrek taqyrybyndaǵy aqynnyń danalyq sózderiniń jıyntyǵy; Kórnekti abaıtanýshy ǵalymdardyń akademııalyq beınedárister toptamasy; Abaı Qunanbaıulynyń shyǵarmashylyq murasy boıynsha onlaın kitaphanasy ázirlendi.
Eske salsaq, Abaıdyń 180 jyldyǵyna arnalǵan onkúndik mereıtoılyq sharalar bastalǵanyn jazǵan edik. Jaqynda Semeı qalasyndaǵy Muhtar Áýezov atyndaǵy pedagogıkalyq kolledjdiń «Es-Aımaq» rýhanı ortalyǵynda «Abai akademiasy» atty entsıklopedııalyq portaldyń tusaýkeseri ótti.
«Abai akademiyasy» portaly — Abaı murasyn óskeleń urpaqqa nasıhattaıtyn, aqyn týraly tolyq málimet usynatyn ǵylymı-tanymdyq derekkóz. Platformada aqynnyń ádebı, ǵylymı, pýblıtsıstıkalyq jáne epıstolıarlyq eńbekteri tekstologııalyq saraptamamen, túrli formatta jınaqtalǵan. Materıaldar Abaı ınstıtýttary, ǵylymı ortalyqtar, arhıvter men murajaılardan alynyp, tsıfrly túrde engizilgen. Sondaı-aq tele-radıo habarlar men derekti fılmder de qamtylǵan.