8 SÁÝІR. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
Halyqaralyq syǵandar kúni
1971 jyly birinshi Búkildúnıejúzilik syǵandar kongresi ótkizildi. Osy kongreste Búkildúnıejúzilik syǵandar odaǵy qurylyp, ánurany men týy qabyldandy. Syǵan týraly alǵashqy estelikter 1501 jyly syǵan taborynyń kósemi Vasıldiń Lıtva knıazi Aleksandr Kazımırovıchten kúzet gramotasyn alǵan kezden bastaý alady. Búgingi tańda atalǵan mereke iri syǵan uıymdary bar 60-qa jýyq elde jyl saıyn atap ótiledi.
Áskerı komıssarıat qyzmetkerleriniń kúni
Bul data 1918 jyly áskerı komıssarıatyn qurý týraly dekrettiń qabyldanǵan kúnine oraı belgilendi. Sol jyly 8 sáýirde Halyqtyq Komıssarıat Keńesi áskerı ister boıynsha komıssarlardy qurý týraly dekret qabyldady. Atalǵan dekrettiń negizinde bir jyldyń ishinde Keńes odaǵynyń aýmaǵynda 385 ýezdik, 39 gýbernııalyq jáne 7 aýmaqtyq komıssarıat quryldy.
Halyqaralyq taıtszı jáne tsıgýna kúni (ımýnıtetti kúsheıtýge arnalǵan kóne qytaılyq jattyǵýlar júıesi).
Býddanyń týǵan kúni
Bul kúni álemniń barlyq býddısteri býdda dininiń negizin qalaǵan áýlıeniń týǵan kúnin atap ótedi. 2000 jyly Býddanyń týǵan kúni ıÝNESKO-nyń kúntizbesine engizilgen.
Qyrǵyz Respýblıkasynda Esirtkini baqylaý organy qyzmetkerleriniń kúni
ESTE QALAR OQIǴALAR
193 jyl buryn (1824) Batys Sibir general-gýbernatory P.M. Kaptsevıchtiń buıryǵymen polkovnık Bronevskııdiń otrıady Qarqaraly syrtqy okrýgin, al sol jylǵy sáýirdiń 29-da podpolkovnık Grıgorovskııdiń otrıady Kókshetaý syrtqy okrýgin ashty. Qarqaraly okrýginiń aǵa sultany bolyp, Bókeı hannyń týysy Tursyn Shyńǵysov, al Kókshetaý okrýgine Ýálı hannyń uly Ǵubaıdolla Ýálıhanov saılandy.
27 jyl buryn (1990) QazKSR memlekettik komıssııasy «Tselıntransstroı» tresi salǵan Astanadaǵy temirjol vokzalyn paıdalanýǵa berý týraly aktige qol qoıdy.
21 jyl buryn (1996) naǵyz entýzıasttar - naýqas balalardy saýyqtyrýdyń jańa amaldary men ádisterin engizýge tyrysyp otyrǵan, keńes berýge jetekshi mamandardy shaqyratyn naǵyz entýzıast pedagogtar men medıtsınalyq qyzmetkerler jumys isteıtin «Samal» ońaltý ortalyǵy» qoǵamdyq birlestigi quryldy. Mundaǵy balalardy shyǵarmashylyq pen sportqa baýlyp, negizgi maqsaty - múmkindigi shekteýli balalardy bógetsiz qoǵamda turýǵa, ózderine jáne óz múmkindikterine senýge kómektesetin oqytý trenıngteri men jattyǵýlar ótkizedi. «Samal» ortalyǵy sal aýrýyna shaldyqqan balalardy ońaltý úshin alǵash ret arbadaǵy adamdarǵa aıaqqa turýǵa kómektesetin «ǵarysh» kostıýmderi tehnologııasyn qoldanǵan uıym retinde qazaqstandyq Gınnestiń rekordtar kitabyna engizilgen.
18 jyl buryn (1999) QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Jarlyǵymen Aqmola oblysynyń ákimdigi Astana qalasynan Kókshetaýǵa kóshirildi.
12 jyl buryn (2005) Almatyda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq bankiniń «Táýelsiz Qazaqstannyń shaqalary» atty foto kórmesi ótti. Kórmege qoıylǵan jádigerlerdiń qatarynda «Qyzyl kitap», «Nomadtar altyny», «Tarıhı-sáýlet eskertkishteri», «Qazaqstannyń qyzyl kitaby», «Sport», «Kóne Túrkistan» serııalary boıynsha shyqqan shaqalardyń sýretteri bar.
12 jyl buryn (2005) Almatyda Halyqaralyq ekonomıka mektebi ashyldy. Mektep - Qazaqstan-brıtan tehnıkalyq ýnıversıtetiniń bir bóligi.
11 jyl buryn (2006) Almatydan Soltústik beldeýge Qazaqstannyń alǵashqy polıarlyq ekspedıtsııasy shyqty.
9 jyl buryn (2008) Máskeýdegi Qazaqstan Elshiliginde «Reseıdegi qazaqtar» kitabynyń tanystyrylymy ótti. Hronologııalyq qaǵıda boıynsha qurastyrylǵan eki tomdyq jınaqqa 600-den astam ómirbaıandyq anyqtamalar engizilip otyr. Muraǵat materıaldaryna, anyqtamalyq-entsıklopedııalyq ádebıetterge, jeke saýaldarǵa negizdelgen bul kitapta ár jyldary Reseıde turǵan, sondaı-aq qazir de sonda tirshilik keship jatqan ulty qazaq aıryqsha tulǵalar tanystyrylady. Kitap naqty bir adamnyń taǵdyry arqyly jańa dáýirde Qazaqstan men Reseı aýmaqtarynda oryn alǵan tarıhı jáne kóshi-qon úderisterin qadaǵalaýǵa múmkindik beredi. Joǵaryda atalǵan úderisterdiń barysynda Reseıde qomaqty qazaq dıasporasy qalyptasyp, búginde onda 1 mıllıonnan astam qazaq turyp jatyr.
9 jyl buryn (2008) Aqtóbede AQSh-tyń Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Elshisi Djon Ordveıdiń qatysýymen respýblıkalyq ǵylymı-tehnıkalyq kitaphananyń fılıalynda amerıkalyqtardyń buryshy ashyldy.
9 jyl buryn (2008) Qazaqstanda Ulttyq bıýdjettik jeli quryldy. Jańa qurylymnyń maqsaty - bıýdjettik úderistiń ashyqtyǵyn, sondaı-aq memlekettik organdardyń qoǵamǵa esep berýin qamtamasyz etý. Osy baǵytta qoǵamnyń memlekettik bıýdjetti josparlaý, qurý, oryndaý, baqylaý isine janama túrde qatysýyna qol jetkizýdi jáne bıýdjettik baǵdarlamalardyń nátıjeliligin jaqsartýdy kózdep otyr.
8 jyl buryn (2009) Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetinde Halyqaralyq jas fızıkter «Kosmos, ıadro, ǵylym jáne nanotehnologııa» mektebi ashyldy. Uıymdastyrýshylary - Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim jáne ǵylym mınıstrligi jáne Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti.
7 jyl buryn (2010) Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń birqatar zańnamalyq aktilerine lańkestikke qarsy kúres máseleleri boıynsha ózgertýler men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańǵa qol qoıdy. Zań lańkestikke qarsy sharalardyń júıesin qurýdyń halyqaralyq tájirıbesin eskere otyryp, lańkestikke qarsy kúresýdiń quqyqtyq negizderin jetildirýge, lańkestikke qarsy qyzmettiń tıimdiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan.
7 jyl buryn (2010) «Qazaqstan Respýblıkasy men Frantsýz Respýblıkasynyń arasyndaǵy strategııalyq seriktestik týraly shartty ratıfıkatsııalaý týraly» Zańǵa qol qoıyldy.
7 jyl buryn (2010) Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketterdiń terrorızmge qarsy birlesken oqý-jatyǵýlaryn uıymdastyrý jáne ótkizý tártibi týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
7 jyl buryn (2010) Elbasy Nursultan Nazarbaev Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynan kepildendirilgen transfertti respýblıkalyq bıýdjetke baǵyttaýdy qarastyrǵan «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynan 2010-2012 jyldarǵa arnalǵan kepildendirilgen transfert týraly» Zańǵa qol qoıdy.
7 jyl buryn (2010) Almatyda qazaq, orys, aǵylshyn tilderinde qatar jaryq kórgen «Abaıdyń qarasózderi» kitabynyń tusaýkeser rásimi ótti. «Abaı eńbegin orys tiline aýdarǵan qazaqtyń ataqty aýdarmashysy Klara Serikbaeva. Ol Sháhárim, Áýezov, Aımaýytov syndy ulylardyń shyǵarmalaryn orys tiline, shyǵys ǵulamalarynyń eńbekterin qazaq tili men orys tiline aýdarǵan. Al aǵylshyn tiline aýdarmashyny biz uzaq izdedik. Óıtkeni, uly Abaıdyń shyǵarmasy qazaq halqynyń rýhanı mádenıetiniń shyńy bolyp tabylady. Sondyqtan biz, eń jaqsy aýdarmashy-aqyndy izdedik. Bizdiń suraýymyzben, Abaı eńbegin meniń Anglııadaǵy dosym, túrkitanýshy Rıchard Makkeın aýdardy. Ol orystyń uly aqyndarynyń shyǵarmalaryn aǵylshyn tiline aýdarǵan aýdarmashy- aqyn», dedi «Halyqaralyq Abaı klýby» qoǵamdyq birlestiginiń prezıdenti, jazýshy Rollan Seısenbaev. Kitapty shyǵarýdaǵy basty maqsat - qazaqtyń uly aqyny Abaıdyń shyǵarmalaryn álemge tanystyrý. Atalmysh kitapty «Halyqaralyq Abaı klýby» qoǵamdyq birlestigi 4000 danamen shyǵardy.
7 jyl buryn (2010) Atyraýdaǵy «Kaspıımunaıgaz» ǵylymı-zertteý ınstıtýtynda jer qyrtysy jaǵdaıyndaǵy kendik materıaldardy zertteýge arnalǵan petrofızıkalyq zerthana iske qosyldy. Bul zerthana aımaqtyń jer qoınaýyn paıdalanýshylary munaıly ken oryndarynyń ónimdi qyrtystaryn, sonyń ishinde qazyp alynǵan kerndik materıaldy da tıisti zertteýlerin shuǵyl ári sapaly júrgizýge múmkindik beretin biregeı jabdyqpen jaraqtandyrylǵan. Buryn jer qyrtysynyń ónimdiligi deńgeıin, munaı jatqan jer tereńdigin aıqyndap beretin mundaı zertteýler shet elderde júrgiziletin edi. Endi sonyń bárin óz elimizde jasaýǵa tamasha múmkindik týdy.
7 jyl buryn (2010) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq muraǵatynyń kórme zalynda belgili ǵalym, jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, fılologııa ǵylymynyń doktory, professor Aqseleý Seıdimbektiń qujattyq jeke qorynyń ashylý rásimi ótti. Qujattyq jeke qorda 1961-2009 jyldar aralyǵynda jazylǵan 700 jýyq hattar jınaqtalǵan. Sonyń ishinde, kórmede Álkeı Marǵulan, Málik Ǵabdýllın, Lev Gýmılev, Ǵabıt Músirepov, Asqar Toqmaǵambetov, Ábdilda Tájibaev, Ǵalı Ormanov, Oralhan Bókeı, Jomart Ábdihalyq, Imanǵalı Tasmaǵambetov syndy memleket jáne qoǵam qaıratkerlerinen, aqyn-jazýshylardan, áriptesterinen kelgen 20-ǵa jýyq hattar oryn alǵan. Aqseleý Seıdimbek 1942 jylǵy jeltoqsannyń 12-si kúni Qaraǵandy oblysy Jańaarqa aýdanynyń Baıdaly bı aýylynda dúnıege keldi. Almatydaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin támamdaǵan soń «Lenınshil jas», «Ortalyq Qazaqstan», «Sotsıalıstik Qazaqstan» gazetterinde, «Zerde» jýrnaly men «Álem» almanaǵynda jumys istedi. Odan keıin Muhtar Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda Qoljazba bóliminiń meńgerýshisi, Ybyraı Altynsarın atyndaǵy bilim ınstıtýtynyń dırektory, Qazaq Bilim akademııasynyń prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenttik Mádenı ortalyǵy dırektorynyń ǵylym jónindegi orynbasary qyzmetterin atqardy. Ǵalym-etnograf 2000 jyldan bastap ómiriniń sońyna deıin Astanadaǵy Lev Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń profesory bolyp eńbek etti. Aqseleý Seıdimbek 2009 jylǵy qyrkúıektiń 16-sy kúni dúnıeden ozdy.
7 jyl buryn (2010) Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý Akademııasy men Kembrıdj (Ulybrıtanııa) ýnıversıtetiniń arasynda yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıyldy. Ǵylymı-zertteý qyzmetterin birge ótkizý, Akademııa qyzmetkerleri men tyńdaýshylaryna Kembrıdj ýnıversıtetinde stajırovkalar ótkizý, eki jaqtyń yntymaqtastyǵy memlekettik qyzmetkerlerdi daıyndaý jóninde qujatta qaralǵan. Birlesken sertıfıkatsıalanǵan baǵdarlama jumystary bólek qarastyrylǵan. Kembrıdj ýnıversıtetimen seriktestik Akademııanyń halyqaralyq qarym-qatynasyn jańa sapaly deńgeıge kóteredi. Laıyqty 2 jáne 14 oryn alatyn Berklı jáne Dıýk (AQSh) ýnıversıteti, Times Higher Education boljamy boıynsha výzdardyń dúnıejúzilik reıtınginde Londondyq ekonomıka mektebi 5 oryn - Akademııanyń basqa da seriktestikteriniń arasynda dúnıejúzilik otyzdyq toby kórsetilgen.
7 jyl buryn (2010) jergilikti ýaqyt boıynsha saǵat 19:57-de «Baıqońyr» ǵarysh alańynan «Dnepr» zymyran-tasyǵyshy arqyly Eýropalyq ǵarysh agenttiginiń (EǴA) «KrıoSat-2» ǵylymı ǵarysh apparaty ushyryldy. «KrıoSat-2» ǵylymı serigi jahandyq jylynýdyń polıarlyq muzdyqtarǵa áserin baqylaýǵa arnalǵan.
7 jyl buryn (2010) Astananyń Táýelsizdik saraıynda jetekshi qazastandyq basylymdardyń bas redaktorlarynyń álemniń áıgili sáýletshilerimen kezdesý ótti.
6 jyl buryn (2011) Astanadaǵy Táýelsizdik saraıynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevty ulyqtaý saltanatty ótti. Onda Elbasy Qazaqstan halqyna ant berip, oǵan QR Prezıdentiniń kýáligi tabystaldy.
6 jyl buryn (2011) Almatyda el táýelsizdiginiń 20-jyldyǵyna arnalǵan «Álemdik qaýymdastyq tanyǵan Qazaqstan» fotokórmesiniń tanystyrylymy ótti.
6 jyl buryn (2011) «Qazaqstan temir joly» ulttyq kompanııasy men Siemens AG QR temir jol elektrlendirý salasyndaǵy jobalardy iske asyratyn birlesken kásiporyn qurdy.
6 jyl buryn (2011) Baıqońyr qalasynda «Infrakos-Ekos» enshiles memlekettik kásiporynnyń hımııalyq-ekologııalyq zerthanasy tanystyryldy.
3 jyl buryn (2014) Jambyl oblysy boıynsha kedendik baqylaý departamenti Dúnıejúzilik Saýda Uıymynyń (DSU) talaptary men standarttarynyń qataryna kiretin elektrondyq kedendik maǵlumdaý ilki jobasyn engizýge kiristi. Bızneske qatysty qoldanylatyn elektrondyq maǵlumdaý syrtqyekonomıkalyq qyzmet qatysýshylary men kedendik organdardyń arasynda elektrondyq aqparat almasý arqyly kedendik tazartý ýaqytyn qysqartýǵa septigin tıgizedi.
3 jyl buryn (2014) Baký qalasynda Qazaqstan, Ázerbaıjan, Reseı, Belarýs jáne Qyrǵyzstan Qarýly kúshteriniń Bas shtabtary bastyqtary komıtetiniń otyrysy ótti.
2 jyl buryn (2015) Petropavlda gýmanıtarlyq-tehnıkalyq kolledjde murajaı ashyldy. Onda Qazaq handyǵy kezeńindegi halyqtyń ómiri týraly materıaldar jınaqtalǵan.
Bir jyl buryn (2016) Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq mýzeıinde «Máskeý aqsha saraıynyń kúmis markalaryndaǵy Mekke» atty kórme ótti. Qasıetti Mekkege arnalǵan 999 synamaly kúmisten eksklıýzıvti tehnologııamen jasalǵan 40 markadan turatyn toptama shyǵarylǵan.
Bir jyl buryn (2016) Qazaqstan Respýblıkasy Bas prokýratýrasyna qarasty zańdylyqty qamtamasyz etý máseleleri boıynsha konsýltatıvtik keńes quryldy.
Bir jyl buryn (2016) kınorejısser Baqyt Qaıyrbekovtyń «Máńgilik aspan astynda» fılmi «Bilim álemi» (The World of Knowledge) H ǵylymı-kópshilik jáne aǵartýshylyq fılmder kınofestıvaliniń «Úzdik stsenarıı» nomınatsııasyn jeńip aldy. Stsenarııdiń negizi retinde Nursultan Nazarbaevtyń «Tarıh tolqynynda» kitaby alynǵan. Fılm Qazaq handyǵynyń qurylýyna arnalǵan. Árqaısysy 26 mınýtqa sozylǵan 10 bólimnen turady.
251 jyl buryn (1766) AQSh-ta órt sóndirýshilerdiń satysy alǵash ret patentteldi. Alǵashqy satynyń bıiktigi 10 metr boldy.
7 jyl buryn (2010) Qyrǵyzstan prezıdenti Qurmanbek Baqıev bılikten ketti. Eldegi kıkiljiń kezinde 70-ten astam adam qaza tapty.
4 jyl buryn (2013) brıtandyq saıasatker, memlekettik qaıratker Margaret Tetcher ómirden ótti. 1979 men 1990 jyldar aralyǵynda Ulybrıtanııanyń Premer-Mınıstri qyzmetinde boldy. 1992 jyldan bastap, baronessa atanǵan.
ESІMDER
118 jyl buryn (1899-1977) bıologııa ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń akademıgi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri, KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty GALÝZO Illarıon Grıgorevıch dúnıege keldi. Lenıngrad mal dárigerlik ınstıtýtyn, KSRO Ǵylym akademııasy Zoologııa ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1933-1946 jyldary - KSRO Ǵylym akademııasy Tájik bazasynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, Qazaq fılıalynyń zerthana meńgerýshisi, fılıal tóraǵasynyń orynbasary. 1946-1951 jyldary - Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń akademık hatshysy. 1946-1977 jyldary Qazaqstan Ǵylym akademııasy Zoologııa ınstıtýtynyń dırektory, zerthana meńgerýshisi bolǵan. «Lenın», «Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń qurmet gramotasymen, E.Pavlovskıı atyndaǵy altyn medalmen marapattalǵan.
112 jyl buryn (1905-1986) akter, ánshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Hasen BAIYRMANOV dúnıege keldi. Pavlodar oblysy, Aqsý aýdanynda týǵan. Máskeýdegi Ortalyq óner tehnıkýmyn bitirgen. 1930 jyly Qazaq drama teatryna qabyldanyp, M.Áýezovtiń «Eńlik-Kebegindegi» Japaldyń, J.Shanınniń «Shahtasy» men «Torsyqbaıyndaǵy» jalshynyń rólderin oınap, akterlik ónerge beıimdilik tanytady. 1934 jyly ashylǵan Semeı teatrynda ómiriniń sońyna deıin eńbek etti. Munda ol M.Áýezovtiń pesalary boıynsha qoıylǵan qoıylymdardyń bárine qatysyp, Jantyq, Qaramende bı, Tólegen, Qońqaı, Qarabaı jáne taǵy basqa rólderde oınaǵan. Halyq ánderin oryndaýda óz ereksheligimen tanyldy. Isa Baızaqovtyń «Jeldirmesin» ózgeshe aıtatyn ánshilerdiń biri bolǵan. 82 jyl buryn (1934) Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi, Memlekettik koreı mýzykalyq komedııa teatrynyń aktrısasy LIM Roza Vladımırovna, dúnıege keldi.
78 jyl buryn (1939-2006) jazýshy, tarıh ǵylymynyń kandıdaty TOLMAChEV Gennadıı Ivanovıch dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin, KOKP OK janyndaǵy Qoǵamdyq ǵylymdar akademııasyn bitirgen. «Kazahstanskaıa pravda» gazetiniń tishisi, «Komsomolskaıa pravda» gazetiniń Qazaqstandaǵy tilshisi qyzmetterin atqarǵan. 1975-1999 jyldary - «Ognı Alataý», «Narodnaıa Kongress Kazahstana» gazetteriniń, «Prostor» jýrnalynyń bas redaktory bolǵan. Qalamgerdiń birneshe kitaby jaryq kórgen. Kórkem aýdarma salasynda O.Áýbákirovtiń «Sıqyrshy» syqaq áńgimeler kitabyn orys tiline tárjimalaǵan. «Halyqtar dostyǵy» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
77 jyl buryn (1940) Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń professory Raýshanbek Boranbaıuly ÁBSATTAROV dúnıege keldi. Ol fılosof-ǵalym, fılosofııa ǵylymı doktory (1990), professor (1991). Kıev memlekettik ýnıversıtetiniń fılosofııa fakýltetin bitirgen (1967). Eńbek jolyn Qarmaqshy aýdanynyń Lenın atyndaǵy keńsharynda (qazirgi Turmaǵambet aýyly) bastaǵan. 1959 - 62 jyly ásker qatarynda qyzmet etti. 1971-1988 jyly QazMÝ-de (QazUÝ) fılosofııa-ekonomıka fakýltetinde aǵa oqytýshy, dotsent qyzmetterin atqardy. 1988 - 90 jyly partııa jumysynda boldy. 1991 jyldan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstan menedjment, ekonomıka jáne boljamdaý ınstıtýtynyń saıası áleýmettaný jáne fılosofııa kafedrasynyń meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Apparatynyń keńesshisi, 1997 jyldan Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń (QazUPÝ) saıasattaný kafedrasynyń meńgerýshisi. 2000 - 02 jyly osy ýnıversıtettiń tarıh fakýltetiniń dekany qyzmetin qosa atqardy. Ǵylymı jumysynyń baǵyttary: ultaralyq qatynas mádenıeti, etnosaıası qaýymdastyq, ulttyq jáne jalpyqazaqstandyq sana-sezim, kelisim, ulttyq qarama-qaıshylyqtar men olardy sheshý joldary, adam qyzmetiniń ámbebaptanýy, yqpaldasý úrdisteri, halyqtardyń oılaý stıliniń birligi men aıyrmashylyqtary, t.b. «Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵylymyn damytýǵa sińirgen eńbegi úshin» belgisimen marapattalǵan. «Joǵary oqý ornynyń úzdik oqytýshysy» memlekettik grantynyń ıegeri (2006). Segiz tilde 30 monografııa, kitap, oqý quraly, kitapshalar jáne 500-ge jýyq ǵylymı maqala jazǵan.
59 jyl buryn (1958) ekonomıka ǵylymynyń doktory, Qarjy mınıstrliginiń jaýapty hatshysy KORJOVA Natalıa Artemovna dúnıege keldi. Almaty oblysynda týǵan. Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn bitirgen. 1979-1996 jyldary - Qazaq KSR, Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń ekonomısi, aǵa ekonomısi, bólim bastyǵy - basqarma bastyǵynyń orynbasary, bastyǵy, departament bastyǵy. 1996-1999 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri. 1999-2002 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy qarjy vıtse-mınıstri. 2002-2006 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý birinshi vıtse-mınıstri, vıtse-mınıstri. 2006-2007 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy mınıstri bolǵan. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
57 jyl buryn (1960) Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti ákimshiligi basshysynyń birinshi orynbasary Marat Muhanbetqazuly TÁJIN dúnıege keldi.
Aqtóbede týǵan. 1981 jyly Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn «ekonomıst» mamandyǵy boıynsha bitirdi. Fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty (1985). Áleýmettik ǵylymdar doktory (1990). Professor (1993). QR Áleýmettik ǵylymdar akademııasynyń akademıgi (1995). Reseı áleýmettik ǵylymdar akademııasynyń akademıgi (1997). QR saıası ǵylymdar akademııasynyń akademıgi jáne prezıdenti (1997). 1981-1983 jyldary - QazKSR ǴA óndiristik kúshterdi zertteý jónindegi Keńesiniń ınjener-ekonomısi. 1983-1987 jyldary - Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń aspıranty, oqytýshysy. 1987-1988 jyldary Ulybrıtanııadaǵy London ýnıversıtetinde taǵylymdamadan ótti. 1991-1992 jyldary Ál-Farabı atyndaǵy QazMÝ janyndaǵy qoǵamdyq ǵylymdar oqytýshylarynyń biliktiligin arttyrý ınstıtýtynyń kafedrasyna jetekshilik jasady. 1992 jyldan - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti men Mınıstrler Kabınetiniń Apparatynda: Іshki saıasat bólimi meńgerýshisiniń birinshi orynbasary, meńgerýshisi, QR Prezıdenti Apparaty Basshysynyń orynbasary jáne Aqparattyq-taldaý ortalyǵynyń jetekshisi. 1994-1995 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń memlekettik keńesshisi. 1995-1999 jyldary - Prezıdent Ákimshiligi Basshysynyń orynbasary jáne Prezıdent Ákimshiligi Taldaý jáne strategııalyq zertteýler ortalyǵynyń jetekshisi. 1999-2001 jyldary - Prezıdenttiń ulttyq qaýipsizdik máseleleri jónindegi kómekshisi - Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń Hatshysy. 2000 jyly Jemqorlyqpen kúres jónindegi Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik komıssııasynyń tóraǵasy mindetin atqardy. 2001 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetin basqardy. 2002 jyly - Prezıdenttiń ulttyq qaýipsizdik máseleleri jónindegi kómekshisi - Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń Hatshysy. 2002-2006 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiligi Basshysynyń birinshi orynbasary. 2006-2007 jyldary - Prezıdenttiń kómekshisi - Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń Hatshysy. 2007-2009 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstri. 2009-2013 jyldary - Prezıdenttiń kómekshisi - Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń Hatshysy. 2013-2014 jj Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik hatshysy bolyp taǵaıyndaldy. 2014 jylǵy aqpannan bastap - Qazaqstan Respýblıkasynyń Reseı Federatsııasyndaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi.
Áleýmettik ǵylymdar doktory, professor. «Qurmet» (2002), І dárejeli «Barys» (2007), ІІ dárejeli «Barys» (2016) ordenderimen jáne alty medalmen marapattalǵan.
Qazaqstan Respýblıkasy ulttyq qaýipsizdik organdarynyń qurmetti qyzmetkeri.
Tótenshe jáne ókiletti elshi dárejesine ıe.
52 jyl buryn (1965) «Megapolıs» gazeti» JShS-nyń bas dırektory Rınat Fadeevıch ASQAROV dúnıege keldi. Bashqurtstanda dúnıege kelgen. S.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin támamdaǵan, jýrnalıst (1991). Eńbek joly 1984 jyly Qashar taý-baıytý kombınatyndaǵy ekskavator mashınısi retinde bastaldy; 1989 jyldan bastap - «Kacharskıı vestnık» gazetiniń redaktory; 1993 jyldan bastap - Bodaıbo qalasyndaǵy «Lena» altyn izdeýshiler artelinde ekskavator mashınısi; 1994 jyldan bastap - «Lenınskıı shahter» aýdandyq gazetiniń tilshisi (Bodaıbo qalasy), 1995 jyldan bastap - «Sokolov-Sarybaı taý-baıytý óndiristik birlestigi» baspasóz ortalyǵynyń qyzmetkeri (Rýdnyı qalasy), 1996 jyldan bastap - SSTBÓB baspasóz ortalyǵynyń bastyǵy (Rýdnyı qalasy), 1998 jyldan bastap - Eýrazııalyq banki kásiporyndar tobynyń jurtshylyqpen baılanys ortalyǵynyń jetekshisi (Almaty qalasy), 2001 jyldan bastap - Access Industries, Inc. Kompanııasynyń qazaqstanda jurtshylyqpen baılanys ortalyǵynyń jetekshisi (Almaty qalasy). Qazirgi qyzmette - 2005 jyldan beri.
43 jyl buryn (1974) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq paralımpıadalyq komıtettiń vıtse-prezıdenti Baqyt Ahmetqyzy SYZDYQOVA dúnıege keldi. Astana qalasynda týǵan. S. Seıfýllın atyndaǵy Aqmola pedagogıkalyq ýnıversıtetin bitirgen (1996), orys tili men ádebıetiniń muǵalimi. Qazaq gýmanıtarlyq-zań ınnovatsııalyq ýnıversıtetiniń professory (Semeı qalasy, 2009 jyldan). «Nur Otan» HDP múshesi (1999 jyldan). 1996 jyldan - L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti Jastar máselesi komıtetiniń tóraıymy, pedagogıka pániniń oqytýshysy. 1998-2001 jyldary - «Qazaqstannyń bolashaǵy úshin» jastar qozǵalysy keńesiniń tóraǵasy (Almaty qalasy). 1998-2003 jyldary - Jastar parlamenti, astanalyq KVN lıgasy, Eýrazııalyq eksperımentaldyq ınstıtýttyń, «Birlik» jastar qozǵalysynyń, astanalyq jastar uıymdary assotsıatsııasynyń, Astana, QR KVN qurama komandasynyń, KVN respýblıkalyq lıgasynyń, Qazaqstan skaýttar qozǵalysy uıymy fılıalyn uıymdastyrýshylardyń biri, Astana qalasy jastar saılaýaldy shtabynyń jáne QR Prezıdenttigine úmitker N.Á. Nazarbaevty qoldaý boıynsha «Biz kimdi tańdaıtynymyzdy bilemiz!» astanalyq aktsııasynyń jetekshisi.
1999-2006 jyldary - Astana qalasy áleýmettik jáne ulttyq-mádenı damý boıynsha turaqty komıssııasynyń tóraǵasy. 2001-2006 jyldary - «Aqbota» balalar qoǵamdyq qorynyń atqarýshy dırektory (Astana qalasy). 2002-2006 jyldary - QG balalar qory keńesiniń atqarýshy hatshysy. 2007 jyldan QR BGM Balalardy qorǵaý komıtetiniń tóraǵasy. 2007 jyldan beri - QR Parlamenti Májilisi 4-shi shaqyrylymynyń «Nur Otan» HDP tizimi boıynsha depýtaty, Áleýmettik-mádenı damý komıtetiniń múshesi boldy. Astana qalalyq máslıhatynyń depýtaty (1999-2007). 2013 jyldyń mamyr aıynan qazirgi qyzmetinde. «Nur Otan» HDP saıası keńesiniń múshesi (2006 jyldan), «Jastar májilisi» AQ tóraǵasy (2007 jyldan); Qazaqstan Halqy assambleıasynyń múshesi (2000-2007); «Nur Otan» HDP «Jas Otan» ShK Ortalyq keńesiniń múshesi (2008 jyldan); QR Prezıdenti janyndaǵy jastar máselesi jónindegi keńestiń múshesi (2008 jyldan) «Stýdent kóktemi - 1992» 1-shi respýblıkalyq festıvaliniń, «Shabyt» halyqaralyq shyǵarmashyl jastar festıvaliniń laýreaty. «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» (2001), «Eren eńbegi úshin» (2002), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), Y. Altynsarın atyndaǵy (2007), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008) medaldarymen; «Qazaqstan Respýblıkasynda balalardyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa jáne olardyń quqyǵyn qorǵaýǵa qosqan erekshe úlesi úshin» (200N) estelik belgisimen marapattalǵan.
42 jyl buryn (1975) QR Aqparat jáne kommýnıkatsııalar mınıstrligi Qyzmetkerlerdi basqarý departamentiniń dırektory Ashat Ádilhanuly RAHYMBAEV dúnıege keldi.
41 jyl buryn (1976) «Kazahstanskaıa pravda» respýblıkalyq gazeti» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary KÝRıATOV Vladımır Gennadevıch dúnıege keldi.
37 jyl buryn (1980) QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Tutynýshylar quqyǵyn qorǵaý komıteti tóraǵasynyń orynbasary Murat Rashıduly TÓLEÝTAI dúnıege keldi.
35 jyl buryn (1982) Bokstan WBA/IBF/WBC nusqalary boıynsha orta salmaqta álem chempıony, qazaqstandyq tanymal boksshy GennadııGOLOVKIN dúnıege keldi.
Sportshy Qaraǵandyda týǵan. E.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetiniń dene tárbıesi jáne sport fakýltetin bitirgen (2003). 2003 jyldan beri - «Astana batyry» jekpe-jek klýby» MKQK-da boks jónindegi nusqaýshy - sportsmen. Universum Box Promotion múshesi (Nemis kásibı klýby, 2006). QR birinshiliginiń jeńimpazy (2000-2002); QR I spartakıadasynyń chempıony; jastar arasyndaǵy álem chempıony (2000); Shyǵys Azııa oıyndarynyń chempıony (2001); Azııa oıyndarynyń chempıony (Ońtústik Koreıa, Pýsan, 2002); jeke synaq boıynsha Álem kýbogynyń chempıony (2002); álem chempıony (2003); «A» klasty týrnırlerdiń birneshe márte jeńimpazy. 75 kg deıingi salmaqta álem chempıony (Bangkok, Taıland, 2003); Olımpıada oıyndarynyń 75 kg deıingi salmaqtaǵy kúmis júldegeri (Afına, Grekııa, 2004); «A» klasy týrnırleriniń kóp márte jeńimpazy. Kásibı boksta WBOnusqasy boıynsha «Interkontınental» chempıondyq tıtýlynyń ıegeri (2010). Gennadıı Golovkın - orta salmaqta (73 kg) WBA, IBO jáne WBC versııasy boıynsha álem chempıony. Kásipqoı boksta 32 ret jekpe-jekke shyǵyp, barlyǵynda jeńiske jetken (29-yn nokaýtpen jeńdi). QR sport sheberi (2000). Halyqaralyq klastaǵy sport sheberi (2002). Bokstan QR Eńbek sińirgen sport sheberi (2003). «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
79 jyl buryn (1938) Gana dıplomaty, BUU-nyń 1997-2006 jyldardaǵy 7-shi Bas hatshysy, Nobel syılyǵynyń laýreaty Kofı ANNAN dúnıege keldi.