8 naýryz – Halyqaralyq áıelder kúni merekesi
ASTANA. KAZINFORM – Búgin elimizde 8 naýryz – Halyqaralyq áıelder kúni merekesi atalyp ótedi.
Bul merekeniń tarıhy Birikken Ulttar Uıymynyń búkil álem elderin 8 naýryzdy áıelderdiń quqyqtary úshin kúres kúni - Halyqaralyq áıelder kúni dep jarııalaýǵa shaqyrǵan qarary qabyldanǵanǵa deıingi kezeńdi qamtıdy. HH ǵasyrda kóktem, mahabbat jáne sulýlyq merekesi birte-birte 8 naýryz meıramyna aınalyp, búginde otbasynda, eńbek ujymdarynda keńinen atalyp ótile bastady.
Amerıka qurlyǵynda qazirgi halyqaralyq áıelder kúni merekesine negiz qalaǵan birqatar oqıǵalar oryn aldy. Nıý-Iorktiń kıim tigetin fabrıkasy men toqyma ónerkásibinde jumys isteıtin áıelder jalaqynyń tómendigi men jumys jaǵdaıynyń nasharlyǵyna qarsylyq tanytyp, 1857 jyldyń 8 naýryzynda Manhetten kóshelerine sherýge shyqty. 1901 jyly da dál 8 naýryz kúni Chıkagoda tarıhta alǵash ret úı sharýasyndaǵy áıelder tarıhta «qazan búligi» degen ataýmen qalǵan sherýdi uıymdastyrǵan bolatyn. Araǵa jeti jyl salyp, 1908 jyldyń 8 naýryzynda búkil Amerıka qurlyǵynyń áıelderi «bos qazan sherýin» uıymdastyryp, jalaqynyń kóterilýin, eńbek etý jaǵdaıynyń jaqsarýyn jáne erkektermen teń quqyly bolýdy talap etti. Osydan keıin AQSh-tyń solshyldar partııasy dál osy kúndi ulttyq áıelder kúni retinde jarııa etken bolatyn. Alaıda búginde bul data Amerıka qurlyǵynda mereke kúni retinde sanalmaıdy.
Burynǵy keńestik keńistiktegi respýblıkalarda «8 Naýryz» merekesiniń bastaý alýyna 1910 jyly Kopengagende ótken ekinshi Halyqaralyq jumys isteıtin áıelder konferentsııasy túrtki bolǵan edi. Ol kezde Germanııanyń sotsıal-demokrattar partııasy áıelder tobynyń kóshbasshysy, ári áıelder quqyǵyn jan tánimen qorǵaýshy Klara Tsetkın 8 naýryz kúnin áıel jynysy proletarıattarynyń dúnıege kelgen kúni retinde atap ótý ıdeıasyn usynǵan-dy. Alǵash ret bul kúndi Danııa, Avstrııa, Germanııa jáne Shveıtsarııada, keıinnen basqa da elderde naýryzdyń ártúrli kúnderinde atap óte bastady.
8 Naýryz resmı túrde alǵash ret 1913 jyly Peterborda atalyp ótile bastady. Alaıda, ekonomıkalyq ahýaldyń qıyndyǵyna baılanysty bul kún kúntizbede demalys retinde jarııa etilgen joq. KSRO-da 8 naýryz - jumys istemeıtin demalys kúni retinde 1966 jyldan bastap qoldanysqa engizildi. Aıta keterligi, bul týrasynda ekinshi dúnıejúzilik soǵystaǵy jeńistiń 20 jyldyǵy qarsańynda 1965 jyldyń 8 mamyrynda jarııa etilgen bolatyn.
Qazirgi ýaqytta bul meıram Birikken Ulttar Uıymynda áıelder quqyǵy men halyqaralyq beıbitshilik úshin kúrestiń halyqaralyq kúni retinde atalyp ótedi.
