8 mln teńge: Jelide jeke hatty jarııalaý aıyppul tóleýge ne temir torǵa aparady
ASTANA. KAZINFORM – Sońǵy ýaqytta jastar arasynda jeke hatty jelide jarııalap, oqyrman nazaryn aýdartý úrdisi beleń alyp ketti. Alaıda zańgerler munyń adam quqyǵyn buzý ekenin aıtady.
– QR Konstıtýtsııasynyń 18-babynda árbir adamnyń hat almasý qupııalyǵy qorǵalatyny jazylǵan. Sonymen qatar, Qylmystyq kodekstiń 148-babynda jeke hat almasýlardy ruqsatsyz jarııalaý arqyly eleýli zardap keltirgen jaǵdaıda qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylǵan. Osyndaı zańbuzýshylyqtar úshin 8 mıllıon teńgege deıin aıyppul nemese 2 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý nemese shekteý jazasy qarastyrylǵan, - dedi Jibek Joly arnasynyń «Búgin LIVE» stýdııasynda qonaq bolǵan Nursultan Orynbekov.
Bul jazalar qandaı jaǵdaılarda qoldanylady?
- Eger adamnyń ólimine sebep bolsa, uıym jumysyna kedergi keltirse nemese basqa da eleýli zardap týyndasa, jaýapty adam osyndaı jaza arqalaıdy, – deıdi maman.
Zańger mundaı trend qazir Threads áleýmettik jelisinde keń taralyp ketkenin aıtady.
– Sońǵy kezde Threads sekildi áleýmettik jelilerde jeke hattardy skrınshotpen jarııalaý jıilep barady. Mundaı skrınderdi keıbir adamdar bopsalaý úshin qoldanady, endi biri jalǵan ósek taratyp, adamnyń ar-namysyna tıetin jalǵan aqparatty jelige salady. Eger hat arqyly bopsalasa, bul - qylmystyq jaýapkershilik. Al jalǵan aqparat taratsa, ákimshilik jaýapkershilik týyndaıdy, – deıdi Nursultan Orynbekov.
Maman hattan ózge, adamnyń fotosy men vıdeosyn onyń ruqsatynsyz jarııalaǵandar da zań júzinde jaýapqa tartylatynyn jetkizdi.
– Hat qana emes, adamnyń fotosyn nemese vıdeosyn ruqsatsyz jarııalaý da zań buzýshylyq bolyp sanalady. Mundaı jaǵdaıda Azamattyq kodekstiń 143 jáne 144-baptaryna sáıkes jaýapkershilik qarastyrylǵan. Mundaı áreket úshin moraldyq shyǵyn óndirilip alynýy múmkin, – deıdi ol.
Stýdııa qonaǵy jeke hat almasýlardy qandaı jaǵdaıda jarııalaýǵa ruqsat etiletinin túsindirdi.
– Keıbir jaǵdaılarda foto nemese hat almasý adamnyń jeke basyn qorǵaý nemese quqyq buzýshylyqty dáleldeý úshin qajet bolýy múmkin. Mundaıda jarııalaýǵa ruqsat beriledi. Biraq munda da tıisti talaptardy saqtaý kerek. Jarııalanǵan hatta jalǵan aıyp bolmaýy tıis. Eshkim sottyń sheshimi shyqpaıynsha kináli dep tanylmaıdy. Sol sebepti, jeke aqparatty birden jelige salmaı, aldymen quzyrly organdarǵa berý qajet. Al sottan keıin jarııalanǵan jaǵdaıda jaýapkershilik bolmaıdy, – deıdi zańger.
Hatty jarııalap, zańdy buzǵan adam jazasyn jeńildete alady. Ol úshin ne isteý kerek? Stýdııa qonaǵy jaýap berdi:
– Eger adam jeke hatty jarııalaǵannan keıin keshirim surap, jarııalanǵan materıaldy joısa, bul keıde jeńildetetin mán-jaı retinde qarastyrylýy múmkin. Biraq bul - jaýapkershilikten tolyq bosatady degen sóz emes. Eger zardap eleýli bolsa, mindetti túrde ótelýi tıis.
Nursultan Orynbekov qyzmet barysynda kezdesken oqıǵalardyń birimen bólisti.
– Zańger retinde mundaı jaǵdaılarmen jıi betpe-bet kelemiz. Kóbine sotqa deıingi retteý jolymen sheshiledi. Máselen, bir qyz ben jigit arasyndaǵy daýda syılaǵan syılyqty qaıtarý úshin azamattardyń biri jeke jazbalardy jarııalaımyn dep bopsalaǵan. Bul bopsalaý faktisi retinde qaralady. Eger skrınshotty jaı jarııalap qana qoımaı, odan paıda kórý maqsatynda qoldansa, bul bólek qylmys retinde tirkeledi. Biz jaǵdaıdy túsindirip, jastarǵa zańdy egjeı-tegjeıli jetkizgen soń, másele medıatsııalyq jolmen sheshildi, – deıdi.
Zańger qazaqstandyqtarǵa tsıfrlyq gıgıenany qatań saqtaý keregin eskertti.
– Jeke hatty jarııalamas buryn, quqyqtyq mádenıet pen jaýapkershilikti túsiný qajet. Bireýdiń hatyna jaı ǵana ázil nemese «kontent» retinde qaraýǵa bolmaıdy. Árbir azamat tsıfrlyq gıgıenany saqtap, ózgeniń quqyǵyn qurmetteýge mindetti. Eger sizdiń jeke ómirińizge qol suǵylyp, hattaryńyz nemese fotolaryńyz jarııalanyp, sizge zııan keltirilse, osyndaı zań baryn umytpańyz. Ondaı jaǵdaıda zańgerlerge nemese quzyrly organdarǵa shaǵymdanýǵa tolyq quqyǵyńyz bar, – dedi stýdııa qonaǵy.
Eske sala keteıik, kúni keshe Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Joldaýynda «Zań jáne tártip» qaǵıdasy memlekettiń myzǵymas tuǵyry ekenin taǵy bir márte atap ótti.