7 naýryz. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, 7 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

7 6 jyl buryn (1947) tehnıka ǵylymdarynyń doktory, professor, akademık, Qazaqstan UǴA Prezıdıýmynyń múshesi, áıgili «Dos-Muqasan» ansambliniń negizin qalaýshylardyń biri Dosym SÚLEEV dúnıege keldi.

Ońtústik Qazaqstan oblysynda dúnıege keldi. 1970 jyly V.I.Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń avtomatıka jáne esepteý tehnıkasy fakýltetin bitirip, tehnıkalyq kıbernetıka kafedrasynda ınjener qyzmetine qaldyryldy. Máskeýdiń Bolat jáne qorytpalar ınstıtýtynyń aspırantýrasynyń kúndizgi bólimin támamdap, kandıdattyq dıssertatsııasyn sátti qorǵaǵannan keıin, Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyna pedagog retinde jiberildi.

Instıtýt qabyrǵasynda assıstentten dotsent qyzmetine deıin jáne ınstıtýttyń partııa keńesi tóraǵasynyń orynbasary qyzmetine deıin kóterildi. 1984 jyldan Almaty qalalyq partııa keńesiniń Bilim berý bóliminde qyzmet atqardy. 1986 jyldyń sáýirinen bastap, 10 jyl boıy Almaty energetıkalyq ınstıtýtynda oqý jumysy jónindegi prorektory qyzmetin atqardy. 1997 jyldyń naýryzynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim berý jáne Mádenıet mınıstrliginiń Joǵary jáne arnaıy bilim berý departamentiniń dırektory qyzmetine taǵaıyndaldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim berý, Mádenıet jáne Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń, Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń Basqarý departamentiniń dırektory qyzmetin atqardy. 2001 jyldyń qańtar aıynda Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstri Keńsesiniń Qoǵamdyq mádenı damý bóliminiń bastyǵy qyzmetine aýystyryldy. 2001 jyldyń shilde aıynda Q.I. Sátbaev atyndaǵy Qazaq Ulttyq Tehnıkalyq Ýnıversıtettiń rektory bolyp taǵaıyndaldy. 2004 jyldyń qazan aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Ǵylym akademııasynyń Jer týraly ǵylym bóliminiń tóraǵasy bolyp taǵaıyndaldy. Dosym Qasymuly – kóptegen jyldar boıy Qazaqstan Respýblıkasy Ǵylym jáne bilim berý mınstrliginde jáne joǵary oqý oryndarynda basshylyq jumystar atqarǵan, joǵary mektep júıesindegi oqý-tárbıe jáne ǵylymı jumystardyń tájirıbeli, talantty uıymdastyrýshysy.

Ol «Dos-Muqasan» ansambliniń negizin salýshy jáne alǵashqy basqarýshysy. «Dos-Muqasan» – Búkilodaqtyq talantty estrada ártisteri saıysynyń jáne Berlın qalasynda ótken H Búkilálemdik jastar jáne stýdentter festıvaliniń laýreaty. D.Q. Súleev halyqqa tanymal «Toı jyry», «Almaty túni», «Jan dosym» sııaqty taǵy basqa 20 óleńniń jáne áýenniń avtory. Onyń óleńderi men áýenderi Respýblıkalyq teledıdar jáne radıo mýzykalyq qoryna engen. Birneshe gramplastınkalar men avtorlyq mýzykalyq shyǵarmalar jınaǵy shyǵarylǵan. Ol – iri ǵalym, basqarý jáne avtomattandyrý jáne bilim berýdiń qazirgi zamanǵy tehnologııalary salasynyń mamany. Ǵylym jolynda ǵylymı maqala, sonyń ishinde monografııalar, stýdentterge jáne tehnıkalyq joǵarǵy oqý oryndarynyń oqytýshylaryna arnalǵan oqý quraldaryn jazyp shyqty. KSRO-nyń eki medalimen jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń 3 medalimen. 2007 jyldyń qazan aıynda «Petr Velıkıı» ordenmen marapattaldy. Sonymen qatar «Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbegi sińgen qaıratkeri» qurmetti ataǵymen, «Álemniń kórnekti ǵalym-pedagogi» ataǵymen – (Halyqaralyq Bıblıografııalyq ortalyq, Kembrıdj, Anglııa), A.Baıtursynuly atyndaǵy kúmis medalmen marapattaldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesiniń qurmetti qyzmetkeri.

75 jyl buryn (1948-2001) aqyn, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy syılyǵynyń laýreaty, M. Áýezovtiń 100 jyldyǵyna, sondaı-aq Qarabýra áýlıege arnalǵan aqyndar músháıralarynyń bas júldegeri Jarasqan ÁBDІRAShEV dúnıege keldi.

Qyzylorda oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. 1969-1994 jyldary «Lenınshil jas» (qazirgi «Jas alash»), «Qazaq ádebıeti» gazetterinde, «Jalyn» almanahynda, «Juldyz» jýrnalynda jumys istegen. Qazaqstan Jazýshylar odaǵy janyndaǵy Kórkem aýdarma jáne ádebı baılanystar jónindegi bas redaktsııasynyń bólim meńgerýshisi, «Tamasha» oıyn-saýyq teatrynyń bas redaktory qyzmetterin atqarǵan. Aqynnyń alǵashqy jınaǵy «Tuńǵysh kitaby» degen atpen 1969 jyly jaryq kórgen. Sodan bergi ýaqytta «Perzent paryzy», «Dala seniń ulyńmyn», «Aq qaırań», «Soǵystan soń týǵandar», «Dosyń bolǵym keledi», t.b. kitaptary jaryq kórgen. Kórkem aýdarma salasynda R.Tagordyń, P. Elıýardyń, ıA. Kýpalanyń, K. Chaıkovskııdiń, A. Bartonyń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan. Óziniń shyǵarmalary da nemis, vengr, orys ýkraın, ózbek, tájik, ázirbaıjan, túrkimen, qyrǵyz, saha tilderine aýdarylǵan.

6 1 jyl buryn (1962) Qazaqstan Respýblıkasynyń qoǵam jáne saıasat qaıratkeri Ábilfas Múslimuly HAMEDOV dúnıege keldi.

Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. 1989 jyly Almaty sáýlet-qurylys ınstıtýtyn «Ónerkásiptik jáne azamattyq qurylys» mamandyǵy boıynsha, 2016 jyly Máskeýdegi Halyqaralyq sáýlet akademııasyn bitirgen. Eńbek joly: 1980-1982 jyldary – AMAÓB № 2 Avtokombınatynyń júrgizýshisi; 1982-1982 jyldary – №55/70 dúkeninde ýaqytsha júk tıeýshi;1982-983 jyldary – JMK-714 «Alma-Ata Selstroı 7» tresinde tas qalaýshy; 1983-1990 jyldary – JMK-714 «Alma-Ata Selstroı 7» tresinde sheber;1990-1994 jyldary – JMK-5 «Alma-Ata Selstroı 7» tresiniń bas ınjeneri; 1994-2003 jyldary – «Nargız» ShK dırektory; 2003-2021 jyldary – «Tsentrplast» dırektory, 2016 jyly «AHEKO» JShS bolyp ózgertildi. 2000 jyldan bastap Qazaqstan Halqy Assambleıasynyń múshesi. 2003 jyldan – Qazaqstan ázerbaıjandarynyń respýblıkalyq qaýymdastyǵynyń basshysy. Qazaqstan halqy Assambleıasy Keńesiniń múshesi. 2017-2018 jyldary – Qazaqstan halqy Assambleıasy tóraǵasynyń orynbasary.Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Májilisiniń VII shaqyrylym depýtaty, Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıtetiniń múshesi (2021-2023).

«Qurmet» ordenimen, II dárejeli «Dostyq» ordenimen, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Birlik» altyn medalimen, «10 jyl Astana», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl», «Qazaqstan halqy Assambleıasyna 20 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 25 jyl» merekelik medaldarymen marapattalǵan.

59 jyl buryn (1964) Olımpıada chempıony, tórt dúrkin kúmis jáne eki márte qola júldegeri, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen sport sheberi, Kókshetaý qalasynyń qurmetti azamaty Vladımır Mıhaılovıch SMIRNOV dúnıege keldi.

Aqmola oblysynda týǵan. Qazaq dene tárbıesi ınstıtýtyn bitirgen. Ol Qazaqstan jáne KSRO birinshiliginiń birneshe dúrkin jeńimpazy, 30 shaqyrym qashyqtyqtan shańǵydan álem kýbogynyń ıegeri atandy. Olımpıada oıyndarynda 1 altyn, 4 kúmis, 2 qola júlde aldy. 1993-1995 jyldardaǵy álem chempıonattarynda 3 altyn, 2 kúmis, 1 qola ıelendi. 2003 jyldan – Qazaqstan bıatlonshylary odaǵynyń prezıdenti. «Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet», «Dańq» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan. Norvegııanyń eń joǵary marapaty – Holmenkollen medalimen nagradtalǵan. Professor. 2011 jyly Qazaqstanda ótken qysqy Azııa oıyndaryn uıymdastyrýshylardyń biri.