7 qarasha. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
7 qarasha. JUMA Uly Qazan sotsıalıstik tóńkerisi kúni. Keńes Odaǵyndaǵy 7 qarashada atalyp ótiletin basty merekelerdiń biri boldy. Keńes Odaǵy kúıregennen keıin kóptegen odaqtas respýblıkalarda mańyzyn joıdy. Degenmen Qyrǵyzstanda jáne Belarýs Respbýlıkasynda áli de memlekettik deńgeıde atap ótiledi. Ǵylym men beıbitshiliktiń halyqaralyq aptalyǵy. BUU BA Saıası komıtetiniń 1988 jylǵy qarashanyń 8-degi 43-shi sessııasynyń bastamasy boıynsha jyl saıyn atap ótiledi. Afrıkanyń aqparat kúni. 1977 jylǵy qarashanyń 7-11-i aralyǵynda Kampala (Ýganda) qalasynda ótken Afrıka birligi uıymyna (ABU) múshe elderdiń aqparat mınıstrleri konferentsııasynyń sheshimi boıynsha atap ótiledi. Reseıde áskerı dańq kúni - Máskeýdiń Qyzyl alańynda Uly Oktıabr Sotsıalıstik revolıýtsııasynyń jıyrma tórtinshi jyldyǵy qurmetine áskerı sherý ótkizilgen kún (1941). Qyrǵyzstan aqparat jáne baspasóz kúni. 1924 jyldyń 7 qarashasy - ulttyq gazet «Erkın-too» (qazir «Kyrgyz Týýsý») birinshi sanynyń jaryq kórgen kúni Qyrǵyz Respýblıkasy Úkimetiniń 1993 jylǵy 1 qarashadaǵy Qaýlysymen kásibı meıram bolyp bekitilgen. ESTE QALAR OQIǴALAR
97 jyl buryn (1917) Reseıde qazan tóńkerisi boldy. 85 jyl buryn (1929) Almatyda «Qyzyl ásker» - qazaq tilindegi tuńǵysh áskerı gazet aptasyna bir ret shyǵyp turdy. Gazet Keńes ókimetiniń qorǵanys qýatyn arttyrý, qazaq jastaryn áskerı ónerge baýlý, ofıtserlerdiń áskerı bilimderin keńeıtý, eńbekshilerdiń Qyzyl áskermen baılanysyn nyǵaıtý jolynda jumys júrgizdi. Qazaq dıvızıonyn, atty ásker polkin jasaqtaý isine belsene atsalysty. Gazettiń jumysyna І.Jansúgirov, A.Lekerov, Á.Kóshimov, t.b. belsendiler qatysyp turdy. Onyń búgingi murageri - Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń ortalyq baspasóz organy - «Qazaqstan sarbazy» basylymy. 80 jyl buryn (1934) Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatrynda «Qyz Jibek» - operalyq shyǵarmasynyń alǵashqy qoıylymy ótti. Basty partııalardy K.Baıseıitova (Jibek), Q.Baıseıitov (Tólegen), M.Erjanov (Shege) oryndady. Eki jastyń móldir mahabbaty lıro-romantıkalyq sazben órbip, armandaryna jete almaǵan aıanyshty taǵdyry tragedııamen aıaqtalady. Operada ulttyq vokaldyq jáne aspaptyq shyǵarmalar, halyq kompozıtorlarynyń (Úkili Ybyraı, Múhıt, Jaıaý Musa, Táttimbet) án-kúıleri molynan paıdalanyldy. «Gákký», «Aıqara kók», «Aqqum», t.b. halyq ánderi keıipkerlerdiń beınelerin ashyp, shyǵarmanyń ulttyq boıaýyn kanyqtyra tústi. «Qyz Jibek»» operasynyń qoıylýy ulttyq mádenıet tarıhyndaǵy aıtýly oqıǵa edi. Opera sahnada uzaq jyldar qoıylyp keledi. Ánshi artısterdiń kásibı deńgeıi ósip, oryndaýshylyq qabiletiniń shyńdalýyna yqpal etti. «Qyz Jibek» operasyndaǵy ánder, bıler kórkemónerpazdar úıirmeleri men jeke oryndaýshylar repertýarynan berik oryn aldy. 1968 j. 27 qańtarda «Qyz Jibek» operasynyń myńynshy qoıylymy (rej. B.Dosymjanov) óner merekesine aınaldy. 83 jyl buryn (1931) buryn (1931) Qaraǵandy oblysynda alǵashqy radıo habary efırge shyqty. Qazir oblysta ondaǵan radıo toraby, 400 myń radıo jáne 500 myńnan astam teledıdar núkteleri bar. Barlyq aýdandar men qalalarda jergilikti radıo habary jumys isteıdi. 79 jyl buryn (1935) Qazaq akademııalyq opera jáne balet teatrynyń sahnasynda B.Maılınniń lıbrettosy boıynsha E.Brýsılovskııdiń «Jalbyr» operasy qoıyldy. Rejısseri - J.Shanın, Q.Jandarbekov. 69 jyl buryn (1945) Almatydaǵy N.Sats atyndaǵy Memlekettik orys akademııalyq jasóspirimder teatrynyń negizi qalandy. Natalıa Ilınıchna Sats - 1918 jyly álemdegi alǵashqy balalar teatryn qurdy. Sodan keıin, búkilálem boıynsha 60-tan astam teatrlardy qurdy, sonyń ishinde Qazaqtyń balalar men jasóspirimder teatry. Ol «halyq jaýynyń» áıeli bolǵandyqtan aıdalýǵa ushyrap Almatyǵa jer aýdaryldy. Ony opera jáne balet teatrynyń rejısseri etip taǵaıyndady. Uly Otan soǵysy kezinde Almatyda kóptegen uly akter turdy. Natalıa Ilınıchna olardy balalarǵa arnap uıymdastyrylǵan keshke qatysýlaryn surady. Osydan keıin ol balalar men jasóspirimder teatryn qurý týraly usynysymen hat jaza bastady. Biraq jazylǵan hattardyń birine Qazaqstannyń OK KP (b) ekinshi hatshysy Shaıahmetov Jumabaı ún qatty. 1944 jylǵy qyrkúıektiń 6-ynda Almaty qalasynda balalar men jasóspirimder teatryn qurý týraly Jarlyq shyqty. Bir jyldan asa ýaqyttan keıin 1945 jylǵy qarashanyń 7-inde balalar men jasóspirimder teatrynyń alǵashqy «Qyzyl Telpek» atty spektakline keldi. Ár jyldary balalar men jasóspirimder teatrynyń spektaklderin Qazaq KSR-niń Eńbek sińirgen qaıratkerleri Evgenıı Prasolov, Abram Madıevskıı jáne basqa da daryndy rejısserler qoıdy. Akterler - Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ártisteri Valerııa Krymskaıa, Tatıana Tarskaıa, Sergeı Pechorın, Grıgorıı Efımov, Dmıtrıı Skırta, Vıktor Ashanın, Olga Korjeva, taǵy da Tahır Vosılov, Vladımır Krylov, Irına Arnaýtova jáne basqalary. 58 jyl buryn (1956) Arqalyq geologtar jáne qurylysshylar kentiniń negizi qalandy. 1960 jyly Arqalyq Búkilodaqtyq komsomoldyq ekpindi qurylys bolyp jarııalandy. 1965 jyly Arqalyq qala mártebesin aldy, 1971 jyly jvańadan qurylǵan Torǵaı oblysynyń ortalyǵy boldy. 51 jyl buryn (1963) Máskeý joǵary oqý oryndarynda bilim alyp jatqan qazaq jastarynyń «Jas tulpar» mádenı-aǵartý uıymy quryldy. Uıymdastyrýshylary Murat Áýezov, Altaı Qadyrjanov, Bolathan Taıjanov boldy. 14 jyl buryn (2000) «Islam jáne órkenıet» gazeti jaryq kórdi. 10 jyl buryn (2004) 7-8 qarashada Óskemende aýyl jastarynyń «Raýan-2004» respýblıkalyq sleti bolyp ótti. Forým qorytyndysynda aýyldaǵy jastar saıasaty salasynda jańa zańdyq negiz jasaý úshin naqty usynystar qarastyrylǵan qarar qabyldandy. 9 jyl buryn (2005) Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «QR Parlamentiniń 10 jyldyǵy qurmetine arnalǵan merekelik medal týraly» Jarlyǵymen Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń 10 jyldyǵy qurmetine arnalǵan merekelik medal belgilendi. Mereıtoılyq medal qazaqstandyq parlamentarızmniń damýy men ornyǵýyna eleýli úles qosqan Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn jáne shetel azamattaryn kótermeleý, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń 10 jyldyǵyn atap ótý maqsatymen belgilengen. 9 jyl buryn (2005) Qostanaıda «Zdorovoe pokolenıe» atty jastar ortalyǵy ashyldy. Ortalyq jasóspirimder men jastar arasyndaǵy salaýatty ómir saltyn belsendi túrde nasıhattaıdy, jáne balalardy úıretetin ár túrli sharalar ótkizedi. «Zdorovoe pokolenıe» ortalyǵy «Soros-Qazaqstan» qorynyń qoldaýymen quryldy. 9 jyl buryn (2005) Máskeýdegi qoǵamdyq uıymdar úıinde qazaqstandyq ǵalym, Astanadaǵy L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń professory Maıdan Kómekuly Qusaıynovtyń «Sınıavın qyraty men batpaǵynyń qupııasy» kitabynyń tanystyrylymy boldy. Maıdan Qusaıynov - «Memorıaldyq aımaq» izdestirý jasaǵynyń komandıri. Onyń basqarýyndaǵy izdestirýshiler 15 jyl boıy Lenıngrad oblysynyń Kırov aýdany aýmaǵynda Uly Otan soǵysy jyldarynda qaza bolǵan jaýyngerlerdiń, sonyń ishinde Aqmola oblysynan attanǵan bozdaqtardyń jerlengen oryndaryn jáne olardyń esimderin anyqtaýda qajyrly jumys júrgizip keledi. Osy izdestirý jasaǵynyń 15 jylǵy jumysy týraly baıandaıtyn bul kitap ótken jyly Astana qalasyndaǵy «Saryarqa» baspasynan shyqqan bolatyn. Alǵyssózin belgili jazýshy Vladımır Gýndarev jazǵan. «Sınıavın qyraty men batpaǵynyń qupııasy» avtordyń Uly Otan soǵysynda qaza bolǵan bozdaqtar týraly kitabynyń alǵashqysy. Ol osy taqyrypty odan ári tereńdete zertteı bermek. 9 jyl buryn (2005) Batys Qazaqstan oblysynyń Qaztalov-Jánibek avtojolynyń 51-shi shaqyrymynda jańa kópir ashyldy. Aımaqtyq jol qurylysy baǵdarlamasy boıynsha salynǵan kópirge 264 mln. teńge ınvestıtsııa jumsaldy. Merdigeri «Asfa» JShS-i boldy. Kópirdiń iske qosylýy kólik qozǵalysynyń toqtap qalýyn boldyrmaıdy. 7 jyl buryn (2007) Astanada memlekettik tildi jedeldete oqytý respýblıkalyq ortalyǵynyń uıymdastyrýymen «Jańa tolqyn» oqý-ádistemelik kesheniniń tusaýkeseri bolyp ótti. Jańa tolqyn» oqý-ádistemelik kesheniniń tusaýkeserine tıisti mınıstrlikter men departamentterdiń ókilderi, oblystyq, qalalyq til basqarmalary men memlekettik tildi oqytý ortalyqtarynyń basshylary, sondaı-aq respýblıkanyń jetekshi ǵalym-tilshileri men ádiskerleri qatysty. Atalǵan oqý-ádistemelik keshen memlekettik tildi jedeldete oqytýǵa arnalǵan bilim tehnologııasy júıesindegi jańartylǵan úlgi bolyp tabylady. Sózdiktiń elektrondyq nusqasy negizgi oqýlyq, grammatıkalyq anyqtama, oqýlyq sózdiginen jáne 3 CD-úntaspasynan turady. Ol memlekettik tildi memlekettik jáne memlekettik emes mekemelerdiń qyzmetkerlerin oqytýǵa arnalǵan. ESІMDER 85 jyl buryn (1929-1979) ǵalym, fılologııa ǵylymynyń kandıdaty SAHARIEV Balamer dúnıege keldi. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Qatonqaraǵaı aýdanynda týǵan. Qazaq pedagogıkalyq ýnıversıtetin (Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtet) bitirgen. 1950-1962 jyldary - «Halyq muǵalimi» (qazirgi «Qazaqstan mektebi»), «Juldyz» jýrnaldarynyń bólim meńgerýshisi. 1962-1963 jyldary - Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri. 1963 jyldan - Ádebıet jáne óner ınstıtýtyna qarasty M.O.Áýezovtiń ádebı-memorıaldyq murajaı úıiniń aǵa ǵylymı qyzmetkeri. «Buqa men aıý» áńgimeler týyndysy, «Ýaqyt tynysy», «Kúresker tulǵasy» atty ǵylymı-zertteý eńbekteri men ádebı-syn maqalalar jınaqtary jaryq kórgen. «Qazaq sovet ádebıeti tarıhynyń» keıbir taraýlaryn jazǵan, orta mektepterge arnalǵan «Qazaq sovet ádebıeti» oqýlyǵy avtorlarynyń biri bolǵan. M.Bazarbaevpen birge qazaq ádebıetiniń okýlyǵyn jazǵan. Orys jazýshylary A.Kýprınniń, I.Býnınniń, ázirbaıjan jazýshysy O.Týmanıannyń, qyrǵyz jazýshysy Sh.Aıtmatovtyń keıbir shyǵarmalaryn, N.Krýpskaıanyń pedagogıkalyq eńbekterin, kýba jazýshysy D.Olemannyń «Tóńkeris túlekteri» povesin, Popovtyń «Semıa», A.Korneıchýktyń «Dnepr aıdynynda» pesalaryn kazaq tiline aýdarǵan. 89 jyl buryn (1925) aqyn, jazýshy, dramatýrg ZÝLFIKAROV Masımjan dúnıege keldi. Almaty oblysy Eńbekshiqazaq aýdanynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti) bitirgen. Almatydaǵy Abdolla Rozybaqıev atyndaǵy uıǵyr mektebininń dırektory, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynnyń keńesshisi bolyp istegen. 1985 jyldan zeınet demalysyna shyqqan. Poezııa, proza, dramatýrgııa salasynda eńbek etedi. «Tań syrlary», «Kommýnar», «Rızvangúl», «Buralań joldar» dastandarynyń, «Kúz órnekteri» óleń jınaqtarynyń, «Ómir aǵymy», «Samǵaý», «Súıespenshilik», «Taǵdyr», «Júrek tynysy», «Naızaǵaı jarqyly», «Ómir aǵymy» áńgimeler men povestteriniń, «Lýtpýlla», «Janar taý» (trılogııa), «Výlkan» (orys tilinde) romandarynyń, «Balalar aýyz ádebıeti» jáne «Ulttyq dástúrler» ǵylymı jumystarynyń, «Sadahat» beınefılminiń avtory. Qazaqstan Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen, «Eńbek ardageri» medalimen marapattalǵan. 79 jyl buryn (1935-2004) Qazaqstan Respýblıkasynyń bas onkology, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan ǴA-nyń korrespondent múshesi, Halyqaralyq aqparattandyrý akademııasynyń akademıgi, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen qaıratkeri ÁBDІRAHMANOV Jańalyq Nııazuly dúnıege keldi. Qyzylorda oblysynyń Qarmaqshy aýdanynda týǵan. Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtyn (S.D.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsınalyq ýnıversıteti) bitirgen. 1959-1961 jyldary - Qyzylorda oblysy Qaramaqshy aýdanyndaǵy aýrýhana meńgerýshisi. 1961-1964 jyldary - Qazaqstan Ólkelik patologııa ınstıtýtynyń aspıranty, 1964-1975 jyldary - Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi, aǵa ǵylymı qyzmetkeri. 1975-1990 jyldary - Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtynyń dotsenti, kafedra meńgerýshisi. 1990-2004 jyldary - Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory qyzmetterin atqarǵan. Onyń negizgi zertteý jumystary rak aýrýlaryn sáýlemen emdeý tásilderine, radıatsııanyń zaqymdaýshy áserinen qorǵaıtyn dárilerdi paıdalanýǵa jáne organızmniń radıatsııaǵa beıimdelýshiligin zertteýge arnalǵan. Ol óńesh ragimen aýyratyn naýqastardy radıatsııalyq bólshek sáýlemen emdeý arqyly, olardyń ómirin uzartýǵa bolatynyn ǵylymı turǵydan dáleldedi. 76 jyl buryn (1938) jazýshy AHMET Óten dúnıege keldi. Qyzylorda oblysynyń Qarmaqshy aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1967 jyldan bastap uzaq ýaqyt baspasóz salasynda eńbek etken. Qaraǵandy oblystyq «Ortalyq Qazaqstan» gazetiniń Balqash qalasy boıynsha menshikti tilshisi, bólim meńgerýshisi, bas redaktordyń orynbasary, birinshi orynbasary, bas redaktory, oblystyq teleradıokompanııanyń tóraǵasy, respýblıkalyq «Azııa-tranzıt» táýelsiz saıası gazetiniń bas redaktory bolǵan. Jazýshynyń «Alda kún bar», «Adam bolǵym keledi», «Altyn arqaý» povesteri, «Qońyr úı», «Zańǵar» romandary jaryq kórgen. Sonymen qatar «Qazaqtelefılm» túsirgen «Qarqaraly qyzdary-aı» televızııalyq fılmi stsenarııiniń, «Temirqazyq», «Stýdentter», «Qurysh pen qońyz» pesalarynyń avtory. 1977 jyly «Qurysh pen qońyz» áńgimesi úshin respýblıkalyq «Baldyrǵan» jýrnalynyń, 1989 jyly «Zańǵar» romany úshin Qazaqstan Magnıtkasy jumysshy báıgesiniń laýreaty atanǵan. Respýblıkalyq telefestıvalderde úsh dúrkin bas júldeni jeńip alǵan. 75 jyl buryn (1939) ǵalym, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Ulttyq Ǵylym akademııasynyń akademıgi OZDOEV Sultan Májıtuly dúnıege keldi. Reseıde týǵan. Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn (Q.I.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) bitirgen. 1967 jyldan Qazaqstan ǴA-nyń Q.I.Sátbaev atyndaǵy Geologııa ǵylymdary ınstıtýtynda ǵylymı qyzmette. Negizgi ǵylymı eńbekteri Qazaqstannyń munaı alańdarynyń geologııasyn zertteý máselelerine arnalǵan. Zerttelmegen ken oryndarynyń bolashaǵy men ony anyqtaýdyń budan buryn qoldanylmaǵan ádisterin: munaı, gaz ken oryndaryn barlap-boljaý jumystarynda qoldanys tapqan taý jynystarynyń tolqyndanyp ornalasýyna negizdelgen jańa belgiler usyndy. 3 monografııa, 60-tan astam ǵylymı eńbek jazǵan. 1995 jyldan Qazaqstandaǵy ıngýsh ulttyq-mádenı ortalyǵynyń tóraǵasy. 66 jyl buryn (1948-1999) jazýshy ASYLǴAZY Meıram dúnıege keldi. Pavlodar oblysynyń Ekibastuz aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. Eńbek jolyn Pavlodar oblystyq «Qyzyl tý» (qazirgi «Saryarqa samaly») gazetinen bastaǵan. 1978 jyldan «Jalyn» baspasynyń redaktory, proza bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1991-1995 jyldary «Óner» baspasynyń bas redaktory bolǵan. Qalamgerdiń «Aýyldastar», «Ózgeshe bir kún» jınaqtary jaryq kórgen. 1989 jyly Úndistannyń qoǵam qaıratkeri M.Gandıdiń ómirnamasyn aýdaryp, «Meniń ómirim» degen atpen jarııalaǵan. 66 jyl buryn (1948) QR Parlamenti Májilisi Apparatynyń Áleýmettik-mádenı damý komıtetiniń qyzmetin qamtamasyz etý bóliminiń meńgerýshisi ShALBAEV Sátbek Bekeıuly dúnıege keldi. Kókshetaý oblysynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek jolyn 1968 jyly keńsharda jumysshy bolyp bastady. 1975-1992 jyldary - Qazaqstan ǵylym akademııasynyń Ekonomıka ınstıtýtynda ekonomıst, sektor meńgerýshisi, kishi, aǵa ǵylymı qyzmetker. 1992-1994 jyldary - QR Joǵarǵy keńesiniń bilimdi jáne halyqqa bilim berýdi damytý máseleleri jónindegi komıtetiniń bas sarapshysy. 1994 jyly - QR Halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń zeınetaqy qory bas basqarmasynyń bastyǵy. 1994-1995 jyldary - QR Joǵarǵy Keńesiniń konsýltanty. QR Baǵaly qazazdar jóninegi ulttyq komıssııanytsń basqarma bastyǵy. 1996 jyly - QR Úkimeti janyndaǵy memlekettik qyzmetshilerdiń bilimderin kóterý ınstıtýtynyń ǵalym hatshysy. 1996-2002 jyldary - QR Parlamenti Apparatynda konsýltant, bas sarapshy, sektor meńgerýshisi, komıtettermen jumys jónindegi bólim meńerýshisiniń orynbasary. 2002-2004 jyldary - QR Palmeti Májilisiniń Áleýmettik-damý komıteti hatshylyǵynyń meńgerýshisi. Qazirgi qyzmetinde - 2004 jyldan beri. «Qurmet» ordeniımen, medalmen marapattalǵan. 63 jyl buryn (1951) «Egemen Qazaqstan» respýblıkalyq gazeti» AQ prezıdenti ABDRAHMANOV Saýytbek dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Qazyǵurt aýdanynda týǵan. 1975 jyly QazMÝdiń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. 1975-1987 jj. «Sotsıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetinde tilshi, bólim meńgerýshisi, redaktsııalyq alqa múshesi boldy. 1987-1995 jj. Qazaqstan KP Ortalyq Komıtetinde nusqaýshy, mádenıet sektorynyń meńgerýshisi, QR Prezıdenti jáne Mınıstrler Kabıneti apparattarynda Іshki saıasat bólimi meńgerýshisiniń orynbasary, birinshi orynbasary qyzmetterin atqardy. 1995-1997 jj. Mádenıet mınıstriniń birinshi orynbasary, 1997-2000 jj. «Qazaqstan televızııasy men radıosy» respýblıkalyq korporatsııasynyń birinshi vıtseprezıdenti, 2000-2003 jj. «Egemen Qazaqstan» respýblıkalyq gazeti» ashyq aktsıonerlik qoǵamynyń prezıdenti, 2003-2004 jj. Qazaqstan Respýblıkasynyń Aqparat mınıstri bolyp qyzmet atqarǵan. Qazir «Egemen Qazaqstan» respýblıkalyq gazeti» ashyq aktsıonerlik qoǵamynyń prezıdenti. «Bizdiń Pýshkın», «Táýelsizdik shejiresi», «Adamzat kúntizbesi», «Eldik syny», «Ver bana at», «Koran ı Pýshkın», «Tóltýma men teltýma», «Perevod poezıı ı poezııa perevoda» kitaptarynyń, «Parıj. ıÝNESKO. Áýezov», «Qajylyq», «Ertegiler elindegi eki kún», «Madrıdtegi mereke», «Máńgilik murat», «Armysyń, Astana!», «Bıiktik» fılmderiniń avtory. Qyryqqa jýyq kórkem fılmdi qazaqshalap, V.Soloýhınniń, D.Kabalevskııdiń shyǵarmalaryn, arabtyń Beıbarys sultan týraly halyqtyq romanyn, V.Gıýgonyń «Alastalǵandaryn» (2shi kitap) aýdarǵan. «Jıyrmasynshy ǵasyr jyrlaıdy» atty qos tomdyq qazaq poezııasy antologııasynyń qurastyrýshy avtory. Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen qyzmetkeri, Jýrnalıstıka salasyndaǵy Prezıdent syılyǵynyń laýreaty. B.Bulqyshev atyndaǵy Jastar syılyǵynyń (1981), Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń (1982) laýreaty, «Jyl jýrnalısi» (2006) ataǵyn alǵan. Fılologııa ǵylymynyń doktory. «Parasat» ordeniniń ıegeri, Reseı sóz óneri akademııasynyń «Revnıtelıý prosveşenııa» medalimen, Ýkraınanyń «Za pratsıý i zvıtıagý» («Erligi men eńbegi úshin») medaldarymen marapattalǵan. Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq keńesiniń múshesi. 63 jyl buryn (1951) QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń múshesi JARASOV Janat Abdollauly dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. F.E.Dzerjınskıı atyndaǵy Memlekettik qaýipsizdik komıtetiniń joǵary mektebin bitirgen. General-maıor.
1973-2000 jyldary ulttyq qaýipsizdik organdarynda bólimshe bastyǵy, bólim bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵy, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti departamenti bastyǵynyń orynbasary bolyp jumys istegen.
2000-2006 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti áskerı qarsy barlaý departamentiniń bastyǵy.
2006-2009 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti Shyǵys Qazaqstan oblysy boıynsha departamentiniń bastyǵy.
2009 jyldyń jeltoqsanynan 2011 jyldyń 23 qarashasyna deıin Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń orynbasary.
2012 jylǵy qańtardan bastap besinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, «Nur Otan» HDP fraktsııasynyń múshesi.
ІІ dárejeli «Dańq» ordenimen marapattalǵan, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń qurmetti qyzmetkeri.
Qazaq, orys tilderin meńgergen. 59 jyl buryn (1955) General-maıor, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń qurmetti qyzmetkeri, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń birinshi orynbasary JUMAQANOV Vladımır Zeınollauly dúnıege keldi. Reseı Federatsııasynyń Sverdlov oblysynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti), F.E.Dzerjınskıı atyndaǵy Joǵary Qyzyl Tý mektebin bitirgen. 1977-1982 jyldary - S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetinniń ǵylymı qyzmetkeri. 1982-2001 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń bólim bastyǵynyń orynbasary, bólim bastyǵy, basqarma bastyǵy, departament bastyǵynyń orynbasary, komıtet tóraǵasynyń keńesshisi. 2001-2007 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń antıterror departamentiniń bastyǵy. 2007-2010 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 2010 jyldyń tamyz aıynan bastap -qazirgi qyzmetinde. ІІ-shi dárejeli «Aıbyn» ordenimen, jáne tórt medalmen marapattalǵan. 42 jyl buryn (1972) «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ basqarma tóraıymy IBRAGIMOVA Lázzat Erkinqyzy dúnıege keldi. Aqmola oblysynda týǵan. Aqmola aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtyn, L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. 1995 jyly - L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń oqytýshysy. 1999-2004 jyldary - 2-shaqyrylǵan QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń múshesi, «Aqıqat» depýtattyq tobynyń jetekshisi. 2004-2009 jyldary - «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ qurylymdyq bólimsheleriniń basshysy. 2009 jylǵy qańtar-tamyz aılarynda - «Samuryq-Qazyna» UÁQ» AQ qarjy ınstıtýttaryn jáne naryq ınstıtýttaryn basqarý jónindegi dırektsııanyń bas menedjeri. 2009 jylǵy tamyzdan - «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde - 2011 jylǵy sáýirden beri. «Parasat» (2001), «Znak Pocheta» ordenderimen; medaldarmen, sonyń ishinde MHR-nyń «Naıramdal» medalimen; QazKSR Joǵarǵy Keńńesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan. 36 jyl buryn (1978) QR energetıka mınıstriniń orynbasary MYRZAǴALIEV Maǵzom Maratuly dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. «Turan» ýnıversıtetin, Syrtqyts ister mınıstrliginiń Dıplomatııalyq akademııasyn, Sh.Esenov atyndaǵy Qazaq memlekettik tehnologııa jáne ınjınırıng ýnıversıtetin bitirgen. 2001-2004 jyldary - Teńiz jáne Batys Sibir kenishterinde «MIDrillingFluidsInternational» (Schlumberger) burǵylaý eritindileri jónindegi ınjener. 2004-2007 jyldary - «MIDrillingFluidsInternational» Aqtaý fılıalynda bıznesti damytý menedjeri, óndiris jónindegi menedjer, fılıal basshysy. 2007-2010 jyldary - «QazMunaıGaz» UK» AQ «TeńizServıs» JShS bas dırektory. 2010-2012 jyldary - «QazMunaıGaz» UK» AQ basqarýshy dırektory. 2010-2013 jyldary - «QazMunaıGaz» UK» AQ basqarma tóraǵasynyń ınnovatsııalyq damytý jáne servıstik jobalar jónindegi orynbasary. 2013-2014 jyldary - QR munaı gaz vıtse-mınıstri. Qaaziárgi qyzmetinde - 2014 jylǵy tamyzdan beri. 151 jyl buryn (1863-1893) kýba aqyny, modernızmniń iri ókili Hýlıan del KASALЬ dúnıege keldi. 147 jyl buryn (1867-1934) ataqty frantsýz fızıgi jáne hımıgi, Nobel syılyǵynyń eki márte laýreaty SKLODOVSKAıA-KıÝRI Marııa dúnıege keldi. 123 jyl buryn (1891-1926) keńes jazýshysy, prozashy, «Chapaev» romanynyń avtory FÝRMANOV Dmıtrıı dúnıege keldi. 101 jyl buryn (1913-1960) frantsýz jazýshysy, Nobel syılyǵynyń laýreaty Alber KAMıÝ dúnıege keldi.