«7-20-25»: «Nurly jer» baǵdarlamasynan ózgeshelikteri qandaı
- Buǵan deıin mınıstr J. Qasymbek «7-20-25» jáne «Nurly jer» baǵdarlamalary bir ýaqytta qatarynan jumys istep, bir-birine kedergi keltirmeıtinin aıtqan edi. Іs júzinde solaı ma? Buǵan qalaı qol jetkizildi? «Nurly jer» baǵdarlamasyna qandaı ózgerister engizildi? Alda qandaı da bir ózgerister bola ma?
- 2017 jyldan beri iske asyrylyp jatqan «Nurly jer» memlekettik baǵdarlamasy men 2018 jylǵy shildede bastalǵan «7-20-25» ıpotekalyq baǵdarlamasy bir-birine kedergi keltirmeıdi, kerisinshe, qatarynan jumys isteý arqyly azamattarǵa turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartýǵa jańa múmkindikter beredi, máselen:
1) «7-20-25» baǵdarlamasynyń maqsaty - halyqqa tómengi paıyzben jańadan salynyp jatqan turǵyn úılerden páter satyp alýǵa ıpoteka berý. Bul arzan resýrstardyń mehanızmi. Onyń negizgi sharttary: resmı kirisi bar árbir jumys isteıtin azamatqa 20% aspaıtyn mólsherde bastapqy jarnamen 25 jylǵa deıingi merzimge, 7% paıyzdyq mólsherlememen ıpotekany rásimdeý.
2) Sonymen birge, «Nurly jer» memlekettik turǵyn úı qurylysy baǵdarlamasynyń maqsaty - onyń 5 mindetin oryndaý arqyly halyqtyń turǵyn úı máselesin keshendi sheshý:
satyp alý quqyǵynsyz jaldamaly turǵyn úı qurylysy,
nesıelik turǵyn úı salý,
jeke turǵyn úı qurylysyn damytý,
jeke qurylys salýshylardy turǵyn úı qurylysyna yntalandyrý,
kvazımemlekettik sektor sýbektilerin tartý arqyly turǵyn úı qurylysyn júrgizý.
Úkimettiń 2018 jylǵy 22 maýsymdaǵy qaýlysymen «Nurly jer» baǵdarlamasyna birqatar ózgerister engizildi.
«7-20-25» engizilýine baılanysty turǵyn úı baǵdarlamasynan qol qoıylǵan kelisimsharttar boıynsha sýbsıdııalar tóleý jónindegi mindettemelerdi saqtaı otyryp, azamattardyń ıpotekalyq nesıelerin sýbsıdııalaý baǵyty alyp tastaldy (jeńildetilgen ıpoteka boıynsha 3 myńnan astam adam baspana satyp aldy).
Jańa turǵyn úı kólemin ulǵaıtý jáne qurylys kóleminiń artýyn qamtamasyz etý maqsatynda turǵyn úı qurylysy aýdandaryna ınfraqurylym qurylysyn qarjylandyrýdy ulǵaıtý jóninde sharalar qabyldandy.
Baǵdarlamaǵa jeke qurylys salýshylardyń belsendi qatysýy úshin ákimdikterge salynǵan nysandardy satyp alý quqyǵy berilýde.
Turǵyn úı qurylys jınaq bankiniń salymshylaryna da, ekinshi deńgeıli bankterdiń (EDB) klıentteri úshin de nesıelik turǵyn úıdi satý qarastyrylǵan.
Memlekettik jáne memlekettik emes kásiporyndarǵa ózderiniń jumyskerlerin qoldaýǵa múmkindik beretin normalar qarastyrylǵan. Mundaı uıymdar jumyskerlerine turǵyn úı alýǵa qaryz bere alady, sonyń ishinde bastapqy jarna retinde de bere alady. Bul muǵalimderdiń, dárigerlerdiń jáne memlekettik qyzmetkerlerdiń turǵyn úı máselelerin sheshýge kórsetiletin eleýli kómek bolmaq.
Osy jaǵdaılardyń barlyǵy ákimdikter salyp jatqan qoljetimdi baǵalyq parametrler esebinen ıpotekalyq baǵdarlamanyń damýyna úlken serpin beredi (bir sharshy metri úshin 140-180 myń teńge, salynyp bitken turǵyn úı banktiń salymshylaryna 3 aı ishinde satylady jáne satylmaǵan úılerdiń qalǵany EDB klıentterine satylady).
- Eki baǵdarlamanyń aıyrmashylyǵy nede? Bul baǵdarlamalar halyqtyń qandaı sanattaryna baǵyttalǵan?
- Bul baǵdarlamalardy salystyrýǵa bolmaıdy, olar birin-biri tolyqtyryp, túrli sanattardaǵy azamattardyń turǵyn úı máselelerin sheshýge arnalǵan.
Sonymen qatar, baǵdarlamalardyń basty aıryqsha erekshelikteriniń biri - sharalardy qarjylandyrý máseleleri.
Eger «Nurly jer» baǵdarlamasynda qarjylandyrýdyń barlyq kózderi - bıýdjettik qarajat, jeke ınvestıtsııalardy tartý jáne halyqtyń qarajaty qarastyrylsa, al «7-20-25» ıpotekalyq baǵdarlamasy aıasynda qurylǵan «Baspana» ıpotekalyq kompanııasy ekinshi deńgeıli bankterge qarjy salýmen aınalysady (EDB talap etý quqyqtaryn satyp alý esebinen).
Eki baǵdarlama da turǵyn úıge muqtaj jáne ózderiniń turǵyn úıleri joq barlyq tólemge qabiletti azamattarǵa úı satyp alýǵa múmkindik beriledi.
Sonymen birge, halyqtyń az qamtylǵan, áleýmettik osal toptaryna «Nurly jer» baǵdarlamasynda satyp alý quqyǵynsyz jaldamaly úı berý jáne ákimdikter jelisi boıynsha qymbat emes nesıelik úı qurylysy qarastyrylǵan.
- «7-20-25» baǵdarlamasy iske asyryla bastaǵan ýaqyttan beri oǵan qatysýǵa qansha adam ótinim berdi? Kúnine qansha nesıe berilip jatyr? Baǵdarlama óziniń ómirsheńdigin dáleldedi me?
- Ulttyq banktiń derekteri boıynsha, 18.07.2018 j. jaǵdaı boıynsha osy jyldyń 4 shildesinen bastap qatysýshy bankterge azamattardan 5 528 ótinim kelip túsken, olardyń ishinde nesıelik komıssııanyń qaraýyna 148 ótinim jiberilip, 1,1 mlrd teńgege 95 ıpotekalyq nesıe berý týraly sheshim maquldanǵan.
Ipotekalyq baǵdarlama shilde aıynda ǵana bastalǵandyqtan, onyń ómirsheńdigi týraly aıtýǵa áli erte dep oılaımyn. Sonymen qatar onyń ómirsheńdigi ártúrli faktilerge baılanysty:
azamattarda bastapqy jarnanyń bolýy;
tólem qabilettiligin rastaý;
menshiginde turǵyn úıdiń bolmaýy;
satyp alýǵa jańa úıdiń bolýy jáne baǵdarlamanyń basqa da talaptaryna sáıkes kelý.
- Bul baǵdarlama aıasynda qansha turǵyn úı satylady? Turǵyn úı satyp alýǵaúmitkerlerdiń sany satýǵa josparlanǵan páterler sanynan asyp ketý máselesi bar ma?
- Árıne, suranys usynysty qalyptastyrady, al bizde suranys bar, jáne «7-20-25» baǵdarlamasynyń engizilýine baılanysty ol tek qana ulǵaıa bermek.
Búgingi tańda ákimdikterde resmı tirkelgen azamattardyń sany 492,5 myń adamdy quraıdy, al TÚQJB-da turǵyn úı depozıtteri bar adamdardyń sany - 1 mln-nan asady. Sonymen birge joǵaryda atalǵan kezekterde tirkelmegen turǵyn úıge muqtaj azamattar da bar.
Osy jyldyń І jarty jyldyǵynyń qorytyndysy boıynsha «Nurly jer» baǵdarlamasy aıasynda 49,7 myń turǵyn úı paıdalanýǵa berildi, onyń ishinde 20,5 myń - jeke úı jáne 29 myń páter - kópqabatty úılerde berildi. Jyl sońyna deıin shamamen 54 myń turǵyn úı salý josparlanyp otyr.
5 jyl ishinde Ulttyq Banktiń 1 trln teńgeni tartýy arqyly halyqqa jańa turǵyn úıdi satyp alý úshin 66 myńnan astam nesıe berý kózdelgen (esepteý kezinde bir ıpotekanyń ortasha somasy 15 mln tg dep qabyldandy).
«Nurly jer» baǵdarlamasynyń mehanızmderin ózektilendirý boıynsha joǵaryda atalǵan sharalar turǵyn úı qurylysyn yntalandyrýǵa jol ashady.
- 1 shildeden bastap TÚQJB bólimshelerinde nelikten úlken kezek qalyptasty? Klıentterdiń mundaı aǵyny «7-20-25» baǵdarlamasynyń iske qosylýymen baılanysty ma? QR IDM osy baǵytta qandaı jumystar atqaryp jatyr?
- Shynymen de, bankte «7-20-25» baǵdarlamasy engizilgennen keıin de, sondaı-aq banktiń ártúrli aktsııalardy ótkizý kezinde de, «Meniń úıim» jeke baǵdarlamasyn júzege asyrý, áskerı qyzmetkerlerdiń turǵyn úı máselelerin sheshý kezinde, sondaı-aq kúntizbelik jyldyń sońynda da osyndaı kezekter bolyp turady. Adamdar atalǵan bankke senim artyp, osynda aqshalaryn jınaqtaıdy, óıtkeni munda aktsııalar paketi memlekettiń úlesinde, jınaq úshin memlekettik syıaqylar beriledi, salyqtyq jeńildikter, nesıelerdiń ıkemdi júıesi (turǵyn úı alýǵa, aldyn ala jáne aralyq nesıeler) qarastyrylǵan.
Turǵyn úı qurylys jınaq bankiniń málimdeýinshe, jańa turǵyn úı baǵdarlamasy iske qosylǵannan keıin bólimshelerdegi klıentter sany birneshe esege ósken.
Olardyń eń úlkeni Astana men Almatyda kúnine 1500-1900 klıentke qyzmet kórsetedi.
Qazirgi tańda TÚQJB keńes alý úshin túrli quraldar men tásilderdi usynýda, tikeleı bankke barýdyń qajeti shamaly.
«Turǵyn úı qurylys jınaq bankiniń Astana qalasyndaǵy bólimshelerinde «7-20-25» baǵdarlamasy boıynsha keńes berý men ótinimderdi qabyldaýdan ózge, «Nurly jer» baǵdarlamasy aıasynda 300-den astam nesıe berý jáne rásimdeý jumystary júrgizilip jatyr. Budan ózge, «Meniń úıim» baǵdarlamasy boıynsha 162 páter satylýda. Sonymen qatar, bank qazirgi ýaqytta áskerı qyzmetkerlermen belsendi túrde jumys júrgizip jatyr. Astanada bank olardyń 3 500-ge jýyq arnaıy shottary boıynsha qyzmet kórsetýde.
Bólimshelerdegi kezekterdi azaıtý úshin, ásirese «7-20-25» baǵdarlamasyna qatysqannan keıin, sondaı-aq ýaqytty únemdeý men qolaılylyq úshin Turǵyn úı qurylys jınaq banki birqatar uıymdarǵa jadynama - «7-20-25» aıasynda nesıe berý týraly qysqasha aqparattar jiberdi.
Azamattarǵa keńes berý úshin «beıne qońyraý» qyzmeti iske qosylǵan, sondaı-aq depozıtterdi ashý týraly kelisimsharttar jasaý men tegin prezentatsııa jasaý úshin mobıldi top qyzmet kórsetedi (mysaly, banktiń jeke keńesshisi, barlyq suraqtar boıynsha +7 707 103 53 87, +7 702 502 45 17, +7 777 673 52 30 telefon nómirlerine qońyraý shalýǵa bolady).
Alǵashqy 8 mobıldi top Almaty qalasynda jumystaryn bastady, aldaǵy ýaqytta ózge óńirler da qosylady (Almatydaǵy mobıldi toptardyń nómirleri: 8 701 186 73 34, 8 777 188 20 88).
Shtattan tys qyzmetkerler de tartylǵan, olardy ózińizge yńǵaıly ýaqytta shaqyrý úshin siltemeden ótip, ózińiz turatyn qalany, agentti tańdap, onymen habarlasa alasyz.
Sondaı-aq, konsýltatsııa alý úshin 300 nómiri boıynsha banktiń koll-ortalyǵyna habarlasýǵa bolady, www.hcsbk.kz saıtynda «Keri baılanys» formasy arqyly nemese Facebook, Instagram, VKontakte áleýmettik jelilerindegi banktiń resmı paraqshalary arqyly bankpen baılanys ornatýǵa bolady.
Budan ózge, Mınıstrlik tarapynan BAQ-pen birlesip túsindirý jumystary júrgizilip jatyr, telearnalar men baspasóz betterinen qyzyǵýshylyq tanytqan barlyq suraqtardyń jaýaptaryn tabýǵa bolady.
Sonymen qatar, Premer-Mınıstrdiń saıtynda, «Elektrondy úkimet» veb-portalynda «UAT» AQ arnaıy aıdarynda, «Krysha» gazetiniń redaktsııasynda turǵyn úı satyp alý armanyn júzege asyrýdyń nusqaýlyqtarymen (qadamdarymen) tanysýǵa bolady.
Ulttyq banktiń saıtynda «7-20-25» baǵdarlamasy boıynsha jıi qoıylatyn suraqtardyń jaýaptary jazylǵan.
- 2018 jyly «Nurly jer» baǵdarlamasy aıasynda qansha nesıe berý josparlanǵan?
- Jańa «7-20-25» ıpotekalyq baǵdarlamasynyń engizilýine baılanysty «Nurly jer» turǵyn úı baǵdarlamasynan «ıpotekalyq nesıelendirýdiń qoljetimdiligin arttyrý» baǵyty alyp tastaldy. Sonymen qatar, osy baǵyt iske asyrylǵan kezeń ishinde 3 336 azamat jeńildikti ıpoteka boıynsha turǵyn úı satyp aldy, onyń ishinde 2017 jyly - 1 196 adam, 2018 jyly - 2 140 adam.
Joǵaryda aıtylǵandarǵa baılanysty endigi azamattarǵa turǵyn úı satyp alý úshin nesıeler «7-20-25» ıpotekalyq baǵdarlamasy aıasynda beriledi, munda 5 jyl ishinde 1 trln teńge tartý kózdelgen (2018 jyly - 100 mlrd teńge, 2019 jyly - 150 mlrd tg, 2020 jyly - 200 mlrd teńge, 2021 jyly - 250 mlrd tg, 2022 jyly - 300 mlrd tg).
2018 jyly «7-20-25» baǵdarlamasy boıynsha qatysýshy bankter 100 mlrd tg somasyn tartyp, bir nesıe berýdiń ortasha somasy 15 mln teńge bolǵan jaǵdaıda shamamen 6,6 myń nesıe berý josparlanyp otyr.
- 2018 jyldyń qorytyndysy boıynsha turǵyn úıdiń paıdalanýǵa berý kólemi qandaı bolady dep kútilýde?
- 2018 jyly kem degende 12,1 mln sharshy metr turǵyn úıdi paıdalanýǵa berý josparlanǵan. Bul 2017 jylmen salystyrǵanda 108% quraıdy (ótken jyly 11,2 mln sharshy metr nemese 100,8 myń turǵyn úı salyndy).
- Suhbatyńyzǵa raqmet.
