6 naýryz. QazAqparat kúntizbesi: Ataýly kúnder, esimder, oqıǵalar
6 naýryz, seısenbi
Gana Respýblıkasynyń ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni
1975 jyldan bastap atalyp ótedi. Gana uzaq ýaqyt Ulybrıtanııanyń otarynda bolǵan. 1975 jyly táýelsizdigin alǵanymen, Brıtan yntymaqtastyǵynyń quramynda qaldy. El astanasy - Akkra qalasy, resmı tili - aǵylshyn, Respýblıka aımaǵyn 17 mıllıon adam mekendeıdi. Eldi prezıdent basqarady. Zań shyǵarýshy organy - bir palataly parlament.
Qazaqstan Respýblıkasy men Gana Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy tamyzdyń 14-de ornady.
Búkilálemdik tis dárigeri kúni
1790 jyly Djord Vashıngtonnyń jeke tis dárigeri Djon Gınvýd stomatologııalyq bor jasap shyǵardy jáne ol osy kúnniń kúntizbede paıda bolýyna negiz qalady
ESTE QALAR OQIǴALAR
1917 jyly 1916 jylǵy kóteriliske qatysýshylarǵa raqymshylyq jarııalanyp, Ýaqytsha úkimet burynǵy ákimshilik qurylymdarmen qatar oblystyq jáne ýezdik komıssarıattar qura bastady. Torǵaı oblysyna Álıhan Bókeıhan, Jetisýǵa Muhamedjan Tynyshbaev, Oralǵa Halel Dosmuhameduly, al Qostanaı ýezine Ahmed Birimjanuly komıssar bolyp saılandy.
1985 jyly Sáýirbek Baqbergenovtiń (1920-1997) «Áke men bala» atty povesi máskeýlik «Sovetskıı pısatel» baspasynan jaryq kórdi. Onda soǵystan keıingi jyldardaǵy Qaraǵandy kenshileriniń ómiri týraly jazylǵan.
1987 jyly Qazaq KSR Mınıstrler Keńesi men Qazaqstan Kompartııasy OK-niń «Respýblıkada qazaq tilin oqytýdy jaqsartý týraly» jáne «Respýblıkada orys tilin oqytýdy jaqsartý týraly» qaýlylary jaryq kórdi.
1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Egıpet Arab Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornatyldy.
1992 jyly Qaraǵandy oblysynyń Egindibulaq aýdandyq keńesiniń sheshimimen atalmysh aýdanǵa Qaz daýysty Qazybek bıdiń esimi berildi.
1996 jyly Kókshetaý qalasynda Ǵ.Músirepovtiń «Aqan seri - Aqtoqty» spektaklimen Aqmola oblystyq qazaq mýzykalyq drama teatry shymyldyǵyn ashty. Sol jyly teatrǵa Sh.Qusaıynovtyń esimi berildi. Teatrdyń alǵashqy kórkemdik jetekshisi ári dırektory M.Ospanov boldy. Teatr repertýarynda qazaq, orys jáne shetel dramatýrgııasy (Sh.Qusaıynov «Aldarkóse», S.Balǵabaev «Eń ádemi kelinshek», A.Hasenov «Paı-paı, jas jubaılar-aı», T.Qajybaev «Umytpa meni, Gákkýim», D.Isabekov «Muragerler», B.Álimjanov «Qudalyq», N.Gogol «Revızor», S.Ahmad «Kelinder kóterilisi», Ý.Shekspır «Korol Lır», Sh.Aıtmatov «Ǵasyrdan da uzaq kún», Shota Ýálıhanov «Aǵnur») bar. Teatr ujymy 2000 jyly Pavlodar qalasynda ótken respýblıkalyq 8-shi teatr festıvalinde «Rejısserlik debıýt» júldesin, 2001 jyly Almatyda «Oıyn arzan, kúlki qymbat» atty respýblıkalyq shaǵyn komedııalar festıvalinde «Gran-prı» júldesin jáne sol jyly Kaır qalasynda (Egıpet) ótken halyqaralyq eksperımentaldy teatrlar festıvalinde «Oryndaýshylyǵy eń sheber teatr» júldesin jeńip aldy.
2006 jyly Qazaqstannyń ekologııa boıynsha jańa oqýlyǵy jaryq kórdi. Oqýlyqty bıologııa ǵylymdarynyń doktory, Semeı memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń prorektory, akademık Mıhaıl Panın ázirlegen.
2008 jyly Aqtóbe oblysynyń Qandyaǵash stansasynda lokomotıvterge qyzmet kórsetý ortalyǵy ashyldy. Ortalyq burynǵy lokomotıv deposynda ornalasqan, «Lokomotıv servıs ortalyǵy» aktsıonerlik qoǵamy júrgizgen qalpyna keltirý jumystarynan keıin tolyǵymen ózgerdi jáne zamanaýı jabdyqtarmen qamtylǵan, teplovozdarǵa tehnıkalyq qyzmet kórsetýge jáne sapaly jóndeý jumystaryn júrgizýge arnalǵan. Ortalyqtyń birinshi kezektegi maqsaty - manevrlik lokomotıvterge tehnıkalyq qyzmet kórsetý. Jóndeý jumystaryna arnalǵan jabdyqtar Germanııada, Reseıde jáne AQSh-ta jasalǵan.
2009 jyly Almaty oblysynyń Shamalǵan kentinde qazirgi zamanǵy nemis jáne golland tehnologııalaryn paıdalaný arqyly elimizdegi alǵashqy jemisti ósiretin, saqtaıtyn jáne qaıtadan óńdeıtin jańa keshen ashyldy.
2010 jyly Shákárim atyndaǵy Semeı memlekettik ýnıversıtetinde «Shákárim jáne Sultanmahmut» atty kitaptyń tanystyrylymy ótti.
Kitaptyń avtory - fılologııa ǵylymdarynyń doktory Arap Espenbetov. «Shákárim jáne Sultanmahmut» atty eki bólimnen turatyn kitaptyń tırajy 2 myń dana. Monografııanyń birinshi bóliminde ádebıettaný iliminiń ózekti máselelerimen qatar, Shákárimniń ádebı-jarııalanymdyq eńbekteri zerttelgen. Kitaptyń ekinshi bóliminde Sultanmahmuttyń shyǵarmashylyǵynda Abaı men Shákárimniń engizgen poezııa, proza, pýblıtsıstıka baǵyttaryna arnalǵan.
Arap Espenbetovtiń monografııasyn «Shákárimtaný» ǵylymı-zertteý ortalyǵy basyp shyǵarǵan. Ortalyq «Shákárim álemi» toptamasynan 4 kitapty shyǵardy: Ǵarıfolla Esimniń «Naýka sovestı», Ábdiǵazy Baltabaıdyń «Shákárim álemi», Erlan Sydyqovtyń «Shákárim jáne Alashorda» jáne Shanbaı Turdyquldyń «Kýltýra ponıatıı» kitaptary.
2011 jyly Astanada QR SІM men Djıbýtı Respýblıkasynyń syrtqy ister mınıstrligi halyqaralyq yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıdy.
2012 jyly Lıssabonda qazaqstandyq-portýgalııalyq SІM arasynda konsýltatsııa ótti.
Kelissóz barysynda qazaqstandyq delegatsııa ekijaqty saıası, ekonomıkalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq qatynastardy damytý, halyqaralyq uıym aıasyndaǵy yntymaqtastyq máselelerin qarady. EXPO-2017 halyqaralyq kórmesin ótkizýge Astananyń kandıdatýrasyn qoldaýǵa basa nazar aýdaryldy.
2012 jyly Shymkentte oblystyq klınıkalyq aýrýhana bazasynda TMD-da jalǵyz erler densaýlyǵyna arnalǵan ortalyq quryldy.
Ortalyqtyń maqsaty - erler ómiriniń uzaqtyǵyn, ómir sapasyn arttyrý, ıaǵnı densaýlyǵyna ýaqtyly den qoıýyna múmkindik berý.
2012 jyly Kasperskıı zerthanasy Máskeýde Reseı jáne TMD elderinen jas ǵalymdar úshin stýdenttik konferentsııa ótkizdi.
Maqsaty - «IT Security for the Next Generation» 5-shi halyqaralyq stýdenttik konferentsııanyń óńirlik týryna qatysý úshin úzdik jas daryndardy shoǵyrlandyrý. Qazaqstan atynan Qostanaı A. Baıtursynov atyndaǵy memlekettik ýnıversıtetinen Maksım Tsvetkov qatysty.
2012 jyly Qazaqstan Gannoverdegi (Germanııa) iri CeBIT-2012 halyqaralyq kórmesine qatysty.
2012 jyly Sankt-Peterbýrgtegi «Orys ertegisi» atty jas talanttar mýzykalyq-shaǵarmashylyq VI halyqaralyq konkýrs-festıvalinde Pavlodar oblysynyń Aqsý qalasynan «Mereı» ansambli 1-shi oryndy jeńip aldy.
2013 jyly elordalyq «Qazaqstan» kontsert zalynda Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń stýdenttik ansambliniń esepti kontserti ótti. Oǵan Parıjdegi Reseı mýzykalyq qoǵamynyń tóraǵasy jáne S.Rahmanınov atyndaǵy Parıj konservatorııasynyń prezıdenti Petr Sheremetev, TMD qatysýshy-memleketteriniń Memleketaralyq gýmanıtarlyq yntymaqtastyq qorynyń atqarýshy dırektory Armen Smbatıan, Ázerbaıjan, Belarýs, Qyrǵyzstan, Latvııa jáne Italııa joǵary mýzykalyq oqý oryndarynyń rektorlary qatysty.
2013 jyly Astanada QR Ulttyq akademııalyq kitaphanasynda «Qazaqstan halyqaralyq qoǵamdastyqta (kópjaqty dıplomatııa ocherkteri) kitaby tanystyryldy.
2013 jyly Qazaqstandyq-frantsýzdyq iskerlik keńes otyrysyna qatysý sheńberinde «Ulttyq tehnologııalyq damý agenttigi» AQ basqarmasynyń tóraǵasy Aıdyn Kúlseıitov pen Eýropalyq CEIS strategııalyq konsaltıng kompanııasynyń prezıdenti Olıve Darrazon qazaqstandyq-frantsýzdyq tehnologııalar transferti ortalyǵynyń jumys isteýi týraly kelisimge qol qoıdy.
2013 jyly Astanada belgili frantsýzdyq sýretshi Jak Barrıdiń jumysynyń kórmesi ashyldy. Oǵan negizinen, sońǵy jyldary qurylǵan grafıkalyq jáne kórkem jumystar qoıyldy.
2014 jyly qazaqstandyq delegatsııa ІTV-2014 týrızminiń kórmesi aıasynda Qazaqstan Respýblıkasynyń stendin ashýǵa qatysty. Aýdıtorııaǵa Qazaqstandaǵy týrızmdi damytýdyń zamanaýı baǵyttary, sondaı-aq osy saladaǵy naqty keleshegi bar jobalar jaıly habarlandy.
2014 jyly Berlınde Qazaqstan Respýblıkasynyń ekonomıkalyq jáne mádenı ortalyǵynyń resmı ashylý rásimi ótti. Bul qazaqstandyq-germandyq saýda-ekonomıkalyq, mádenı-gýmanıtarlyq yntymaqtastyǵyn nyǵaıtý men keńeıtýge baǵyttalǵan kezekti qadam boldy.
Shara qorytyndysy boıynsha, QR Ulttyq kásipkerler palatasy men Shyǵys german ekonomıka komıteti arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıyldy.
2014 jyly QR Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstri Áset Isekeshovtiń Berlınge sapary aıasynda Germanııanyń Geologııalyq ǵylym jáne shıkizat federaldyq vedomstvosynyń basshysy Hans-Ioahım Kıýmpelmen kezdesti.
Kezdesýde halyqaralyq standarttar boıynsha qazaqstandyq ken oryndaryn qaıta baǵalaý maqsatynda ekijaqty ózara tıimdi yntymaqtastyqty tereńdetý boıynsha múmkindikter talqylandy.
2015 jyly Qazaqstan men Monako qylmystyq ister boıynsha ózara quqyqtyq kómek týraly shartqa qol qoıdy.
2015 jyly Almatyda qurylys jumystaryna arnalǵan trıkotaj qolǵap shyǵaratyn Qazaqstandaǵy birinshi kásiporyn iske qosyldy. Kásipker qajetti jabdyqtar men materıaldardy «Bıznestiń jol kartasy» baǵdarlamasy aıasynda «Damý» qorynyń qoldaýymen satyp aldy.
2015 jyly «Dısneı» stýdııasy shyǵarǵan «Kúlbıke» (Zolýshka) ertegisin qazaqstandyqtar qazaq tilinde tamashalady.
1834 jyly Kanadada Iork qalasy Toronto bolyp ózgertildi.
1857 jyly AQSh Joǵarǵy soty quldar azamat emes, múlik degen qaýly shyǵardy.
1868 jyly Dmıtrıı Mendeleev Reseı hımııalyq qoǵamyna perıodty kesteniń alǵashqy nusqasyn usyndy.
1954 jyly boks boıynsha álem chempıony Kassıýs Kleı musylman dinin qabyldap, Muhammed Álı esimin aldy.
1967 jyly Stalınniń qyzy Svetlana Allılýeva Delıdegi AQSh elshiliginen saıası baspana surady.
1992 jyly Ázerbaıjannyń alǵashqy prezıdenti Aıaz Mýtalıev Taýly Qarabahta ázerbaıjandyq ásker jeńilis tapqannan keıin otstavkaǵa ketti.
ESІMDER
88 jyl buryn (1930-2005) qazaqstandyq fızık-hımık, hımııa ǵylymdarynyń doktory AGAShKIN Oleg Vasılevıch dúnıege keldi. Reseı Federatsııasynyń Krasnoıar ólkesinde týǵan. Tomsk memlekettik ýnıversıtetin jáne onyń aspırantýrasyn bitirgen.
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti optıka jáne plazma kafedrasynyń professory qyzmetin atqarǵan.
Negizgi ǵylymı eńbekteri organıkalyq jáne fızıkalyq hımııa salalaryna arnalǵan (molekýlalyq spektroskopııa, organıkalyq lıýmınestsentsııasy, t.b.). 180 ǵylymı eńbektiń jáne 2 monografııanyń, 4 avtorlyq kýáliktiń ıesi. 2 doktor jáne 14 hımııa ǵylymynyń kandıdatyn, 1 fızıka-matematıka ǵylymynyń kandıdatyn daıyndady.
Agashkın esimi Qazaqstannyń Altyn Qurmet kitabyna jazylǵan.
82 jyl buryn (1936-1983) aqyn, kóptegen aımaqtyq búkilodaqtyq jarystardyń júldegeri QOJAMURATOV Ómirzaq dúnıege keldi.
Ózbekstan Respýblıkasynyń Buqar oblysynda týǵan. Alǵashqy eńbek jolyn mektep muǵalimi, aýdandyq erikti sport qoǵamynyń tóraǵalyǵynan bastap, aýdandyq gazetterde ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi bolyp jumys istedi. Tarıhı Otany Qazaqstanǵa kelgennen keıin Qyzylorda qalasynda Halyq shyǵarmashylyǵy úıiniń ádisker mamany qyzmetin atqardy. Shyǵarmalary elýinshi jyldardyń aıaǵynda aýdandyq, oblystyq, respýblıkalyq merzimdi baspasóz betterinde jaryq kóre bastaǵan. «Jıdeli Baısyn», «Tańǵy daýys», «Oı keshý», «Kún astynda - qudiret», t.b. jyr jınaqtary jaryq kórgen. Ózbekstannyń qazirgi Naýaı oblysy, Úshqudyq qalasynyń №4 qazaq orta mektebine Ómirzaq Qojamuratov esimi berilgen.
68 jyl buryn (1950-2006) aqyn, túrkitanýshy ǵalym, aýdarmashy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, Qazaqstan Lenın komsomoly syılyǵynyń ıegeri EGEÝBAEV Asqar Qurmashuly dúnıege keldi. Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. Shyǵys Qazaqstan oblysy «Shamshyraq», «Dostyq» aýdandyq gazetterinde, «Qazaqstan kommýnısi», «Juldyz» jýrnaldarynda, «Qazaq ádebıeti» gazetinde, «Jazýshy» baspasy men «Qazaq entsıklopedııasy» redaktsııasy bas redaktorynyń orynbasary, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynda qyzmetter atqarǵan.
«Móldir tuma», «Júrektegi juldyzdar», «Syr men symbat», «Sóz júıesi», «Qus joly», «Ádilet» atty óleńder men poema, syn kitaptarynyń, «Kisilik kitaby», «Ejelgi dáýirdegi qazaq ádebıetiniń kórkemdik júıesi» dep atalatyn monografııalardyń avtory.
Ári aqyn, ári ǵalym Asqar Egeýbaev sondaı-aq túrik mádenıetine qatysty kóne ádebı muralardy qazaq tiline aýdaryp, zertteý jumysymen aınalysqan. J.Balasaǵunnyń «Qutadǵý biligin» qazaq tiline aýdarǵan. Bul kitap 1989 jyly Pekınniń ulttar baspasynan arab álipbıimen ekinshi ret jaryq kórdi. M.Qashqarıdiń úsh tomdyq «Dıýanı luǵat at-túrk» eńbegin qazaq tiline aýdarǵan.
62 jyl buryn (1956) «QazMunaıGaz» UQ» AQ baspasóz qyzmetiniń jetekshi mamany, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń ıegeri QAZYǴULOV Sharhan Naǵmetuly dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysy Aral aýdanynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen.
1981-1986 jyldary - Іle aýdandyq «Pýt Ilıcha» gazetiniń aýdarmashysy. 1986-1990 jyldary - Balqash aýdandyq gazetiniń redaktory. 1990-1994 jyldary - Іle aýdandyq «Pýt Ilıcha» gazetiniń redaktory. 1994-2002 jyldary - QR Úkimeti baspasóz qyzmetiniń konsýltanty. 2002-2004 jyldary - «QazMunaıGaz» UK» JAQ Qoǵammen baılanys jónindegi departamentiniń bas menedjeri. 2004-2007 jyldary - «Nur-Astana» gazetiniń bas redaktory qyzmetterin atqarǵan. 2007-2012 jj - «Raýan» Baspa úıi» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń bas dırektory. 2012 jyldyń naýryzynan qazirgi qyzmette.
62 jyl buryn (1956) Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy sotynyń sýdıasy ShEGENOV Morıak Smaǵululy dúnıege keldi. Qaraǵandy oblysy Shet aýdanynda týǵan. Ebineı Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1983-1989 jyldary - Jezqazǵan oblystyq kásipodaq keńesiniń nusqaýshysy, Jezqazǵan kólik prokýrorynyń kómekshisi. 1989-1992 jyldary - Jezqazǵan qalalyq sotynyń sýdıasy. 1992-1995 jyldary - Jezqazǵan oblystyq sotynyń qylmystyq ister jónindegi alqa tóraǵasy. 1995-2009 jyldary - Qaraǵandy oblystyq sotynyń qylmystyq ister jónindegi alqa tóraǵasy, sýdıasy qyzmetterin atqarǵan. 2009 jyldyń qyrkúıeginen bastap - qazirgi qyzmetinde.
55 jyl buryn (1963) «Astananyń Medıtsına ýnıversıteti» AQ prorektory Gúlnar Ádilhanqyzy JAQSYLYQOVA dúnıege keldi. Medıtsına ǵylymdarynyń doktory.
48 jyl buryn (1970) QR Qarýly kúshterindegi aeroutqyr áskerler qolbasshysy JUMAKEEV Almaz Jeńisuly dúnıege keldi.
Qyrǵyzstanda dúnıege kelgen. 1992-shi jyly Lenın komsomoly atyndaǵy Rıazan joǵary áýe-desant komandalyq ýchılışesin, Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri áskerı akademııasyn bitirgen. Áskerı qyzmetin barlaý vzvody komandırinen bastaǵan. Shtabtyq rota, batalon, brıgada komandıri bolǵan. QR QM ShBK Jaýyngerlik daıyndyq jáne áskerler qyzmeti departamentiniń bastyǵy, «Astana» óńirlik qolbasshylyqta shtab bastyǵy, Qurlyq áskerleri Bas qolbasshynyń tárbıe jáne áleýmettik-quqyqtyq jumystary jónindegi orynbasary laýazymdaryn atqarǵan. Desantty-shabýyldaýshy brıgadanyń komandıri. 2015 jyldyń 15 qazanynan bastap Elbasynyń taǵaıyndaýymen QR QK Aeroutqyr áskerleriniń qolbasshysy. Ekinshi dárejeli «Aıbyn» jáne «Dańq» memlekettik ordenderimen marapattalǵan.
43 jyl buryn (1975) SNC Kazakhstan jýrnalynyń bas redaktory MÚKEI Aıgúl Adııatollakyzy dúnıege keldi.
Tselınograd qalasynda týǵan. Aqmola memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin (1996) orys tili jáne ádebıeti pániniń oqytýshysy mamandyǵy boıynsha; T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń kıno fakýltetin (2002) televızııanyń avtor-túsiniktemeshisi mamandyǵy boıynsha bitirgen. Eńbek joly: 1992 jyldan - «Efır» telekompanııasynyń redaktory, júrgizýshisi (Aqmola qalasy). 1999 jyldan - «Habar» Agenttigi» AQ júrgizýshisi, jýrnalısi, Aqparattyq baǵdarlamalar dırektsııasy dırektorynyń orynbasary. 2008 jyldan beri - «Habar» Agenttigi» AQ «El arna» telekanalynyń dırektory - T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń aǵa oqytýshysy - «TV prodıýserleri» sheberhanasynyń jetekshisi, Astana EKSPO-2017» ulttyq kompanııasynyń baspasóz qyzmetiniń basshysy. Qazirgi qyzmetinde - 2015 jylǵy jeltoqsannan beri.
43 jyl buryn (1975) «Azyq-túlik kelisimshart korporatsııasy» UK» AQ basqarmasynyń tóraǵasy BAINAQOV Rahmet Ǵazızuly dúnıege keldi.
Aqtóbe oblysynda týǵan. Aqtóbe Q. Jubanov atyndaǵy memlekettik ýnıversıtetti bitirgen (Ekonomıka jáne menedjment). Halyqaralyq menedjment ınstıtýtyn (GFR Flensbýrg q.) bitirgen, ekonomıka ǵylymdarynyń magıstri.
41 jyl buryn (1977) QR Aýyr atletıka federatsııasynyń prezıdenti TÚSІPBEKOV Janat Rashıduly dúnıege keldi.
Qaraǵandy qalasynda dúnıege kelgen. 1998 jyly E.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetiniń zań fakýltetin, 2007 jyly L.Gýmılev atyndaǵy EUÝ ekonomıka fakýltetin támamdaǵan. Birneshe jyl boıy ol «QazMunaıGaz» Saýda úıi» AQ atqarýshy dırekory, bas dırektordyń orynbasary, «QazMunaıGaz Ónimderi» AQ jáne «QazMunaıGaz - qaıta óńdeý jáne marketıng» AQ bas dırektory qyzmetterin atqardy. Sonymen birge J.Túsipbekov 2009 jyldan beri Qaraǵandy oblystyq boks federatsııasyn basqaryp keledi. The Rompetrol Group bas dırektory. Qazirgi qyzmetinde 2013 jyldyń qarasha aıynan.
219 jyl buryn (1799-1861) aǵylshyn saıahatshysy, sýretshi ATKINSON Tomas Ýıtlam dúnıege keldi. 1848-1852 jyldary Qazaqstannyń birqatar jerlerinde bolyp, tarıhı-etnografııalyq, geografııalyq zertteýler júrgizgen. Atkınsonnyń 1858 jyly Londonda jaryq kórgen «Shyǵys jáne Batys Sibirdegi zertteýler» atty eki tomdyq eńbeginde Semeı, Aıagóz, Qapal, Almaty qalalary men bekinisterindegi turǵyndardyń sharýashylyǵy, qazaqtardyń turmys-salty, ádet-ǵurpy, bıleýshi toptary arasyndaǵy talas-tartys, Shyńǵystaý kúmis keni, balyqqa baı Zaısan kóli jóninde kóptegen derekter bar. 1860 jyly «Amýdarııa boıymen saıahat» atty kitaby jaryqqa shyqty. Onda qazaq qoǵamyn ishteı jegideı jep jatqan «barymta» degenniń kýási boldym deı kelip, «Túngi aýylǵa shabýyl», «Attyly qyrǵyzdardyń urysy» atty sýretter jarııalady. Sońǵy sýretinde qazaqtardyń sol kezdegi qarý-jaraǵy (aıbalta, naıza) beınelengen. Qazaqtardyń kıimin, tamaǵyn, qysqy kıiz úıin sýrettep, bul jóninde birneshe etnografııalyq gravıýralar, kóp maǵlumattar qaldyrǵan. Alataýdyń soltústik betkeıinde, Zaısan men Balqash aralyǵynda kezdesken túrli obalar men kóne zırattardyń qurylysyn sıpattap jazǵan. Atkınson dala turǵyndarynyń aqyndyq rýhyna, moraldyq túsiniginiń joǵarylyǵyna, túrli jer attaryna (Qarkól, Qalmaqtaý, Aqtas, Ertis, taǵy basqalar) baılanysty ańyz-áńgimelerdi baıandaǵan. Súıik pen Aıǵanym arasyndaǵy súıispenshilik, Súıiktiń Aıǵanymdy alyp qashýy, Aıǵanymnyń qamysty kól jaǵasynda jolbarystan opat bolýy týraly halyq arasynda erteden kele jatqan ańyz jelisin baıandaýy da aǵylshyn avtorynyń qazaqtardyń rýhanı mádenıetine jiti nazar aýdarǵanyn kórsetedi.
69 jyl buryn (1949) V.G. Fesenkov atyndaǵy astrofızıka ınstıtýtynyń dırektory ChEChIN Leonıd Mıhaılovıch dúnıege keldi. Chernovtsy qalasynda (Ýkraına) týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 2000-2004 jyldary - V.G.Fesenkov atyndaǵy astrofızıka ınstıtýtynda gravıtatsııalyq júıeler serpini zerthanasy meńgerýshisiniń orynbasary. 1997-2000 jyldary - V.G.Fesenkov atyndaǵy Astrfızıka ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri. 1992-1996 jyldary - V.G.Fesenkov atyndaǵy Astrofızıka ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri. 1986-1991 jyldary - V.G.Fesenkov atyndaǵy Astrofızıka ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri. 1945-1985 jyldary - Fılosofııa, jáne quqyq ınstıtýtynyń jaratylystanýdyń fılosofııalyq máseleleri bóliminde ǵylymı hatshy. 1975-1985 jyldary - Fılosofııa, jáne quqyq ınstıtýtynyń jaratylystanýdyń Fılosofııalyq máseleleri bóliminde kishi ǵylymı qyzmetker. 1995-1997 jyldary - Memlekettik attestattaý komıtetiniń fızıka-matematıka jáne tehnıkalyq ǵylymdar, Jer týraly ǵylym jáne ǵarysh bóliminiń meńgerýshisi. 1999 jyldan - Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń teorııalyq fızıka jáne sandardy modeldeý kafedrasynyń professory. Qazirgi qyzmetinde - 2004 jyldan beri.
81 jyl buryn (1937) keńestik ǵaryshker, álemdegi tuńǵysh áıel-ǵaryshker, Keńes Odaǵynyń Batyry, saıası qaıratker TEREShKOVA Valentına Vladımırovna dúnıege keldi.
543 jyl buryn (1475-1564) ıtalıandyq músinshi, keskindemeshi, Dáýirleý kezeńiniń aqyny Mıkelandjelo BÝONARROTI dúnıege keldi.
109 jyl buryn (1909-1966) polıak satırıgi jáne aqyn, utymdy qanatty sózderdiń avtory
Stanıslav Ejı LETs dúnıege keldi.