5 jyldan beri jabyq turǵan Úlken Almaty kóline aparatyn jol ashyla ma
ALMATY. KAZINFORM — Úlken Almaty kóline baratyn jol birneshe jyldan beri jeke kólik úshin jabyq tur. Bul jol bıyl ashylýy múmkin be? Kazinform tilshisi anyqtap kórdi.
Kól Almatydan 15 shaqyrym qashyqta Іle-Alataý ulttyq parkiniń aýmaǵynda ornalasqan. Ol — Qazaqstannyń eń kórikti tabıǵı oryndarynyń biri ári qala turǵyndaryn aýyz sýmen qamtamasyz etetin strategııalyq nysan.
Alaıda Almatydan kólge baratyn jol 2020 jyldan beri jeke kólikter úshin jabyq deýge bolady. Tek 2023 jyly «Almaty–Kosmostantsııa» avtojolynyń 8-34 shaqyrym aralyǵy 1 aıǵa jýyq ashylyp, sol jyldyń qyrkúıeginde qaıta jabyldy.
QazAvtoJol kompanııasy bul aýmaq jol qozǵalysyna qatysýshylardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý, tártip pen tazalyqty saqtaý maqsatynda jabylǵanyn habarlaǵan edi.
— Qyzmettik mindetterin oryndaý úshin júrip ótýge tek ulttyq saıabaq qyzmeti, shekara zastavasy, Kosmostantsııa ǵylymı bazasy, meteorologııalyq jáne gıdrologııalyq qyzmetterge ruqsat etiledi (bekitilgen tizimge sáıkes jáne tek qyzmettik avtokólikpen), — delingen QazAvtoJol málimdemesinde.
Úlken Almaty kóline aparatyn joldyń qazirgi jaǵdaıyna baılanysty joldaǵan saýalymyzǵa QazAvtoJol kompanııasy emes, Almatynyń týrızm basqarmasy jaýap berdi.
Vedomstvo málimetine sáıkes, 2025 jyldyń aqpan aıynda «Almaty-Kosmostantsııa» avtojoly (8-34 km) QazAvtoJol kompanııasynyń qaramaǵynan Almaty ákimdiginiń ıeligine berilgen.
— Búgingi tańda Úlken Almaty kóline baratyn jol jol tóseminiń apatty jaǵdaıyna, taý jynystarynyń qulaýyna jáne tas qulaýyna baılanysty avtokólik quraldary úshin jabyq. Qazir Almatynyń qalalyq mobıldilik basqarmasy osy baǵyt boıynsha jobalaý-smetalyq qujattamaǵa túzetý engizýdi josparlap otyr. Joba 2026 jylǵa deıin aıaqtalady dep kózdelgen. Keıin qurylys-montaj jumystary júrgiziledi, — delingen basqarma jaýabynda.
Almatynyń týrızm basqarmasy Úlken Almaty kóliniń týrıstik áleýetin damytýǵa qatysty josparyn da bólisti.
— Úlken Almaty kóline baratyn avtojolda qurylys-montajdaý jumystary aıaqtalǵannan keıin ekologııalyq týrızmdi damytýǵa baǵyttalǵan is-sharalar keshenin iske asyrý josparlanyp otyr. Atap aıtqanda, ekologııalyq soqpaqtardy jaılastyrý, jaıaý týrızm úshin marshrýttardy damytý, kólikke qoljetimdilikti uıymdastyrý oıda bar, — dep habarlady vedomstvo.
Basqarma jaýabynda sáıkes, ekojúıeni uqypty qaraýǵa basa nazar aýdara otyryp, kól aýmaǵy turaqty týrıstik damý úshin mańyzdy baǵyt retinde qarastyrylady.
Jabylǵan jol ekologııaǵa áser etti me?
Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıtse-mınıstri Nurken Shárbıev agenttik saýalyna jaýap bere otyryp, Úlken Almaty kóliniń kireberisi turaqty jabylǵan sátten bastap ekologııalyq jaǵdaıdyń aıtarlyqtaı jaqsarǵanyn habarlady.
Onyń aıtýynsha, Úlken Almaty kóli Іle-Alataý memlekettik ulttyq tabıǵı parkiniń aýmaǵyna kiretindikten munda turaqty túrde monıtorıng jasalady.
Atap aıtqanda:
- flora men faýnanyń ózgerisi
- týrıstik júkteme men ekojúıege áser etý
- erozııa men antropogendik áser deńgeıi boıynsha ǵylymı zertteý júrgiziledi.
Ǵylymı zertteýdi ulttyq park mamandary, sondaı-aq ǵylymı uıymdar (Qazgıdromet jáne JOO ǵylymı ekspedıtsııalary) júzege asyrady.
— Zertteý nátıjesine sáıkes, jeke kólikterge jol jabylǵannan beri kól mańyndaǵy topyraq pen ósimdik jamylǵysynyń taptalýy azaıdy, qaldyq pen qoqys kólemi edáýir qysqardy, jabaıy janýarlar kóbirek kórine bastady. Antropogendik júktemeni azaıtý jáne jappaı kóliktermen ótýdi shekteý — tabıǵı ortanyń saqtalýyn qamtamasyz etedi, — delingen vıtse-mınıstr jaýabynda.
Qazirgi ýaqytta kólge aparatyn jol boıynda ulttyq park qyzmetkerleri men Almaty qalasynyń polıtsııa qyzmetkerleri táýlik boıy kezekshilik etedi.
Biraq vedomstvo erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqta ruqsatsyz kirgender bolsa, olar ákimshilik jaýapkershilikke tartylatynyn eskertedi.
Joldy qaıta ashý qajet pe?
Almaty máslıhatynyń depýtaty, ekolog Tımýr Eleýsizov kólge baratyn joldy jeke kólikter úshin ashýdyń qajeti joq dep sanaıdy. Aıýtynsha, Úlken Almaty kóligi rekreatsııalyq aımaqqa jatandyqtan, munda kólik qozǵalysyn, adamdardyń belsendiligin kóbeıtýge bolmaıdy.
— Kólik kirýine tyıym salynǵany oń sheshim boldy. Bul jaqsy nátıje berdi. Jabaıy janýarlar, onyń ishinde qar barystary qaıtadan tómenge túse bastady. Eger qaıtadan jeke kólikterge jol ashylsa, onda biz ÚAK mańynan ilbisterdi qaıtyp kórmeıtin bolamyz, — deıdi ol.
Ekolog tabıǵı ortada qarqyndy qozǵalystyń artýy jabaıy janýarlardy úrkitetinin atap ótti.
— Shýdyń saldarynan olardyń kóshi-qon joldary ózgerip, olar Qyrǵyzstan jaqqa ótip ketýi múmkin. Oǵan qosa, bul sheshim qoqystyń kóbeıýine alyp keledi, — dedi ol.
Úlken Almaty kóline tasymaldaıtyn arnaıy kólik bola ma?
Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıtse-mınıstri Nurken Shárbıev óz jaýabynda jeke ınvestorlardy tartý arqyly arnaıy ekologııalyq kólikpen (elektrmen júretin kólikter) tasymaldaý jobasyn iske asyrý qarastyrylyp jatqanyn málimdedi.
— Qalalyq ákimdikpen birlesip, týrıstik qoljetimdilikti saqtaı otyryp ekojúıeni qorǵaý tetikteri ázirlenip jatyr. Sonymen qatar taýdan tas qulaý qaýpin azaıtý maqsatynda, jol boıyna arnaıy qorǵanys toryn ornatý jumystary josparlanǵan. Bul rette qaýipsizdikti qamtamasyz etý sharalary tolyǵymen oryndalǵannan keıin Úlken Almaty kóline barý retteletin týrızm jaǵdaıynda júzege asady, — dedi Nurken Shárbıev.
Eske salaıyq, 2023 jyly da ekologter Úlken Almaty kóline baratyn joldy jaýyp, týrısterdi tek ekologııalyq kólikpen aparýdy usynǵan edi.