5 naýryz. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 5 naýryz tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

157 jyl buryn (1866-1937) - kórnekti qoǵam jáne memleket qaıratkeri, ult azattyq Alash qozǵalysynyń teorııalyq negizin salýshy ári kósemi, qazaqtyń tuńǵysh saıası partııasyn uıymdastyrýshy jáne Alashorda úkimetiniń tóraǵasy, ǵalym Álıhan Nurmuhameduly BÓKEIHAN dúnıege keldi.

Qazirgi Qaraǵandy oblysy, Aqtoǵaı aýdanynda (burynǵy Semeı oblysyndaǵy Qarqaraly ýeziniń Toqyraýyn bolysy) týǵan. Ata tegi Shyńǵys hannyń úlken uly Joshydan taraıtyn tóre tuqymy. Arǵy atasy ataqty Kókjal Baraq. Qazaqtyń sońǵy handarynyń biri Bókeı han osy Kókjal Baraqtyń balasy. Bókeıden Batyr, odan Myrzataı, odan Álıhannyń ákesi Nurmuhamed taraıdy.

Ákesi Nurmuhamed Álıhandy toǵyz jasynda moldaǵa oqýǵa berip, keıin mektepte bilim alady. Budan soń Qarqaraly qalasynyń úsh jyldyq ýchılışesine túsip, úzdik bitirip shyǵady. 16 jasynda Álıhan Ombynyń tehnıkalyq ýchılışesine túsedi, 20 jasynda Dala general gýbernator keńsesiniń usynys haty men qazaq qaýymdastyǵynyń shákirtaqysyna ıe bolǵan ol Sankt-Peterbýrgtegi Orman sharýashylyǵy ınstıtýtyna túsken. Oqýmen qatar, saıası, ádebı, ekonomıkalyq úıirmelerge atsalysyp, stýdenttik sherýlerge qatysqan.

Álıhan jas kezinen-aq qazaq qaýymynyń ózekti máselelerin jan-tánimen túısinip ósedi. Halqyna bilim men mádenıettiń aýadaı qajettigin jasynan uǵynǵan. Oqýdy bitire salysymen Ombyǵa kelip, qalanyń saıası-áleýmettik, qoǵamdyq jumystaryna belsene aralasady. «Narodnaıa svoboda» partııasyna ótip, qazaq zııalylary arasynda partııanyń shaǵyn tobyn qurady. Álıhan sol kezden bastap ózin saıası tulǵa retinde qalyptastyra bastaǵan.

Álıhan Bókeıhan men onyń senimdi serikteriniń bastamasymen «Qazaq» gazeti ashyldy, sol gazetke «Qyr balasy» degen atpen ózekti maqalalar jazdy. «Alash» partııasy, keıin Alash Úkimeti quryldy. Avtonomııa retinde kúsh-qýatyn bekite túsken el zııalylary Alash áskerin jasaqtady.

Álıhan Bókeıhan mıllıondaǵan qazaqty «Alash» ıdeıasynyń tóńiregine toptastyra bilgen tulǵa. HH ǵasyrdyń basynan bastap Alashorda úkimeti taraǵanǵa deıin ol ult múddesi jolyndaǵy kúrestiń bel ortasynda júrdi.

1937 jyly 27 qyrkúıekte Álıhan Bókeıhan tutqyndalyp, bir aıdan keıin jalǵan jalamen 71 jasynda Máskeýde atý jazasyna kesiledi.

67 jyl buryn (1956) Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri joǵary qolbasshylyǵynyń ókili, general-maıor Rýslan Sádýaqasuly ÁLІMOV dúnıege keldi.

Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Orta mektepten keıin Blagoveşensk joǵary tank komandalyq ýchılışesin (1977), saýytty- tank áskeri Áskerı akademııasyn (1989), RF QM Bas shtab Áskerı akademııasyn bitirgen (1998).

QR Qorǵanys mınıstrliginde kishi serjanttardy daıyndaıtyn gvardııalyń okrýgtik oqý ortalyǵy motoatqyshtar polkiniń komandıri, motoatqyshtar dıvızııasy motoatqyshtar polkiniń komandıri (1993-95), QR QK Bas shtaby jedel basqarý bóliminiń aǵa ofıtseri bolyp qyzmet etti. Armııa korpýsy shtab bastyǵynyń orynbasary - bólim bastyǵy, saqtaý bazasy bastyǵynyń orynbasary - shtab bastyǵy, QR QK Bas shtaby jedel josparlaý departamenti bastyǵynyń orynbasary (1995-2000) boldy. QR Prezıdenti ákimshiligi basshysynyń qaramaǵynda, TMD qatysýshy memleketter Áskerı yntymaqtastyǵyn retteıtin shtabynyń erekshe tapsyrma (QR QK ókili) júkteletin ofıtseri, Batys áskerı okrýg áskerleri qolbasshysynyń birinshi orynbasary - shtab bastyǵy, «Batys» aımaqtyq qolbasshylyǵy áskerleri qolbasshysynyń birinshi orynbasary - shtab bastyǵy, QR QM Shtabtar bastyqtary komıteti jedel josparlaý departamenti bastyǵynyń orynbasary, komıtet tóraǵasynyń orynbasary (2000-2010), QR QK Qurlyq áskerleri bas qolbasshynyń birinshi orynbasary - Bas qolbasshy Basqarmasy bas shtabynyń bastyǵy (2010 j. maýsymynan). Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń Shtabtar bastyqtary komıteti tóraǵasynyń orynbasary (2009-2013), Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly kúshteri Bas shtaby bastyǵynyń birinshi orynbasary (2013-2017) qyzmetin atqardy.

ІІ dárejeli «Aıbyn» ordenimen, ІІ dárejeli «Dańq» ordenimen, «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl», «QR Qarýly Kúshterine 20 jyl», «Minsiz qyzmeti úshin» jáne taǵy basqa medaldarmen marapattaldy.

62 jyl buryn (1961) memleket qaıratkeri Danııa Mádıqyzy ESPAEVA dúnıege kelgen.

Aqtóbe oblysynda týǵan. Almaty esep-nesıe tehnıkýmyn (1982); Qazaq memlekettik basqarý akademııasyn (1993) bitirgen, ekonomıst.

Eńbek joly: KSRO Memlekettik bankinde Aqtóbe oblystyq basqarmasy nesıe bóliminiń ekonomısi (1982-1986); aǵa ekonomısi (1986-1987); Ónerkásip-qurylys banki oblystyq basqarmasy aqsha aınalymy bóliminiń aǵa ekonomısi (1988-1991); «Turan» SO Aqtóbe fılıalynyń bas esepshisi (1992); «Turan» SO Aqtóbe fılıaly dırektorynyń orynbasary (1992-1995); Qazaqstan Álem Banki Aqtóbe oblystyq basqarmasynyń bas mamany, basqarma bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵynyń mindetin atqarýshy (1995-1997); «Turan Álem Banki» AQ dırektorynyń korporatıvtik bıznes jónindegi orynbasary (1998-2005); «Turan Álem Banki» AQ Aqtóbe oblystyq fılıalynyń dırektory (2006-2014); «Kazkommertsbank» AQ Aqtóbe fılıalynyń dırektory (2014-2016). ) QR Parlamenti Májilisiniń VI shaqyrylym depýtaty, Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi (2016-2021). Parlament Májilisiniń VIІ shaqyrylym depýtaty, Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń hatshysy (2021-2023).

«Qurmet» (2011) ordenimen; «QR táýelsizdigine 20 jyl», «Úzdik qarjyger» medaldarymen marapattalǵan.

57 jyl buryn (1966) Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri joǵary qolbasshylyǵynyń ókili, general-leıtenant Talǵat Sábıtuly MUHTAROV dúnıege keldi.

Qaraǵandy oblysy Temirtaý qalasynda týǵan.

Eńbek ótili: QR Bas prokýratýrasy áskerı prokýratýra organdarynda qyzmet etken (1992-1994); QR UQK organdarynda - asa mańyzdy ister boıynsha aǵa tergeýshi, basqarma bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵy, Departament bastyǵynyń orynbasary (1997-2011); QR Qorǵanys mınıstrligi kadr departamentiniń bastyǵy (2011-2014). Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstriniń orynbasary (2014-2016); Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń Etıka jónindegi ýákili (2016-2019); Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń Áskerı qaýipsizdik jáne qorǵanys basqarmasynyń bastyǵy (2019-2020); Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik kúzet qyzmeti bastyǵynyń orynbasary (2020-2021).

II dárejeli «Dańq» ordenimen, «Jaýyngerlik erligi úshin» medalimen, 15 vedomstvolyq, mereıtoılyq medalmen marapattalǵan.

46 jyl buryn (1977) Qazaqstan Respýblıkasynyń Bas Prokýrorynyń orynbasary Áset Qazaqbaıuly ShYNDALIEV dúnıege keldi.

Jambyl oblysynda dúnıege kelgen. Qazaq gýmanıtarlyq zań ýnıversıtetin bitirgen, zańger (1998).

Eńbek joly: Aqmola kólik prokýrorynyń kómekshisi, aǵa kómekshisi (1998-1999); bólimniń aǵa prokýrory, prokýrordyń uıymdastyrý-baqylaý jumysy jónindegi aǵa kómekshisi (1999-2002); uıymdastyrý-baqylaý basqarmasynyń aǵa prokýrory, Hatshylyq bóliminiń bastyǵy, QR Bas prokýratýrasy apparaty basqarmasynyń bastyǵy (2002-2008); basshynyń m. a. QR Bas Prokýrory apparatynyń basshysy (2008-2009); apparat basshysy QR Bas prokýrorynyń orynbasary (03.2009-04.2009); QR Bas Prokýrory apparaty basshysynyń orynbasary (04.2009-05.2009); Astana qalasy prokýrorynyń birinshi orynbasary (2009-2010); QR Prezıdenti Ákimshiliginiń Quqyq qorǵaý júıesi bóliminiń ınspektory (2010-2021).

Qazirgi qyzmetin 2021 jylǵy sáýirden bastap atqaryp keledi.