5 mamyr. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
5 mamyr, DÚISENBІ
Halyqaralyq múgedekter quqyn qorǵaý kúni. 1992 jyly Birikken Ulttar Uıymynyń Bas Assambleıasy Halyqaralyq múgedekter kúnin jarııalady. Halyqaralyq múgedekter kúnin atap ótý - olardyń máselelerine kóńil bólýge, qadir-qasıetin, quqyǵy men aman-saýlyǵyn qorǵaýǵa, múgedekterdiń saıası, áleýmettik, ekonomıkalyq jáne mádenı ómirge qatysýynan qoǵamǵa keletin basymdylyqqa nazar aýdarýǵa baǵyttalǵan. Eýropa kúni. 1949 jyldan atalyp ótiledi. Osy kúni Eýropa keńesi quryldy. Qyrǵyz Respýblıkasynyń ulttyq meıramy - Konstıtýtsııa kúni. 1993 jylǵy mamyrdyń 5-inde eldiń jańa Konstıtýtsııasy qabyldandy. Qazaqstan Respýblıkasy men Qyrǵyz Respýblıkasy arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy qazannyń 15-inde ornatyldy. ESTE QALAR OQIǴALAR 89 jyl buryn (1925) Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń janyndaǵy áıelder bólimi shyǵarǵan «Azat áıel» gazeti negizinde «Teńdik» gazetiniń alǵashqy sany shyqty. 1955 jyldan bastap «Qazaqstan áıelderi» degen atpen jýrnal bolyp shyǵa bastady. 28 jyl buryn (1986) Aqtóbe qalasynda Keńes Odaǵynyń Batyry, qazaq halqynyń qaharman qyzy Álııa Moldaǵulovanyń murajaıy ashyldy. Murajaı jyl saıyn 30 myńǵa jýyq adam qabyldaıdy. Muraǵattar sany 7 myńnan asady. Olardyń qatarynda KSRO Tóralqasynyń tóraǵasy M.Shvernıktiń Álııanyń ákesi Sarqul Nurmaǵambetovke joldaǵan jaýap haty, Álııa oqyǵan Pskov oblysyndaǵy Vıatsk orta mektebindegi 7-shi synybynyń sabaq úlgerimi jýrnalynyń túpnusqalary, Keńes Odaǵy Batyrynyń Gramotasy, Álııa erlikpen qaza tapqan urys dalasynyń aqtóbelik sýretshi V.V.Shýkın jasaǵan kórinisi (dıorama), «Álııa» kemesiniń maketi, maıdannan ákelingen qarý-jaraqtar, Álııa erligi arqaý bolǵan onnan astam kitaptar, elge jazǵan hattarynyń kóshirmesi, t.b. erekshe kóz tartady. Muraǵattar qory jylma-jyl tolyǵýda. Ólketanýshy, mektep muǵalimi S.A.Sysoenko bastaǵan «Álııa» izdestirý toby jaz aılarynda Novgorod, Pskov, Kalýga oblystaryna sapar shegip, urys dalasynan tabylǵan qundy dúnıelerdi ákelip tapsyrady. Batyrdyń týǵan jeri Qobda aýdanyndaǵy Álipbaısaı aýylynda murajaı fılıaly jumys isteıdi. Ony uıymdastyryp, muraǵattaryn tolyqtyrýǵa ólketanýshy Ǵ.Baıderbes salmaqty úles qosty. Ár jyldarda bolǵan memleket qaıratkerleri, jazýshylar, mádenıet ókilderi qoltańba qaldyrǵan. Olardyń arasynda Elbasy N.Á.Nazarbaev, kórnekti jazýshy Á.Kekilbaev, asa kórnekti memleket, qoǵam qaıratkeri D.A.Qonaev, halyq ártisteri R.Baǵlanova, R.Rymbaeva, Keńes Odaǵynyń Batyry I.Prohorov, aqyn-jazýshylar F.Ońǵarsynova, A.Jaǵanova, Murat Adjı, T.Moldaǵalıev, B.Tájibaev, teatr sańlaqtary S.Maıqanova, Á.Moldabekov, sazgerler S.Báıterekov, E.Hasanǵalıev t.b. bar. 26 jyl buryn (1988) KSRO Joǵarǵy Keńesi Prezıdýmynyń Jarlyǵymen Ekibastuz qalasynda týǵan Kremenısh Nıkolaı Ivanovıch Aýǵanstanda kórsetken erligi úshin Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn aldy. 23 jyl buryn (1991) «Tabıǵat» ekologııa odaǵy quryldy. Tóraǵasy - Mels Eleýsizov. Osy ekologııalyq odaq 2002 jyly mártebeli Global-500 syılyǵyna ıe bolǵan. 21 jyl buryn (1993) Vashıngtondaǵy Dúnıejúzilik banktiń shtab-páterinde Aral teńizine arnalǵan halyqaralyq semınar ótti. Onda Aral teńiziniń qaıta túleýin qamtamasyz etetin deńgeıde turaqtandyrý jóninde tórt tarmaqtan turatyn baǵdarlama qabyldandy. 19 jyl buryn (1995) Jambyl oblysy Jýaly aýdanynyń Myńbulaq aýylynda Keńes Odaǵynyń Batyry, jazýshy Baýyrjan Momyshulynyń murajaıy ashyldy. 8 jyl buryn (2006) Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasynda akademık Ahmet Jubanovtyń 100 jyldyǵyna oraı onyń budan buryn jarııalanǵan «Qurmanǵazy» atty eńbeginiń negizinde qurastyrylǵan «Qurmanǵazy» atty jınaqtyń tanystyrylymy ótti. «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda «Ólke» baspasynan shyqqan jınaqqa Qurmanǵazy týraly jańadan tabylǵan ómir derekteri men kúıleri engen. 1 myń dana taralymmen shyqqan týyndy barlyq ónersúıer qaýymǵa, kúıshiler men mýzyka zertteýshilerine, sondaı-aq oqytýshylar men stýdentterge arnalǵan. 5 jyl buryn (2009) Elordadaǵy «Jastar» saraıynda «Kóleńke» atty Astanada túsirilgen jańa fılmniń premeralyq kórsetilimi ótti. Krımınaldyq drama taǵdyr tálkegimen túrli jolmen ketken eki dostyń ómirin baıandaıdy. Keıipkerlerdiń biri polıtsııa qyzmetkeri, ekinshisi - qylmystyq toptyń jetekshisi. Rejısseri - Renat Elýbaev. Fılmge Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek sińirgen ártisi Asylbolat Ysmaǵulov pen «101» tobynyń ánshisi Erbol Jaılaýov túsken. ESІMDER 118 jyl buryn (1896-1979) akter, ulttyq kásibı teatr óneriniń negizin qalaýshylardyń biri, Qazaqstannyń Halyq ártisi, KSRO jáne Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Sotsıalıstik Eńbek Eri QOJAMQULOV Seráli dúnıege keldi. Qostanaı oblysynyń Qarabalyq aýdanynda týǵan. Troıtskidegi Ýazıfa mektebinde, Orynbor qalasyndaǵy Tatar halyq aǵartý ınstıtýtynda oqyǵan. Osy jyldary «Musylmandar klýbynda» B.Maılınniń «Qalamqas», «Betim-aý, qudaǵı ǵoı», «Qasqyrbaı», «Neke qııar» t.b. shaǵyn pesalarda rólderdi oınaǵan. 1925 jyly Qyzylorda qalasynda tuńǵysh uıymdastyrylǵan Qazaq drama teatryna I.Baızaqov, Á.Qashaýbaev, E.Ómirzaqov, Q.Qýanyshbaev, J.Shanındermen birge Qojamqulovtyń shaqyrylýy onyń akterlik ómirine dańǵyl jol salǵan eleýli oqıǵa boldy. Osy tusta sahna ómirinen tájirıbesi mol Qojamqulov teatrdyń alǵashqy rejısseri retinde qyzmet etti. Teatr 1926 jyly qańtardyń 13-de resmı túrde ashylyp, birneshe spektakldi sahnaǵa shyǵardy. Onyń erekshe shabytpen somdaǵan kertartpa, bıliktiń tutqasynan aıyrylǵysy kelmeıtin Espembet, Jabaı, Jırenshe, Maıbasar (M.Áýezovtiń «Eńlik - Kebek», «Qaragóz», «Abaı» spektaklderi), Qarasheshen (J.Shanın, «Arqalyq batyr»), Ókendaý (І.Jansúgirov, «Kek»), dúnıeqońyz Qarabaı, Qońqaı (Ǵ.Músirepov, «Qozy Kórpesh - Baıan sulý», «Aqan seri - Aqtoqty»), Kódebaı (B.Maılın, «Maıdan»), órkókirek Kóbikti (M.Áýezov, «Aıman - Sholpan»), Shyǵaı han (Sh.Qusaıynov, «Aldar kóse»), t.b. rólderi ol somdaǵan sahnalyq tulǵalardyń klassıkalyq úlgileri bolyp sanalady. Sonymen qatar satıralyq obrazdar jasaýdyń sheberi sanalatyn akter birqatar qarapaıym eńbek adamdarynyń jaǵymdy beınesin sahnaǵa shyǵarǵan. Ol 30-shy jyldardan bastap «Raıhan», «Amangeldi», «Ana týraly ańyz», «Tynyshtyq», «Bizdiń súıikti dáriger», «Aldar kóse», t.b. fılmderge túsip, Qazaqstannyń kıno óneriniń damýyna óz úlesin qosty. Qojamqulov týraly rejısser Q.Ábýseıitov «Seraǵa» atty derekti fılm túsirse, kompozıtor Á.Beıseýov «Seraǵa týraly ánin» shyǵarǵan. Jezqazǵan qalasyndaǵy mýzykalyq drama teatry men Almatydaǵy bir kóshege esimi berilgen. Úsh márte Lenın ordenimen, Qazan revolıýtsııasy, 2-shi dárejeli Otan soǵysy, Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan. 104 jyl buryn (1910-1958) qazaq til bilimi negizin salýshylardyń biri, túrkitanýshy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń akademıgi, Qazaqstan ǵylymynyń eńbek sińirgen qaıratkeri SAÝRANBAEV Nyǵmet Tináliuly dúnıege keldi. Jambyl oblysy Qordaı aýdanynda týǵan. Halyq aǵartý ınstıtýtyn, Máskeý pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. 1932-1934 jyldary respýblıkalyq Halyq aǵartý komıssarıatynda jumys istedi. 1938-1946 jyldary - Qazaq KSR Halyq-aǵartý komıssarıatynyń mektepter jónindegi ǵylymı-zertteý ınstıtýty dırektorynyń ǵylymı jumystar jónindegi orynbasary, KSRO Ǵylym akademııasynyń qazaq fılıaly Til-ádebıet jáne tarıh ınstıtýtynyń dırektory. 1946-1958 jyldary Qazaq KSR Ǵylym akademııasy qoǵamdyq ǵylymdar bólimshesiniń hatshysy, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń vıtse-prezıdenti, Til bilimi ınstıtýty bólim meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Saýranbaevtyń til biliminde barynsha nazar aýdarǵan salasy - sıntaksıs, onyń ishinde qurmalas sóılemder júıesi. Morfologııa salasynda ol qazaq tilindegi etistik kategorııasynyń jasalý tásilderi men tarıhı damý joldary, kósemshe tulǵalary, olardyń maǵynalary, sıntaksıstik qyzmeti jaıynda jáne qazaq tili grammatıkasynyń, onyń ishinde morfologııasy, orfografııasy men alfavıti jaıynda ǵylymı eńbekter jarııalady. Ádebı til tarıhy jóninde «Qazaq ádebı tiliniń damýyndaǵy Abaıdyń róli», «Qazaq tiliniń jasalýy týraly», «Qazirgi qazaq tilindegi dıalektiler», «Qazaq ádebı tiliniń tarıhyn zertteý týraly» atty eńbekteri bar. «Qurmet belgisi» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan. 104 jyl buryn (1910-1982) tarıh ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan ǵylymynyń eńbek sińirgen qaıratkeri KIІKBAEV Nyǵmetolla dúnıege keldi. Jambyl oblysynda týǵan. Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn (Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtet) bitirgen. Jambyl oblystyq oqý bóliminiń meńgerýshisi, Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń lektory, Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti), Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń (Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtet) dotsenti, dekany, kafedra meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Negizgi ǵylymı eńbekteri respýblıkada ónerkásipti qurý men damytý, qazaq ultyn qalyptastyrý máselelerine arnalǵan. Qazaqstan tarıhy máseleleri boıynsha ǵylymı zerttemelerge zor úlesin qosqan. 100-ge jýyq ǵylymı eńbektiń, kitaptardyń, teorııalyq maqalalardyń avtory. 98 jyl buryn (1916-1957) Keńes Odaǵynyń Batyry KOROLEV Vıtalıı Ivanovıch dúnıege keldi. Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Uly Otan soǵysyna qatysqan. Stalıngrad áskerı avıatsııa ushqyshtary mektebin bitirip, 1935 jyly Keńes áskeri qataryna alyndy. 1941 jyly Otan soǵysy maıdanyna aralasqan. Soǵys jyldary ol 435 ret áýege kóterilip, jalǵyz ózi 21, al toppen 10 jaý ushaǵynyń kózin joıǵan. Lenın, 3 márte Qyzyl Tý, 2 márte Qyzyl Juldyz ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan. 94 jyl buryn (1920-1971) qazaq jazýshysy, aqyn UıABAEV Qurmanǵalı dúnıege keldi. Almaty oblysy Qaskeleń aýdanynda týǵan. 1950-1971 jyldary «Sotsıalıstik Qazaqstan», «Qazaq ádebıeti» gazetterinde, «Qazaqstan», «Qazaq Sovet Entsıklopedııasynyń» redaktsııalarynda qyzmet atqarǵan. 1949 jyly «Shyǵys shyńynda» atty tuńǵysh kitaby jarııalandy. «Saǵat» poemasynyń, «Jyrlarym», «Ótedi jyldar», «Kontsert jyrlary», «Taǵdyr týraly sóz», «Darqan dalam» óleń jınaqtary men «Qyrdaǵy qyrandar», «Shaqyrylmaǵan qonaqtar» atty ocherkter jınaqtarynyń avtory. Uıabaevtyń birqatar óleńderi, áńgime, ocherkteri orys tilinde jaryq kórdi. Ol A.Pýshkın, A.Mıtskevıch t.b. aqyn-jazýshylardyń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan. 88 jyl buryn (1926-2005) qobyzshy, Qazaqstannyń Halyq ártisi, professor BALǴAEVA Fatıma Jumaǵulqyzy dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Túlkibas aýdanynda týǵan. Almaty konservatorııasyn bitirgen. 1942 jyldan Qazaq halyq aspaptar orkestrinde óner kórsetken. Ol asa sheber qobyzshy retinde halyqtyń án, kúılerimen birge Qazaqstan kompozıtorlarynyń, Batys Eýropa klassıkteriniń shyǵarmalaryn tórtkúl dúnıege taratty. Ol Berlınde ótken Búkildúnıejúzilik jastar men stýdentter festıvali baıqaýynda jáne Máskeýdiń Úlken teatrynda sımfonııalyq orkestrdiń súıemeldeýimen A.Jubanovtyń qobyzǵa arnalǵan «Kóktem valsin» oryndap laýreat atanǵan. 1960 jyldan bastap Almaty konservatorııasynda ustazdyq etken. Seksenge jýyq shákirt tárbıelegen, olardyń qatarynda M.Qalembaeva, R.Nurtazına, K.Ahmetova, S.Qusaıynova, Z.Bısembaeva t.b. bar. «Qurmet belgisi» ordenimen marapattalǵan. 83 jyl buryn (1931-2002) keskindemeshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri, Mahambet atyndaǵy syılyqtyń ıegeri QALYMOV Muhıt dúnıege keldi. Atyraý oblysynyń Inder aýdanynda týǵan. Lenıngradtyń keskindeme, músin jáne sáýlet óneri ınstıtýtyn jáne aspırantýrasyn bitirgen. 1965-1970 jyldary Almaty kórkemsýret ýchılışesinde, 1970-1980 jyldary Qazaqtyń memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynda, 1980-1985 jyldary Almaty sáýlet-qurylys ınstıtýtynda istegen. 1985 jyldan ómiriniń sońyna deıin qazirgi Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń kafedra meńgerýshisi, professory boldy. Ol tarıhı taqyryptarǵa, qazaqtyń belgili óner sańlaqtary men iri qaıratkerleriniń beınesin jasaýǵa kóp kóńil bólgen. Onyń «Babalar», «Abylaı han», «Syrym batyr», «Isataı - Mahambet», «Murat aqyn», «Qurmanǵazy» polotnolary bar. «Ǵanı Muratbaev», «Áýezov pen Sh.Aıtmatov» t.b. portretteri beıneleý ádisiniń sonylyǵymen jáne adamnyń ishki psıhologııalyq jan dúnıesin ashýdaǵy sheberligimen erekshelenedi. Qylqalam sheberiniń týyndylary Á.Qasteev atyndaǵy óner murajaıynda, Atyraý, Astana, Qaraǵandy murajaılarynda saqtaýly. 83 jyl buryn (1931) qoǵam qaıratkeri, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ekonomısi, Batys Qazaqstan oblysy Qaztalov aýdanynyń qurmetti azamaty JADANOV Sábıt Qaıyruly dúnıege keldi. Batys Qazaqstan oblysynyń Jańaqala aýdanynda týǵan. Máskeý memlekettik ekonomıka ınstıtýtyn ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1953-1957 jyldary - Reseıdiń Orlov oblysy Lıvny qalasyndaǵy «Lıvgıdromash» zaýytynyń ekonomısi, tseh bastyǵy. 1957-1958 jyldary - Qazaq KSR Memlekettik josparlaý komıteti elektrlendirý jáne avtomattandyrý bóliminiń aǵa ekonomısi. 1958-1960 jyldary - Almaty qalalyq komsomol komıtetiniń, keıin oblystyq komıtetiniń birinshi hatshysy. 1960-1963 jyldary - Almaty «Emalposýda» zaýytynyń dırektory. 1963-1968 jyldary - Qazaq KSR memlekettik josparlaý komıteti halyq sharýashylyǵyn josparlaý bóliminiń aǵa ekonomısi, bastyǵy, bólim bastyǵynyń orynbasary. 1968-1987 jyldary - Máskeýdegi KSRO Mınıstrler Keńesindegi Qazaqstannyń turaqty ókiliniń orynbasary, turaqty ókili. 1987-1991 jyldary - KSRO Memlekettik statıstıka komıteti is basqarý bóliminiń bastyǵy. 1991 jyly zeınet demalysyna shyqqan. 1992-1997 jyldary - «Qazaqstan kommerts» aımaqtyq syrtqy ekonomıkalyq qaýymdastyǵynyń Máskeýdegi ókili. 1997-2001 jyldary - Máskeý qalasyndaǵy «Qazaq tili» qoǵamynyń tóraǵasy. 2001-2002 jyldary - Reseıdiń Memlekettik statıstıka komıteti esep-shot ortalyǵynyń keńesshisi. Qazir «Munaıshy» qoǵamdyq qaıyrymdylyq qorynyń aımaqtyq úılestirýshisi mindetin atqarýda. 2005 jyly shyqqan «Qazaqstannyń munaı ektsıklopedııasy» kitabynyń avtorlarynyń biri, sonymen qatar «Taǵdyr tálkegi» atty estelik kitaby jaryq kórgen. Eńbek Qyzyl Tý, eki márte «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen jáne Qazaqstan Joǵarǵy Keńesiniń eki Qurmet gramotasymen, Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka jáne mıneraldyq resýrstar mınıstriniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan. 77 jyl buryn (1937) «Eýrazııa» halyqaralyq eko¬no¬mıkalyq akademııasynyń prezıdenti, ekonomıka ǵylymdarynyń dok¬tory, professor, akademık SATYBALDIN Saǵyndyq Satybaldyuly dúnıege keldi. Qostanaı oblysy Semıozer aýdanynyń (qazirgi Áýlıekól) Jangeldın atyndaǵy keńsharda týylǵan. 1960 jyly S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) ekonomıka fakýltetin bitirdi. 1962 jyly halyq sharýashylyǵyn josparlaý kafedrasynyń aǵa oqytýshysy bolyp taǵaıyndaldy. 1962-1966 jyldary Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynda dekannyń orynbasary. 1975-1976 jyldary AQSh ýnıversıtetteri men ǵylymı ortalyqtarynda taǵlymdamadan ótti. 1980 jyl - MGÝ doktoranty. 1981-1983 jyldary - Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynyń professory. 1983-1984 jyldary QazKSR Ǵylym akademııasynda óndirgish kúshterdi zertteý jónindegi keńes tóraǵasynyń orynbasary. 1984-1985 jyldary - Vetnam KP OK jáne Vetnam úkimeti janyndaǵy Halyq sharýashylyǵyn basqarý Joǵarǵy mektebinde sabaq berdi. 1985-1990 jyldary - A.S.Pýshkın atyndaǵy Oral pedagogıkalyq ınstıtýtynyń rektory. 1992-1993 jyldary - QR UǴA vıtse-prezıdenti - qoǵamdyq ǵylymdar bóliminiń akademık-hatshysy. 1993-2004 jyldary QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstandyq menedjment, ekonomıka jáne boljaý ınstıtýty atqarýshy dırektorynyń orynbasary. 2004 jyly Qazaq-Brıtan tehnıkalyq ýnıversıtetiniń dırektory boldy. Akademık S.Satybaldınnyń 400-den astam ǵylymı eńbekteri, zertteýlerdi, sonyń ishinde 45 ujymdyq monografııalary, oqýlyqtary jarııalandy. Olar TMD elderinde, AQSh, Vetnam, Ońtústik Koreıa, Japonııa, QHR, Shvetsııa, Pákistan jáne álemniń basqa memleketterinde basyp shyǵarylǵan. 2004 jyly Kembrıdj ýnıversıtetiniń bıblıografııalyq ortalyǵy S.Satybaldınge «HHІ ǵasyrdyń kórnekti oıshyly» ataǵyn berip, kúmis medalmen marapattady. 2006 jyly AQSh mádenıet jáne bilim qaıratkerleriniń jalpy jınalysy men amerıkandyq bıblıografııalyq ınstıtýt qazaqstandyq ǵalymdy «Beıbitshilik úshin halyqaralyq nagrada» Qurmet dıplomymen marapattady. 71 jyl buryn (1943-2009) D.Qonaev atyndaǵy Halyqaralyq qordyń vıtse-prezıdenti, jazýshy ÁBDІRAIYMULY Serik dúnıege keldi. Jambyl oblysynyń Talas aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek jolyn «Lenınshil jas» (qazirgi «Jas Alash») gazetinen bastaǵan. 1979-1986 jyldary - «Óner» baspasynyń bas redaktory. 1986-1990 jyldary - Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıteti janyndaǵy Partııa tarıhy ınstıtýtynda bólim meńgerýshisi. 1990 jyldan «Sanat» (1993 jylǵa deıin «Qazaq ýnıversıteti» atalǵan) baspasynyń dırektory. Ol túrik jazýshysy Orhan Kemaldyń «Tuńǵıyqta» romanyn, orys qalamgeri B.Vasılevtiń «Mansap pen mahabbat», O.Serovtyń «008 agenttiń kúıreýi» eston jazýshysy Paýl Kýsbergtiń «Monolog» povesterin, orys ánshisi F.Shalıapınniń «Perde jamylǵan pende» esteligin jáne batys, shyǵys jazýshylarynyń kórkem áńgimelerin aýdarǵan. Asa kórnekti qoǵam jáne mádenıet qaıratkeri D.Qonaevtyń 1991 jyly «Ótti dáýren osylaı», «Aqıqattan ataýǵa bolmaıdy», soǵys jáne eńbek ardageri Á.Júrgenovtiń «Jel ótinde ósken bir ulyńmyn» kitaptarynyń ádebı nusqalaryn jazǵan. «Qaharman - Nurǵısa», «Elý jyl el aǵasy» jınaqtaryn qurastyrǵan. Óziniń «Jalyndy jastyq shaq», «Kúndi kólegeıleýge bolmaıdy» esseler jınaqtary, «Eńbek Eri Ermekov» povesi jaryq kórgen. Qurmet Gramotalarymen marapattalǵan. 71 jyl buryn (1943-1997) jazýshy, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi DOSYMOV Seıitqazy dúnıege keldi. Jambyl oblysynda týǵan. Shymkent saýda tehnıkýmyn, Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. «Jas alash», «Qazaq ádebıeti» gazetterinde ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi bolǵan. Jazýshynyń «Jańǵyryq», «Dırektorlar», «Bereke túbi - birlikte», «Qutty qonys» atty kitaptary jaryq kórgen. «Dırektorlar», «Aşy men tátti» povesteri Qazaqstan Respýblıkasy Baspa, polıgrafııa jáne kitap saýdasy isteri jónindegi memlekettik komıtetiniń, «Jalyn» baspasynyń dástúrli konkýrsynda júldege ıe bolǵan. 68 jyl buryn (1946) fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan ǴA-nyń korrespondent múshesi, QR Injenerlik akademııasynyń jáne Halyqaralyq ınjenerlik akademııanyń akademıgi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym jáne tehnıka qaıratkeri, Qazaqstan Lenın komsomoly syılyǵynyń laýreaty KÁLMENOV Tynysbek Sháripuly dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Tóle bı aýdanynda týǵan. Novosibir ýnıversıtetin, KSRO ǴA-nyń Sibir bólimshesi Matematıka ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1972-1985 jyldary - Qazaqstan ǴA Matematıka jáne mehanıka ınstıtýtynyń kishi, aǵa ǵylymı qyzmetkeri, zerthana meńgerýshisi. 1985-1991 jyldary - qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıersıtetiniń kafedra meńgerýshisi, dekany. 1991-1997 jyldary - Qazaq hımııa-tehnologııa ınstıtýtynyń rektory. 1997 jyldan bastap Ońtústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń kafedra meńgerýshisi. Negizgi ǵylymı eńbekteri volterlik emes trıkomı operatory problemasyn sheshýge arnalǵan. Sondaı-aq ol gıperbolalyq, ellıpstik jáne aralas tıptegi teńdeýler úshin lokaldi emes shekaralyq esepterdiń spektrlik teorııasyn qurdy. 58 jyl buryn (1956) «Shapaǵat-Nur» ıslamtaný jýrnalynyń negizin qalaýshy ári bas redaktory, «Tel Arna» baspahanasynyń dırektory, jazýshy, aqyn, aýdarmashy ERNAZAR Nurtaı dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Sozaq aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin jáne aspırantýrasyn bitirgen. Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda, «Aq jelken», «Mańmańger» jýrnaldarynda, «Jas qazaq» gazetinde, «Óner» baspasynda redaktor bolyp qyzmet jasaǵan. Qazirgi qyzmetinde 1998 jyldan bastap isteıdi. «Qarlyǵash», «Tobylǵy kúzde gúldeıdi», «Úzilmeıtin án», «Toqsan tolǵaý», «Jetinshi daýys», «Maqtanshaq qaz» atty jyr jınaqtarynyń, eki kitaptan turatyn «25 paıǵambar», «Din - ult tiregi» atty dinı prozalyq shyǵarmalardyń avtory. Sondaı-aq «Táýbaǵa kelý joldary», «Sýnnany saqtaý qajettiligi», «Uly tulǵalar Islam jóninde» atty kitaptardy jáne sheshen, qyrǵyz, tatar aqyndarynyń jyrlaryn aýdarǵan. 58 jyl buryn (1956) Almaty qalalyq Іshki saıasat departamenti BAQ bóliminiń bastyǵy, jýrnalıst-jazýshy, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń laýreaty, respýblıkalyq baspasóz baıqaýlarynyń jeńimpazy, Qazaqstan Jýrnalıster jáne Jazýshylar odaqtarynyń múshesi TABEEV Qaıymmunar dúnıege keldi. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Aıagóz aýdanynda týǵan. Qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin, Qazaq memlekettik zań ýnıversıtetiniń aspırantýrasyn, Almaty memlekettik basqarý ınstıtýtynyń bilim jetildirý kýrsyn, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik qyzmet akademııasynyń arnaıy kýrsyn bitirgen. Eńbek jolyn «Qazaqstan pıoneri» gazetinen bastap, «Jas alash», «Qazaq ádebıeti», «Egemen Qazaqstan» gazetterinde tilshi, aǵa tilshi, bólim meńgerýshisi bolǵan. 1994 jyldan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti baspasóz qyzmetiniń keńesshisi, QR Baspasóz jáne buqaralyq aqparat mınıstrliginiń bas mamany, Almaty qalasy ákimi apparaty Til basqarmasy bóliminiń bastyǵy qyzmetterin atqarǵan. Onyń derekti áńgimeleri «Shyrqa, kerneı», «Ar ólshemi», «Qatarda júr qart soldat», «Halyq qalaýlylary», «Baıǵazy», «Almaty. Jeltoqsan 1986» jınaqtaryna engen. «XX ǵasyrdyń obasy», «Úsh kúnniń dereknamasy», «Muzda janǵan alaý», «Qaısar rýhty qazaq» atty kitaptary jaryq kórgen. 53 jyl buryn (1961) «Halyqtyq jemqorlyqqa qarsy komıtet» qoǵamdyq qorynyń prezıdenti, tehnıka ǵylymynyń doktory, professor DÝAMBEKOV Musaǵalı Sársenbaıuly dúnıege keldi. Jambyl oblysynyń Qarataý qalasynda týǵan. Qazaq polıtehnıka ınstıtýtynyń Qarataý fılıalyn, qazirgi Máskeý memlekettik qurylys ýnıversıtetiniń aspırantýrasyn bitirgen. 100-den astam ǵylymı jarııalanymnyń jáne ónertabystyń avtory. Onyń «Qazaqstan ekologııasy», «Kaspıı teńiziniń ekologııalyq qaýipsizdigi», «Ekologııalyq menedjment» t.b. kitaptary jaryq kórgen. 1990-1996 jyldary - Q.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetiniń oqytýshysy, aǵa oqytýshysy, dekany. 1996-1998 jyldary - Taraz ýnıversıteti ınjenerlik-tehnıkalyq mamandyqtarynyń Qarataý oqý-ǵylymı metodıkalyq kesheni dırektorynyń orynbasary, «Kásiporyndardy taratý jáne qaıta qurý agenttigi» AQ Jambyl fılıaly dırektorynyń orynbasary. 1998-2000 jyldary - Jambyl memlekettik múlik jáne jekeshelendirý aýmaqtyq komıtetiniń tóraǵasy. 2000-2001 jyldary - Taraz memleketik ýnıversıteti janyndaǵy ekologııalyq-ekonomıkalyq máseleler ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri. 2001-2003 jyldary - QR Tabıǵı resýrstar jáne qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstriniń keńesshisi, «Qazaqstan Temir Joly» UK» JAQ Tehnıkalyq departamenti dırektorynyń orynbasary. 2003-2004 jyldary - Qazaq kólik jáne kommýnıkatsııalar akademııasy Aqmola fılıalynyń dırektory. 2004-2005 jyldary - «Jasyl ǵalamshar úshin» ekologııalyq qozǵalysy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy. 41 jyl buryn (1973) Sıngapýrdaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Ýaqytsha senimdi ókili TURSYNOV Ádil Qapanuly dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Qazaq Memlekettik basqarý akademııasyn, Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrligi Dıplomatııalyq akademııasyn bitirgen. 1996-1998 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Úndistandaǵy Elshiliginiń attashesi, úshinshi hatshysy. 1998-1999 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Ázerbaıjandaǵy Elshiliginiń ekinshi hatshysy. 2001-2004 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń birinshi hatshysy, Investıtsııa jónindegi komıtettiń bólim bastyǵy, mınıstrlik hatshylyǵynyń meńgerýshisi, TMD isteri jónindegi komıtettiń basqarma bastyǵy, Syrtqy ister mınıstri keńsesiniń jetekshisi. Sońǵy qyzmeti - Qazaqstannyń Grýzııadaǵy senim júktelgen ókili.