5 qazan. Týǵan kún ıeleri
ESІMDER
98 jyl buryn (1920-1988) aqyn Juban MOLDAǴALIEV dúnıege keldi. Oral oblysynyń Aqjaıyq aýdanynda týǵan. Oral aýyl sharýashylyǵy tehnıkýmyn bitirgen. 1940-1947 jyldary ásker qatarynda bolǵan. Uly Otan soǵysyna qatysqan.
1948-1952 jyldary - «Lenınshil jas» gazetinde bólim meńgerýshisi, jaýapty hatshy, redaktordyń orynbasary. 1952-1954 jyldary - Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda ádebı keńesshi. 1955-1956 jyldary - «Qazaq ádebıeti» gazeti redaktorynyń orynbasary. 1957-1963 jyldary - «Juldyz» jýrnalynyń bas redaktory. 1963-1971 jyldary - Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń hatshysy. 1973-1983 jyldary - KSRO Jazýshylar basqarmasynyń hatshysy. 1979-1983 jyldary - Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń birinshi hatshysy qyzmetterin atqarǵan. 1983-1988 jyldary - shyǵarmashylyq jumyspen aınalysty. Alǵashqy óleńi Oral oblystyq «Komsomol urpaǵy» gazetinde 1939 jyly basylǵan. 1949 jyly «Jeńis jyrlary» degen atpen tuńǵysh óleńder jınaǵy shyqqan. Sodan bergi jyldar ishinde «Nurly jol», «Jyr týraly jyr», «Ǵashyq kózben», «Zaman tynysy», «Baıqońyr baspaldaqtary», t.b. barlyǵy 60-tan astam kitaby, ár kezeńde qazaq, orys tilderinde tańdamaly shyǵarmalarynyń bir tomdyǵy, qos tomdyǵy, úsh tomdyǵy jaryq kórdi. Juban Moldaǵalıevtiń eń tanymal shyǵarmalarynyń biri «Men - qazaqpyn» poemasy 1964 jyly jaryq kórgen. Ózi dúnıeden ótkennen keıin shyǵarmalarynyń eki tomdyǵy shyqty. 1970 jyly «Kisen ashqan» poemasy úshin Qazaq KSR Memlekettik syılyǵyna, 1978 jyly «Qyran dala» jáne «Sel» poemalary úshin KSRO Memlekettik syılyǵyna ıe boldy. KSRO Qorǵanys mınıstrligi syılyǵynyń laýreaty jáne A.Fadeev atyndaǵy altyn medaldiń ıegeri. Kóptegen shyǵarmalary aǵylshyn, nemis, frantsýz, polıak, ıspan, vengr, arab, mońǵol, slovak jáne basqa da tilderge aýdarylǵan.
Lenın ordenimen, eki ret Eńbek Qyzyl Tý, eki ret ІІ dárejeli Otan soǵysy, «Qurmet belgisi» ordenderimen, birneshe medaldarmen marapattalǵan. 1985 jyly «Qazaq KSR Halyq jazýshysy» qurmetti ataǵy berildi.
94 jyl buryn (1924-1988) belgili satırık, jazýshy Shona SMAHANULY dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Talas aýdanynda týǵan. Qazaq ulttyq pedagogıka ýnıversıtetin bitirgen. Ekinshi dúnıejúzilik soǵysqa qatysqan. 1943-1957 jyldary Jambyl oblysy Talas aýdanynda pedagogıkalyq qyzmette bolǵan. 1957-1984 jyldary - «Mektep» baspasynyń redaktory, «Qazaqstan muǵalimi» gazetiniń ádebı qyzmetkeri, bólim meńgerýshisi, «Ara» - «Shmel» jýrnalynyń feletonısi, «Jazýshy» baspasynyń redaktory, bólim meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Tuńǵysh satıralyq óleńder jınaǵy «Totııaıyn» 1959 jyly basylyp shyqqan. «Qý túlkiniń sybaǵasy», «Kórip júr ǵoı kózderiń, úkimin aıt ózderiń», «Shymshyma», «Ury tis», «Altyn jumyrtqa», «Ur, toqpaǵym, ur», «Júz shymshyma, qyryq qyshyma», «Qońyraýly sheńgel», «Kezdik», «Sandyqtan shyqqan shaıtan», «Jymııady jeńeshem», «Jasyraıyn nesine», «Ótkirdiń júzi» satıralyq óleńder jınaǵy, tarıhı taqyrypqa jazylǵan «Úmit juldyzy» povesi jaryq kórgen. Birqatar án mátinderiniń avtory. Orys tilinde birneshe kitaptary jaryq kórgen. Qazaqstan Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen jáne medaldarmen marapattalǵan. Almaty qalasyndaǵy mektepke Sh.Smahanulynyń esimi berilgen.
78 jyl buryn (1940-1996) keskindemeshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri Toqbolat Tólepbaıuly TOǴYSBAEV dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Tóle bı aýdanynda týǵan. N.V.Gogol atyndaǵy Almaty kórkemsýret ýchılışesin (qazirgi O.Tańsyqbaev atyndaǵy Almaty sándik-qoldanbaly óner kolledji) bitirgen.
Ol týǵan el tabıǵatyn beıneleýde óziniń qaıtalanbas qoltańbasyn aıqyn ańǵartty; zaman men adamdy asqaq jyrlaýmen ulttyq beıneleý óneri tarıhynda tereń iz qaldyrdy. «Gúl men qyz», «Dala áýeni», «Soǵys trıptıhy», «Dala balladasy», «Qurylysshylar sózi», «Ánshi taýlar» atty keskindemelik shyǵarmalary aıshyqty ásemdigimen erekshelenedi. Keskindemeshi portret janrynda («Abaı», «Aısulý», «Aqyn M.Shahanovtyń portreti», «T.Ordabekovtiń portreti», «E.Brýsılovskııdiń portreti». «Á.Qashaýbaevtyń portreti») beıneleıtin adamnyń syrtqy uqsastyǵynan góri ishki parasatty oı tolǵanysy men psıhologııalyq-shyǵarmashylyq sezim dúnıesin ashýdy basty maqsat tutty. Onyń qylqalamynan týǵan týyndylary kezinde respýblıkalyq, búkilodaqtyq jáne halyqaralyq kórmelerge qoıylǵan. Lenın komsomoly syılyǵynyń laýreaty. 1997 jyly onyń týǵan aýdanyndaǵy orta mektepke esimi berilgen.
77 jyl buryn (1941-2011) jazýshy, Qazaqstan jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń laýreaty, Jańaqorǵan aýdanynyń qurmetti azamaty Bazarbaı ISAEV dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynyń Jańaqorǵan aýdanyndaǵy qazirgi Manap aýylynda týǵan. Qyzylorda qalasyndaǵy pedagogıkalyq (qazirgi Qorqyt ata atyndaǵy memlekettik ýnıversıtet) ınstıtýtynyń fılologııa fakýlteti qazaq tili men ádebıeti bólimin bitirgen. Shıeli aýdandyq «Ósken óńir», Qyzylorda oblystyq «Lenın joly» (qazirgi «Syr boıy»), «Jas alash», «Sotsıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetteriniń redaktsııalarynda istegen. 1977-1986 jyldary Qazaq KSR Іshki ister mınıstrliginiń apparatynda jaýapty qyzmet atqardy.
1986-1990 jyldary «Jalyn» baspasynda aǵa redaktor, 1990-1995 jyldary QR Іshki ister mınıstrliginiń «Saqshy» - «Na straje» gazetinde tilshi, redaktordyń orynbasary, redaktor, 1996 jyldan bastap shekara áskerleri áskerı ınstıtýtynyń redaktsııalyq-baspa bólimi bastyǵynyń orynbasary, 1997 jyldan «Ulan» - «Gvardııa» gazetiniń bas redaktory, «Qazaqstan sarbazy - Voın Kazahstana» gazeti jaýapty redaktorynyń orynbasary bolǵan. QR Qarýly Kúshteriniń zapastaǵy polkovnıgi, Jańaqorǵan aýdanynyń Qurmetti azamaty. «Otyzynshy kóktem», «Aq jaýyn», «Aq qaınar», «Kóktem shertken kúı», «Baqyt qusy», «Qaýyshý men qoshtasý» , «Sezim seli», «Móldir», «Araına» atty jyr jınaqtary jaryq kórgen. A.Chaıkovskııdiń «Alys juldyzdyń jaryǵy» povesin, N.Dýmbadzeniń «Alań bolma, apa!» romanyn, S.Radıonovtyń «Magnıtofondaǵy jazý» povesin qazaq tiline aýdarǵan. Jazýshynyń «Óń men tús», «Altynaı, aq kóılek», «Kórbala jáne tergeýshi», «Jigit pen jendet» atty prozalyq shyǵarmalary bar. Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń laýreaty (1994).
63 jyl buryn (1955) altynshy saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Májilisiniń depýtaty, Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi Ekaterına Sergeevna NIKITINSKAıA dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. S. M. Kırov atyndaǵy qazaq memlekettik ýnıversıtetin (1977) bitirgen, ekonomıst, ekonomıkalyq ǵylymdar doktory. Ýnıversıtetti tamamdaǵannan keıin Qazaqstan ǵylymdar akademııasynda aǵa-ǵylymı qyzmetkeri boldy. 1991-1993 jyldary QazKSR memlekettik múlikti basqarý boıynsha memlekettik komıtetiniń aralas menshik bólimi bastyǵynyń orynbasary. 1993-1994 jyldary - «Atakent» AQ vıtse-prezıdenti. 1994-1995 jyldary - «Tańdaý» JShS bas dırektory. 1995-1996 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy memlekettik múlikti basqarý boıynsha memlekettik komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 1997 jyly Qazaqstan Respýblıkasy strategııalyq resýrstaryn baqylaý agenttiginiń baqylaý-revızııalyq departamentiniń dırektory bolyp qyzmet atqardy. 1997-1998 jyldary - «Habar» Agenttigi» RMK qarjy boıynsha dırektory. 1998-2001 jyldary - «Essex Commercial Corporation» elshiliginde keńesshi. 2001-2004 jyldary - «Qazaqstan Respýblıkasy jumys berýshiler konfederatsııasy» qaýymdastyǵynyń oryndaýshy dırektory. 2004-2007 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy ekonomıkalyq qylmysqa jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttigi apparat basshysynyń birinshi orynbasary, tóraǵa orynbasary. 2007-2012 jyldary - «Atameken» Odaǵy» Qazaqstan ulttyq ekonomıkalyq palatasy» ZTB basqarma tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 2009-2012 jyldary - «Astana qalasy «Atameken» Odaǵy» ekonomıkalyq palatasy» ZTB tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 2009-2012 jyldary - «Atameken» Odaǵy» Qazaqstan ulttyq ekonomıkalyq palatasynyń qarjylyq jáne salyqtyq keńesshiler palatasy» JShS bas dırektory. 2009-2012 jyldary - «Qazaqstan ındýstrııalyq palatasy» ZTB bas dırektory. 2012-2016 jyldary - besinshi saılanǵan QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi, «Aq jol» Qazaqstan demokratııalyq partııasy fraktsııa basshysynyń orynbasary qyzmetin atqarýda. 2016 jylǵy naýryz aıynan bastap altynshy saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi, «Aq jol» Qazaqstan demokratııalyq partııasy fraktsııa basshysynyń orynbasary qyzmetin atqarýda. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
63 jyl buryn (1955) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq olımpıada komıteti sport dırektsııasynyń dırektory Elsııar Baımuhameduly QANAǴATOV dúnıege keldi.
QHR-dyń Sháýeshek qalasynda dúnıege kelgen. 1977 jyly Qazaq dene shynyqtyrý ınstıtýtyn jáne 2006 jyly «Qaınar» ýnıversıtetiniń ekonomıka fakýltetin támamdaǵan. Pedagogıka ǵylymynyń kandıdaty. Eńbek jolyn 1977 jyly orta mekteptiń dene tárbıesi muǵalimi bolyp bastady. 1979-1994 jyldar aralyǵynda «Qaırat» sporttyq-dene shynyqtyrý respýblıkalyq qoǵamynyń ortalyq keńesinde nusqaýshy, bólim meńgerýshisi, basqarma bastyǵy, ortalyq keńes tóraǵasynyń orynbasary qyzmetterin atqardy.1994-2006 jyldar aralyǵynda jumysyn memlekettik qyzmette jalǵastyrdy. 1995-2001 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Jastar, týrızm jáne sport mınıstrliginiń dene shynyqtyrý basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, QR Bilim, mádenıet jáne densaýlyq mınıstrliginiń Týrızm jáne sport komıtetinde bas mamany, bólim bastyǵy, QR Týrızm jáne sport agenttiginiń basqarma bastyǵy bolyp jumys istedi. 2001-2006 jyldary aralyǵynda - QR Týrızm jáne sport agenttigi tóraǵasynyń orynbasary, QR Mádenıet, aqparat jáne sport mınıstrligi Sport isteri jónindegi komıtet tóraǵasynyń orynbasary. 2006 jyldan bastap 2010 jyldyń aqpan aıyna deıin Qazaqstan Respýblıkasy Týrızm jáne sport mınıstrligi Sport komıtetiniń «Shtattyq ulttyq komandalar jáne sporttyq rezervi» Respýblıkalyq memlekettik qazynalyq kásipornynyń dırektory qyzmetin atqardy. 2010 jylǵy naýryz aıynan bastap 2011 jyldyń jeltoqsan aıyna deıin - QR Týrızm jáne sport mınıstrliginiń Sport komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 2011 jylǵy jeltoqsan aıynda QR Týrızm jáne sport vıtse-mınıstri laýazymyna taǵaıyndaldy. 2012 jylǵy aqpan aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Sport jáne dene shynyqtyrý isteri agenttigi tóraǵasynyń orynbasary. 2014 jyldyń tamyz aıynan bastap QR mádenıet jáne sport mınıstrliginiń Sport jáne dene shynyqtyrý isi komıtetiniń tóraǵasy. 2014-2018 jyldary QR Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń Sport jáne dene shynyqtyrý isi komıtetiniń tóraǵasy boldy.
Qazirgi qyzmetinde - 2018 jyldyń qańtarynan.
43 jyl buryn (1975) Qostanaı oblysy aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Jansultan Qońyrtaıuly TÁÝKENOV dúnıege keldi.
2000 jyly E.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin qarjy jáne nesıe mamandyǵy boıynsha bitirgen. Eńbek qyzmetin 1994 jyly tamyzda salyq ınspektory bolyp bastady, Amangeldi aýdandyq salyq komıtetin basqardy. Amankeldi aýdany ákiminiń orynbasary jáne ákimi bolyp jumys jasady. 2016-2018 jyldary Qostanaı oblysy Áýlıekól aýdanynyń ákimi boldy.
Qazirgi qyzmetinde - 2018 jyldyń qyrkúıeginen.
82 jyl buryn (1936-2011) Cheh Respýblıkasynyń birinshi prezıdenti, Chehoslovakııanyń sońǵy prezıdenti, dramatýrg, jazýshy, kóptegen ádebı syılyqtardyń laýreaty Vatslav GAVEL dúnıege keldi.
77 jyl buryn (1941) Argentınanyń 2002-2003 jyldardaǵy prezıdenti Edýardo Alberto Dýalde MALЬDONADO dúnıege keldi.
66 jyl buryn (1952) Tájikstan Prezıdenti Emomalı Sharıfuly RAHMON dúnıege keldi.