4,5 mıllıon adam aýanyń lastanýynan óledi – DMU

ASTANA. KAZINFORM – Dúnıejúzilik meteorologııalyq uıymnyń (DMU) zertteýine sáıkes, mıllıardtaǵan adamdar lastanǵan aýamen tynys alady. Bul jyl saıyn 4,5 mıllıonnan astam adamnyń ýaqytynan buryn ólimine ákeledi. 

Zertteý nátıjesinde orman órtinen shyqqan tútin bólshekteri alysqa taralyp, qorshaǵan ortany ýlandyratyny anyqtaldy.

– Pıreneı túbegindegi rekordtyq órt maýsymyna baılanysty Batys Eýropada tútin men lastaýshy zattar tirkeldi jáne olar búkil Eýropaǵa taralýy múmkin, - dedi zertteýshilerdiń biri.

Zertteý búkil álemde aýa sapasynyń nasharlap bara jatqanyn kórsetti. 2024 jyly PM 2,5 bólshekteriniń eń joǵary deńgeıi Chılı, Brazılııa, Ekvador, Kanada, Ortalyq Afrıka jáne Sibirde tirkeldi.

Sonymen birge, DMU ǵalymdary keıbir aımaqtarda, ásirese shyǵys Qytaı men Eýropada zııandy qaldyqtar azaıyp jatqanyn habarlady.

– Eger elder, aımaqtar nemese qalalar sapasyz aýamen kúresý úshin áreket jasasa, bul óz jemisin beredi, - deıdi ǵalymdar.

Mysaly, Qytaıdyń shyǵysynda, sonyń ishinde Shanhaıda jańa saıabaqtar salynyp, aǵash otyrǵyzý esebinen aýa sapasy jaqsardy. Kólikterdiń kóbeıýine qaramastan, qazir kóptegen kólikter elektr qýatymen jumys isteıtini de aıtyldy.

Ǵalymdardyń pikirinshe, kúkirt dıoksıdi men azot oksıdi sııaqty negizgi lastaýshy zattar baqylaý sharalarynyń arqasynda azaıyp keledi, biraq tútinniń negizgi quramdas bóligi jerdegi ozon azaımaı otyr.

Eske sala keteıik, Jenevada plastıkpen qorshaǵan ortany lastaýmen kúres jónindegi kelissózder sátsiz aıaqtaldy.