4 jeltoqsan. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 4 jeltoqsanǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq bankter kúni
2019 jyldyń jeltoqsanynda BUU halyqaralyq kúnder tiziminde paıda boldy. BUU Bas Assambleıasy ony bankterdiń turaqty damý maqsattaryna qol jetkizýge qosqan úlesin atap ótý úshin bekitti. Damý bankteri ornyqty damýdy qarjylandyrýda jáne kedeılikpen kúreste mańyzdy ról atqaratyndyqtan, Bas Assambleıa olardyń ornyqty damý maqsattaryna qol jetkizýge qosqan úlesin arnaıy halyqaralyq kún retinde atap ótý qajet dep sanady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1919 jyly Semeı gýbernııasy partııa komıteti «Semeı tańy» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. Sodan keıin aptasyna 3 ret shyǵatyn boldy. Eńbekshilerdi revolıýtsııany qorǵaýǵa shaqyrdy. 1923 jyly «Eńbekshi jas» atty aıdaryn komsomol jastaryna arnap shyǵardy. «Semeı tańy» redaktsııasynda J. Aımaýytov, Sh. Toqjigitov, S. Dónentaev, M. Turǵanbaev, Sh. Qudaıberdiuly, M. Áýezov jumys istedi.
1995 jyly Jenevadaǵy BUU bólimshesi men basqa da halyqaralyq uıymdar janynan QR Turaqty ókildigi ashyldy.
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Shveıtsarııa Konfederatsııasyndaǵy Elshiligi ashyldy.
1998 jyly QR Úkimetiniń qaýlysymen «Qazteńizkólikflot» ulttyq teńiz keme kompanııasy» AQ quryldy.
2012 jyly Astanada jańa elektrovoz qurastyrý zaýyty ashyldy.
2012 jyly Astanadaǵy «Alaý» muzaıdyny álemdegi eń jyldam muzaıdyndarynyń TOP-10 qataryna endi. 26 jeke, 4 ulttyq rekord jáne úsh trek rekordy — «Alaý» muz saraıynda aıaqtalǵan Álem Kýboginiń III kezeńiniń nátıjesi.
2014 jyly QR Ulttyq kitaphanasynda «Qazaq óneriniń antologııasy» jobasynyń aıasynda qazaq aıtysynyń jeti tomdyq jınaǵy tanystyryldy.
2018 jyly Ilon Masktyń «SpaceX» kompanııasy ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti jasap shyǵarǵan «Al-Farabi-2» qazaqstandyq nanospýtnıgin iske qosty. Ol Astana ýaqytymen 00:32–de Kalıfornııa shtatyndaǵy (AQSh) Vandeberg áskerı-áýe bazasynan sátti ushyryldy.
2018 jyly Pavlodar oblysynda aýyl azamattary han Abylaıdyń erlik joryǵyn dáripteıtin eskertkish belgi ornatty. «Abylaı, naıza mekeni» nemese «Shabanbaı jaıylymy» dep atalatyn tarıhı jer Baskól aýylynyń irgesinde jatyr. Jaýgershilik zamanda Jońǵar shapqynshylary Qalmaqqyrylǵan taýynyń eteginde úlken toıtarysqa ushyraıdy. Dál sol joly jaýǵa qarsy atoı salǵan qalyń ásker Shabanbaı degen dáýletti adamnyń jaıylymyna kelip úsh kún aıaldapty. Jaýjúrek batyrlardyń jolsoqty keıpin kórgen jomart jan han Abylaıdyń qaramaǵyndaǵy jasaqqa 500 sáıgúlik mingizip, kıim-keshek pen as-sýlaryn ázirlep bergen desedi.
2021 jyly Solt-Leık-Sıtıde konkımen júgirý sportynan Álem Kýbogi kezeńinde Nadejda Morozova Qazaqstan rekordyn (buryn Olımpıada oıyndarynyń qola júldegeri Lıýdmıla Prokashevaǵa tıesili bolǵan) jańartty (4:05,01). 3000 metrlik áıelder arasyndaǵy jarysta (A dıvızıony) ol 3:59,647 nátıje kórsetti.
2023 jyly Astanada BUU qoldaýymen uıymdastyrylǵan halyqaralyq konferentsııada Qazaqstannyń Ortalyq Azııa elderiniń áıelder dıalogyndaǵy tóraǵalyǵynyń qorytyndysy shyǵaryldy. Konferentsııada sóz alǵan Májilis spıkeri Erlan Qoshanov forýmnyń 2023 jylǵa arnalǵan jemisti jumysyn atap ótti. Osy ýaqyt aralyǵynda «Dıalog» alańynda ınnovatsııalar men tehnologııalardy damytý, jahandyq aspektide beıbitshilik pen qaýipsizdik, klımattyń ózgerýi, terrorızm men ekstremızmge qarsy kúrestegi áıelder men jastardyń róli jáne basqa da ózekti máseleler kóterildi.
2024 jyly Qazaqstanda memlekettik tilge arnalǵan Ulttyq sandyq sózdik jasaý jobasy bastaldy. Jańa joba jasandy ıntellekt pen tildik mádenıetti biriktirip, qazaq tilin qoljetimdi etedi.
2024 jyly Máskeýdegi VDNH-da Qazaqstan pavılonynda (№ 11, «Qazaqstan Respýblıkasynyń kórme-saýda ortalyǵy») «Azııa men Eýropa sıntezi» atty Qazaq kınosynyń kúnderi ashyldy. Baǵdarlamada qazaqstandyq rejısserlerdiń sońǵy jyldardaǵy kórnekti týyndylary kórsetildi. Ashylý saltanatynda Qazaqstannyń Reseıdegi elshisi Dáýren Abaev bul is-sharanyń Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy belsendi yntymaqtastyq turǵysynan orasan zor mańyzyn atap ótti.
2024 jyly jol qozǵalysy salasyndaǵy ózgerister engizý týraly zań kúshine endi, ol jol qaýipsizdigin jaqsartýǵa jáne apattardyń sanyn azaıtýǵa baǵyttalǵan. Bul ózgerister halyqaralyq jáne respýblıkalyq mańyzy bar joldarda júretin barlyq júrgizýshilerge áser etedi. Bul ózgeristerdiń negizgi sáti — joldyń túzý ýchaskelerinde «ortasha jyldamdyqtan» asyp ketkeni úshin aıyppul engizý, ony arnaıy avtomatty júıeler tirkeıdi. Ortasha jyldamdyq júrip ótken qashyqtyqty ýaqyt aralyǵyna bólý arqyly esepteledi. Aıyppul ortasha jyldamdyqtyń asyp ketý dárejesine baılanysty 5-ten 40 AEK-ke deıin bolady.
2024 jyly Paragvaıdyń Asýnson qalasynda ótken ıÝNESKO-nyń Materıaldyq emes mádenı murany qorǵaý komıtetiniń otyrysynda Betashardy adamzattyń materıaldyq emes mádenı murasynyń Reprezentatıvtik tizimine engizý týraly sheshim qabyldandy.