4 qyrkúıek. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
4 qyrkúıek, BEI SENBІ
Ispanııadaǵy sharap festıvali.
Reseıde ıadrolyq qamtamasyz etý salasy mamanynyń kúni.
Reseı Federatsııasy Prezıdentiniń 2006 jylǵy 31 mamyrdaǵy Jarlyǵymen bekitilgen.
Moldova Respýblıkasynyń keden qyzmetkerleriniń kúni.
Moldova Prezıdentiniń 1991 jylǵy 3 qyrkúıektegi Jarlyǵymen bekitilgen.
ESTE QALAR OQIǴALAR
6 1 jyl buryn (1953) Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýty ashyldy. Qazirgi tańda atalmysh bilim ordasy Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıteti dep atalady. 2002 jyly Frantsııada Qazaqstannyń ónerkásibine arnaıy mamandar daıarlaýdaǵy joǵary sapasy úshin Ónerkásipke járdemdesý qaýymdastyǵynyń Altyn medaline ıe boldy.
2 2 jyl buryn (1992) Qazaqstan Respýblıkasy Іshki ister mınıstrliginiń basylymy «Saqshy» gazeti qazaq tilinde shyǵa bastady.
9 jyl buryn (2005) Seýlde Qazaq memlekettik pedagogıkalyq qyzdar ınstıtýty (QMPQI) men Koreıa Respýblıkasynyń Kannam ýnıversıteti (KÝ) arasynda Akademııalyq almasýlar jáne yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıyldy.
Kannam ýnıversıteti Ońtústik Koreıanyń mártebeli oqý oryndarynyń biri. Búgingi tańda bul joǵary oqý orny gýmanıtarlyq jáne áleýmettik ǵylymdarǵa mamandanýda. Іrgesi 1886 jyly qalanǵan Ihva bilim ordasy - álemdegi asa iri ýnıversıtetterdiń biri bolyp tabylady. Onyń quramynda 14 kolledj bar, 21 myń stýdent oqıdy.
7 jyl buryn (2007) elordadaǵy «Obereg» ulttyq-mádenı ortalyǵynyń qoldaý kórsetýimen Qazaqstandaǵy ýkraın dıasporasyna arnalǵan «Vestı Ýkraıny» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi.
Basylym aıyna eki ret, senbi kúnderi 4 myń danamen óz oqyrmandaryna usynylady.
5 jyl buryn (2009) Pragada Cheh Respýblıkasynda Qazaqstan halqynyń mádenıet kúnderi resmı túrde ashyldy.
Uıymdastyrýshysy - Qazaqstan Respýblıkasynyń Elshiligi, «Elim-aı» qazaqstandyq mádenıet ortalyǵy, Reseı mádenıet ortalyǵy.
Cheh Respýblıkasynda Qazaqstan halqynyń mádenıet kúnderi aıasynda bizdiń elimiz týraly derekti fılmder kórsetildi, «Qazirgi Qazaqstan» jáne «Elim-aı - tórt jyl» fotokórmeleri, «Qazaqstan - Meniń Otanym» balalar sýretiniń kórmesi bolyp ótti.
5 jyl buryn (2009) Astanada «Samuryq-energo» AQ men BUU Damý Baǵdarlamasy elektr energııasyn alý úshin jańartylatyn energııa kózderin paıdalaný, sondaı-aq Qazaqstanda jel jáne kún elektr stansalaryn salý jobalaryn júzege asyrý boıynsha yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıdy.
Memorandým boıynsha, taraptardyń jumysy Qazaqstanda atalǵan energetıkanyń tehnıkalyq bazasyna usynystar jasaýǵa, qajetti taldaý sharalaryn júrgizýge baǵyttalatyn bolady, endi Jońǵar qaqpasy aýdanynda, Shelek dálizinde, Fort-Shevchenko aýmaǵynda jel elektr stansalary qurylysynyń tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdemesi daıyndalmaq.
5 jyl buryn (2009) Astana qalasynyń eski ortalyq alańynan «Halyqtar dostastyǵy 2009» uranymen V halyqaralyq avtojoryq saparǵa attandy. Avtokólikter Astana-Býrabaı-Kókshetaý-Qostanaı-Aqtóbe-Oral baǵyttarymen jalpy uzyndyǵy 2086 shaqyrym joldy eńserdi. Avtojoryqty oraılastyryp, uıymdastyrǵan «Mercur auto» kompanııasy men Volkswagen AG kontserni.
126 jyl buryn (1888) Djord Istmen plenka salatyn fotokamera oılap tapqany úshin patent aldy. Oǵan «Kodak» dep saýda belgisin qoıdy.
1 jyl buryn Býdapesht qalasynda Vengrııadaǵy QR Elshiliginiń, Vengrııa ulttyq ekonomıka mınıstrligi jáne Saýda ónerkásip palatasynyń yqpalymen aldyńǵy qatarly bıznes-qaýymynyń 100-den astam ókili qatysqan Qazaqstan-Vengrııa bıznes-forýmy ótti.
Bıznes-forým barysynda saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq salalardaǵy eki jaqty yntymaqtastyqty keńeıtý jáne tereńdetý týraly bir top máseleni talqylandy.
1 jyl buryn Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev EKSPO-2017 kórmesi kesheniniń eskız-ıdeıasyn tańdaý jónindegi arhıtektýralyq konkýrstyń nátıjesimen tanysty. Qazaqstan Prezıdentine kórmeniń ólshemderine anaǵurlym saı keletin jobalar óz parametrleri boıynsha usynyldy.
Nursultan Nazarbaev tańdap alynǵan eskız-ıdeıalardy qarap shyǵyp, olardyń árqaısynyń jaqsy jaqtaryn atap ótti. Elimizde «jasyl ekonomıkany» damytý jónindegi tujyrymdamany iske asyrýǵa qatysty qarastyrylǵan jobalardyń perspektıvasynyń jaıy bólek talqylandy.
ESІMDER
86 jyl buryn (1928) tanymal geolog, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty DÚISENBEKOV Dúbek dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Qaratal aýdanynda týǵan. Qazaq taý-ken ınstıtýtyn (qazirgi Q.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) bitirgen. Jezqazǵan ken baıytý kombınatynda, Tekeli geologııalyq barlaý partııasynda geolog, aǵa geolog, partııa bastyǵy bolǵan. 1966-1993 jyldary Ońtústik Qazaqstan altyn kenin barlaý ekspedıtsııasynda jumys istegen. 1968 jyly Betpaqdalada júrgizgen geologııalyq izdeý jumystarynyń nátıjesinde Aqbaqaı altyn kenin ashqan. 1971-1978 jyldary osy ken ornynda aldyn ala barlaý, jete barlaý jumystaryn júrgizgen. Sonymen qatar Mıronov vısmýt, Karernyı, Beskempir, Aqsaqal altyn kenderin ashqan. Aqbaqaı kendi aýdanynyń geologııasy, mıneralogııasy, petrografııasy týraly zertteýler júrgizgen.
Kóptegen ǵylymı eńbektiń avtory.
2 márte «Eńbek Qyzyl Tý» ordenimen, medaldermen marapattalǵan.
8 4 jyl buryn (1930-1996) qazaqtyń aqyny, jazýshy JÁKENOV Zamanbek dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Tarbaǵataı aýdanynda týǵan. Quljadaǵy ofıtserler daıarlaıtyn áskerı mektepti, Úrimjidegi joǵary partııa mektebin bitirgen.
1955 jyly Qazaqstanǵa qonys aýdarǵan. 1963-1968 jyldary Almaty oblysy Jambyl aýdany «Ekpindi eńbek» gazetinde bólim meńgerýshisi, redaktordyń orynbasary, Baspa, polıgrafııa jáne kitap saýdasy isteri jónindegi memlekettik komıtette jaýapty qyzmetter atqarǵan.
«Aıaýly qaryndas», «Tań samaly» povesteriniń, «Qaıta aınalyp kelgenshe», «Bozqaraǵan» povester men áńgimelerdiń, «Kún kóterilip keledi» romanynyń avtory.
6 6 jyl buryn (1948) aqyn, Qazaqstan Respýblıkasynyń 1992 jyly qabyldanǵan Memlekettik ánurany mátini avtorlarynyń biri DÁRІBAEVA Jadyra dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynyń Tereńózek aýdanynda týǵan. Qyzylorda qalasyndaǵy M.Mámetova atyndaǵy Qyzdar pedagogıkalyq ýchılışesin, Qyzylorda pedagogıkalyq ınstıtýtynyń fılologııa fakýltetin, Máskeýdegi M.Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtynyń kórkem aýdarma bólimin bitirgen. 1978-1991 jyldary Máskeýdegi A.Lýnacharskıı atyndaǵy Memlekettik teatr óneri ınstıtýtynda (GITIS) qazaq akterler bóliminde dáris bergen. 1982-1990 jyldary Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda sekretarıat meńgerýshisi, 1991-1992 jyldary «Qazaqstan áıelderi» jýrnalynda bólim meńgerýshisi bolǵan. Aqynnyń «Gúljaına», «Meıir», «Bizdiń jaqtyń aspany» atty shyǵarmalary bar.
«Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
72 jyl buryn (1942) jazýshy, dramatýrg, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, QR eńbegi sińgen qyzmetkeri Tólen ÁBDІK dúnıege keldi. Ol Qostanaı oblysynyń Jangeldın aýdanyndaǵy Eńbek aýylynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ulttyq ýnıversıtetin bitirgen (1965). 1965-1970 jj. «Qazaqstan pıoneri» (qazirgi «Ulan») gazetinde ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi. 1970-1977 jj. «Jalyn» almanahynda bólim meńgerýshisi, Bas redaktordyń orynbasary, 1977-1979 jj. «Qazaqfılm» kınostýdııasynda Bas redaktor, 1979-1990 jj. Qazaqstan KP Ortalyq komıtetinde jaýapty qyzmette bolǵan. Biraz jyl «Qazaq ádebıeti» gazetiniń Bas redaktory, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń ekinshi hatshysy bolyp istedi. 1993 jyldan QR Prezıdenti ákimshiliginde jaýapty qyzmette boldy. Shyǵarmalary 1964 jyldan jarııalana bastady. «Kókjıek» (1969), «Kúzgi japyraq» (1971), «Aqıqat» (1974), «Aıtylmaǵan aqıqat» (1979) áńgime, povester jınaqtaryn, «Óliara» (1985), «Aqshoqyda qys qatty» (1987), «Parasat maıdany» (2002) romandaryn jarııalady. Áńgime, povesteri orys tilinde «Istına» (1980, 1981) degen atpen shyqty. Grek ańyzdary - «Ellada erlerin» (1977) qazaq tiline aýdarǵan. Halyqaralyq Kafka jáne Qazaqstandaǵy PEN klýb syılyqtarynyń laýreaty (2003). QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty.
137 jyl buryn (1877-1942) latysh saıası jáne memleket qaıratkeri Ýlmanıs KARLIS dúnıege keldi.
80 jyl buryn (1934-2012) keńestik jáne reseılik estrada ánshisi, reseılik jáne halyqaralyq konkýrstardyń laýreaty, «Eńbek Qzyl tý jáne «Halyqtar dostyǵy» ordenderiniń ıegeri HILЬ Edýard Anatolevıch dúnıege keldi.
80 jyl buryn (1934) orys sýretshisi LAPTEV Aleksandr Ivanovıch dúnıege keldi.
Reseıde týǵan. V.I.Sýrıkov atyndaǵy Máskeý memlekettik kórkemsýret ınstıtýtyn bitirgen. «Balqash salynyp jatyr», «Medeýdegi jattyǵý», «Joldaǵy kezdesý», «Adamdar mekeni» shyǵarmalarynyń avtory.