4 qazan. Týǵan kún ıeleri
ESІMDER
114 jyl buryn (1904-1987) ǵalym, aýdarmashy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Beısenbaı KENJEBAEV dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysy Ordabasy aýdany Bógen aýylynda týǵan. Máskeýdegi Shyǵys eńbekshileri kommýnıstik ýnıversıtetin, Kazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
«Jas qaırat», «Lenınshil jas» («Jas alash»), «Keńes týy», «Ońtústik Qazaqstan», «Sotsıalıstik Qazaqstan» («Egemen Qazaqstan») gazetterinde redaktor, bólim meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1941-1944 jyldary - Qazaqstan memlekettik birikken baspasynyń bas redaktory. 1961-1987 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) qazaq ádebıeti kafedrasynyń meńgerýshisi, professory.
Kenjebaev - qazaq ádebıetiniń máselelerine, qazaq baspasóziniń tarıhyna arnalǵan irgeli eńbekterdiń, Abaı, S.Toraıǵyrov, J.Jabaev, M.Seralın, M.Áýezov, S.Sháripovterdiń ómiri men shyǵarmalary týraly zertteýlerdiń avtory. Joǵary oqý oryndary stýdentterine arnalǵan oqýlyqtar men hrestomatııalar, «Tympı», «Kóńil ashar» satıralyq folklor muralaryn jarııalady. «Asaý júrek» áńgimeler jınaǵy jaryq kórgen.
Lenın ordenimen jáne medaldarmen marapattalǵan.
82 jyl buryn (1936-2005) fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan ǴA-nyń akademıgi, QR Jaratylystaný ǵylymdary akademııasynyń akademıgi, KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Ómirzaq Mahmutuly SULTANǴAZIN dúnıege keldi.
Qostanaı oblysynyń Qaraoba aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1983 jyly Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń tolyq múshesi bolyp saılanǵan. 1986 jyldan Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń vıtse-prezıdenti. 1988-1994 jyldar aralyǵynda Ǵylym akademııasynyń prezıdenti qyzmetin atqarǵan. 1991 jyldan Ǵaryshtyq zerteýler ınstıtýtynyń dırektory. 1996-1997 jyldary QR ǵylym mınıstri - Ǵylym akademııasy prezıdentiniń birinshi orynbasary bolyp jumys istedi. 2000 jyldan QR Jaratylystaný ǵylymdary akademııasynyń vıtse-prezıdenti. 2002-2004 jyldary - QR UǴA-nyń vıtse-prezıdenti. Negizgi ǵylymı eńbekteri esepteý matematıkasynyń tásilderi men elektrondyq esepteý mashınalaryn matematıkalyq fızıka esepterin sheshý úshin paıdalanýǵa arnalǵan. Ǵalymnyń 300-den astam ǵylymı eńbegi bar. Onyń jetekshiligimen 30-dan astam ǵylym kandıdaty jáne doktory dıssertatsııa qorǵaǵan.
Parasat, Lenın, Eńbek Qyzyl Tý ordenderimen, medaldarmen, 2 márte Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan.
75 jyl buryn (1943-2011) dırıjer, kompozıtor, mýzykatanýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri, professor Tımýr Kárimuly MYŃBAEV dúnıege keldi.
Almatyda týǵan. Lenıngrad konservatorııasyn halyq dırıjerlik (professor E. P. Kýdrıavtsevtiń klasy boıynsha) jáne kompozıtsııa (professor I. ıA. Pýstylynıktiń klasy) eki mamandyq boıynsha bitirgen. Kóptegen jyldar boıy T. Myńbaev QR Memlekettik sımfonııalyq orkestriniń dırıjeri bolyp qyzmet etti. Ol dırıjerlik, kompozıtorlyq jáne mýzykalyq qyzmetti tabysty toǵystyrdy. Ol opera men balet, sımfonııa men sımfonııalyq kúıler, sonata men kvartet, oratorııa men vokaldy-horlyq tsıklder taqyrybyna qalam tartqan tulǵa. Onyń shyǵarmalarynda kompozıtorlyq mekteptiń ótkeni men qazirgisi tutasady, Myńbaev shyǵarmashylyǵynyń bastaýy - qazaqtyń ulttyq folklory bolyp tabylady. Halyqtyq án arqyly Myńbaev shyǵarmashylyǵy ulttyq boıaýmen kórkemdelip, jańa lep, zaman tynysymen úndesti.
Máskeýdiń úlken teatry men Marın teatrynda, Peterbýrg qalasynda jáne álemniń kóptegen bedeldi sahnalarynda dırıjerlik etti. Sońǵy jyldary Máskeýdegi Gnesınder atyndaǵy Reseı Mýzykalyq akademııasynyń sımfonııalyq jáne kameralyq orkestirlerdiń kórkemdik jetekshisi jáne bas dırıjeri bolyp qyzmet atqardy.
67 jyl buryn (1951) aqyn, aýdarmashy, kınodramatýrg, S.Sádýaqasov atyndaǵy Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń, Mahambet atyndaǵy, «Alash», táýelsiz «Tarlan» syılyqtarynyń laýreaty, «Altyn lıranyń úmitkeri» atty Dúnıejúzilik aqyndar baıqaýynyń laýreaty, QR-nyń eńbek sińirgen mádenıet qyzmetkeri, Kókshetaý qalasynyń qurmetti azamaty Baqytjan QANAPIıANOV dúnıege keldi.
Kókshetaý qalasynda týǵan. Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn jáne Máskeýdegi Joǵary ádebı kýrsty bitirgen. Eńbek jolyn Qazaq KSR ǴA janyndaǵy Metallýrgııa jáne ken baıytý ınstıtýtynda ınjener bolyp bastap, «Jalyn» baspasynda aǵa redaktor, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń ádebı keńesshisi, Qazaqstan Kınematografıster odaǵynyń hatshysy bolǵan. Alǵashqy óleńderi «Prostor» jýrnalynda jaryq kórgen. Birneshe jınaqtyń avtory. Abaı, Mahambet, Shákárim óleńderiniń erkin aýdarmasyn jasap, Jambyl, Kenen dastandaryn, «Qyz Jibek» eposyn orys tiline tárjimalaǵan. Sonymen qatar M.Jumabaevtyń óleńder jınaǵynyń orys tiline aýdarylyp, kitap bolyp shyǵýyna uıytqy bolǵan. «Abaı: ómiri men shyǵarmashylyǵy», «Kofe-breık», «Balqash sagasy» fılmderiniń rejısseri ári avtory.
55 jyl buryn (1963) Almaty qalalyq máslıhaty apparatynyń basshysy RAHMETOV Maqsat Myrzahanuly dúnıege keldi.
Qyzylorda qalasynda týǵan. 1986 jyly Almaty zooveterınarlyq ınstıtýtyn «zooınjener» mamandyǵy boıynsha, 2006 jyly Jetisý memlekettik ýnıversıtetin «zańger» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek joly: 1986 jylǵy tamyz aıynnan qus sharýashylyǵy boıynsha Abaı bas kásiporynnyń ornalastyrýyn daıarlaý brıgadıri (Qaskeleń aýdany, Almaty oblysy); 1990 jyly sáýir aıynan bastap qus sharýashylyǵy boıynsha Abaı bas kásiporyn kásipodaǵynyń tóraǵasy bolyp saılandy (Qaskeleń aýdany, Almaty oblysy); 1995 jylǵy maýsymnan bastap 1998 jyldyń qańtaryna deıin Almaty qalasy Halyqaralyq agroónerkásiptik bırjanyń saraptaý-taldaý qyzmetiniń taldaýshysy, jetekshi sarapshysy bolyp qyzmet atqardy; Memlekettik qyzmetti 1998 jyldyń qańtar aıynyń Almaty oblysy ákimi apparaty aýyl sharýashylyǵy jáne ekologııa bóliminiń bas mamany qyzmetinen bastady. 1999 jyly naýryzynan Almaty oblysy ákiminiń birinshi orynbasarynyń keńesshisi, 2006 jyly shildeden Almaty qalasy ákimi apparaty aýyl sharýshylyǵy bóliminiń bastyǵy, 2008 jyly mamyrdan Almaty qalasy aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń bastyǵy, 2009 jyly qańtardan Almaty qalasy kásipkerlik jáne ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý basqarmasy basshysynyń orynbasary, 2015 jyly naýryzdan Almaty qalasy aýyl sharýashylyǵy jáne veterınarııa basqarmasy basshysynyń orynbasary bolyp jumys istegen.
Qazirgi laýazymyn 2016 jyldan beri atqaryp keledi.
«Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «10 jyl Astana», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 20 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 20 jyl» merekelik medaldarymen, «Aýyl sharýashylyǵy salasynyń úzdigi» tósbelgisimen, Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýshylyǵy mınıstriniń Qurmet gramotasymen nagradtalǵan.
41 jyl buryn (1977) QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi Eńbek, halyqty áleýmettik qorǵaý jáne kóshi-qon komıtetiniń tóraǵasy - Qazaqstan Respýblıkasynyń bas memlekettik eńbek ınspektory Aqmádı Ádiluly SARBASOV dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysy Shyńǵyrlaý aýdanynda týǵan. 1999 jyly Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetin saıasattaný mamandyǵy boıynsha, 2001 jyly Eýrazııa gýmanıtarlyq ýnıversıtetin zańger mamandyǵy boıynsha, 2013 jyly Ortalyq Qazaqstan akademııasyn menedjment mamandyǵy boıynsha támamdaǵan. ІTS (ILO) halyqaralyq oqý ortalyǵynda, Italııa, Týrın qalasy (2011), Nazarbaev Ýnıversıtetiniń memlekettik saıasat joǵary mektebinde jáne Lı Kýan ıÝ (Sıngapýr) (2013) memlekettik saıasat mektebinde trenıng-oqýlar oqyǵan.
1999-2005 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrliginde maman, jetekshi maman, bas maman, Ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdardyń normatıvtik-quqyqtyq aktilerin baqylaý jáne tirkeý departamentiniń normatıvtik-quqyqtyq aktilerdi taldaý jáne baqylaý bóliminiń bastyǵy qyzmetterin atqarǵan.
2005 jyldan beri Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginde eńbek zańnamasyn saqtaý boıynsha memlekettik baqylaý jáne halyqty jumyspen qamtý departamentiniń dırektorynyń orynbasary, zań departamentiniń, eńbek jáne áleýmetik seriktestik departamentiniń dırektory, Kóshi-qon komıteti tóraǵasy laýazymdarynda qyzmet atqarǵan. 2013 jyly tamyzda baqylaý jáne áleýmettik qorǵaý komıtetiniń tóraǵasy - Qazaqstan Respýblıkasynyń bas memlekettik eńbek ınspektory. 2014 - 2017 jyldary - QR Densaýlyq saqtaý jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi baqylaý jáne áleýmettik qorǵaý komıtetiniń tóraǵasy - Qazaqstan Respýblıkasynyń bas memlekettik eńbek ınspektory. 2017 jyldyń qańtarynan beri qazirgi qyzmetinde.
38 jyl (1980) buryn Qostanaı oblysy ákiminiń orynbasary Meıirjan Iıabaıuly Myrzalıev dúnıege kelgen.
Qazaq gýmanıtarlyq-zań ýnıversıtetin (2002), M.V. Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetin (2006); QR Prezıdenti janyndaǵy memlekettik basqarý akademııasyn (2011); Dıýk ýnıversıtetin, AQSh (2016) bitirgen.
Eńbek jolyn Almaty qalasy qurylys departamentinde bastaǵan. Qalalyq energetıka jáne kommýnaldyq sharýashylyq departamenti zań bóliminiń bastyǵy, QR Premer-Mınıstri keńsesiniń ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý bóliminiń sektor meńgerýshisi, QR Premer-Mınıstriniń keńesshisi bolyp qyzmet etken.
Qazirgi qyzmetinde 2017 jylǵy qańtardan beri.
202 jyl buryn (1816-1887) frantsýz aqyny, 1871 jylǵy Parıj kommýnasyna qatysýshy, «Internatsıonal» proletarlyq ánuranynyń avtory Ejen POTЬE dúnıege keldi.
196 jyl buryn (1822-1893) Amerıka Qurama Shtattarynyń 19-prezıdenti (1877-1881) Berchard HEIS Rezerford dúnıege keldi.
183 jyl buryn (1835-1920) orys geografy, folklorshy, botanık, etnograf, kórkemsózshi Grıgorıı Nıkolaevıch POTANIN dúnıege keldi.
Pavlodar gýbernııasy ıAmyshevo aýylynda týǵan. Orta Azııanyń tabıǵatyn, etnografııasyn zerttegen saıahatshy,geograf, etnograf, folklorshy. 1852 jyly Omby kadet korpýsyn bitirgen. 1853 -1858 jyldary Semeı men Ombyda áskerı qyzmette boldy. 1859 - 1862 jyldary sonda júrip, Shoqan Ýálıhanovpen dostyq qarym-qatynasta boldy. Peterbýrg ýnıversıtetiniń tabıǵattaný bóliminde oqydy. 1861 jyly stýdenttik tolqýlarǵa qatysqany úshin Sibirge jer aýdaryldy. 1863 - 1864 jyldary Zaısan kóli men Tarbaǵataı taýyn zerttedi. 1876 - 1877, 1879 - 1880 jyldary Mońǵolııanyń soltústik-batysy jáne Tývaǵa ekspedıtsııalarǵa qatysty. 1884 - 1886 jáne 1892 - 1893 jyldary Soltústik Qytaı, Shyǵys Tıbet, Orta Mońǵolııaǵa ekspedıtsııalarǵa qatysty. 1899 jyly Úlken Hınganǵa shyqqan ekspedıtsııalarǵa qatysty. Qazaq folklory úlgilerin, jalpy túrki tildes halyqtardyń aýyz ádebıetin jınap, «Qazaqtardyń jáne altaılyqtardyń ańyzdary, ańyz-áńgimeleri jáne ertegileri» (1916) atty eńbegin jazdy. Potanın esimimen Nanshan taýyndaǵy jota, Mońǵol Altaıyndaǵy muzdyq atalǵan.