4 aıdyń ishinde balalarǵa qatysty 1 309 qylmys tirkelgen — Dınara Zákıeva

ASTANA. KAZINFORM — Bıyl elimizde alǵashqy 4 aıdyń ishinde balalarǵa qatysty 1 309 qylmys tirkelgen. Onyń 60%-y zorlyq-zombylyqpen baılanysty. Bul týraly bala quqyqtary jónindegi ýákil Kazinform tilshisine bergen suhbatynda málimdedi.

— 2025 jyldyń alǵashqy tórt aıynda 5 765 ata-ana Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 127-baby boıynsha, ıaǵnı balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etpeý úshin jaýapkershilikke tartyldy. Búgingi tańda 6 myńnan astam ata-ana ishki ister organdarynyń esebinde tur, - deıdi Dınara Zákıeva.

Qazaqstandyq jetkinshekter kóbine synyptastarymen qarym-qatynasta qıyndyqqa ushyraıdy eken. Odan bólek zorlyq-zombylyq pen býllıng máselesi de órship turǵan kórinedi.

— Balalardan túsken qońyraýlar men habarlamalardyń ishinde eń ózekti máseleler — synyptastarmen qarym-qatynas, zorlyq-zombylyq, býllıng jáne psıhologııalyq suraqtar. Mysaly, osy jylǵy tórt aıda 264 bala psıhologııalyq suraqpen habarlasty. 111 baılanys ortalyǵynyń operatorlary 25 sýıtsıdtiń aldyn aldy. Sonymen qatar aýyr depressııada júrgen balalar jazyp jatyr, olardyń bárimen Balalardy psıhologııalyq qoldaý ortalyqtary jumys istep jatyr. Odan bólek, 480 qylmystyq is boıynsha jumys júrgizip, ýákiletti organdarǵa 800-den astam suraý saldym, - deıdi maman.

Baılanys ortalyǵyna bala quqyǵy máselesimen eresekter de jıi habarlasady eken.

— Mysaly, bir áıel Almaty oblysynan habarlasyp, ómiri men densaýlyǵyna naqty qaýip tónip turǵan balalar týraly habarlady. Bul aqparat mektepke, polıtsııaǵa jáne qamqorshylyq organdaryna joldandy. Tekseris nátıjesinde balalardyń anasy alkogolge táýeldi ekeni anyqtalyp, balalardyń qaipti ortada ómir súrip jatqandyǵy rastaldy. Osyǵan baılanysty olar Kámeletke tolmaǵandardy beıimdeý ortalyǵyna ornalastyryldy. Ana emdelýge jiberilip, onymen keshendi jumys bastaldy, - deıdi ýákil.

Dınara Zákıeva mektepterdegi bala qaýipsizdigi máselesi asa máz emestigin aıtady. Túrli qıyndyqtaryn aıtyp, dabyl qaqqan balalardyń jan aıqaıyn mektep qyzmetkerleri eskerýsiz qaldyrǵan kórinedi. Ol mundaı jaǵdaılardyń ásirese ońtústik, batys óńirleri men Almaty oblysynda jıi kezdesetinin jetkizdi.

— Ókinishke qaraı, Túrkistan, Almaty, Aqtóbe, Mańǵystaý oblystarynda bilim berý salasyndaǵy ózekti júıeli máseleler anyqtaldy. Mysaly, balalar zorlyq-zombylyq, aqsha bopsalaý, dedovşına, tamaq tartyp alý, býllıng, dene shynyqtyrý muǵalimderiniń seksýaldyq áreketteri týraly psıhologtardyń anketalarynda, muǵalimderge, dırektorlarǵa habarlaǵan. Biraq olar polıtsııaǵa, ýákiletti organdarǵa habarlamady. Inspektorlar mektepten býllıng boıynsha aqparat suratqanda, olar býllıngti 0% dep bergen. Bir mektepte balalar kúzde 50 oqýshy qatysqan jappaı tóbeles bolǵanyn aıtty, biraq mektep bul faktini jasyryp otyr. Al mektep tarapynan bolǵan bundaı áreket keıin odan da aýyr qylmystarǵa ákelýi múmkin, - deıdi ol.

Mundaı qatelikke memlekettik organ qyzmetkerleri de jol beredi.

— Keıbir óńirlerde, atap aıtqanda, Jetisý jáne Almaty oblystarynda polıtsııa, bilim berý, densaýlyq saqtaý basqarmalary qıyn jaǵdaıdaǵy otbasylar, qolaısyz otbasylar týraly, zorlyq-zombylyq faktileri týraly aqparatty Otbasyn qoldaý ortalyqtaryna bermeıdi. Sonyń saldarynan myńdaǵan otbasy kómeksiz qalyp jatyr. Bul máselelerdi ákimdikterdiń aldynda kóterdik, - deıdi Bala quqyqtary jónindegi ýákil.

Alaıda, maman zańdaǵy birshama ózgeristerden keıin balalar men jasóspirimderge qatysty qylmys birshama azaıǵanyn tilge tıek etti.

— Prezıdent tapsyrmasymen qabyldanǵan zańdar men is-sharalar nátıjesinde elimizde bala quqyqtarynyń buzylýy, onyń ishinde balalarǵa qatysty asa aýyr qylmystardyń sany azaıdy. Máselen, bıylǵy tórt aıdyń qorytyndysyna kelsek, jynystyq zorlyq-zombylyq faktilerine qatysty bes bap boıynsha qylmystar 24,7%-ǵa, al pedofılııaǵa qatysty eki bap boıynsha qylmystardyń sany 41%-ǵa azaıdy, - deıdi Zákıeva.

Eske sala keteıik, birneshe aı buryn Dınara Zákıeva kámeletke tolmaǵandarǵa jynystyq zorlyq jasaǵan 25 adam ómir boıyna sottalǵanyn habarlaǵan edi.