31 shilde: Týǵan kún ıeleri
112 jyl buryn (1906-1977) jazýshy, aýdarmashy, Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty ShÝHOV Ivan Petrovıch dúnıege keldi.
Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Petropavl pedagogıka tehnıkýmyn, Omby jumysshylar fakýltetin, Máskeýdegi Ádebıet ınstıtýtyn bitirgen. 1928-1934 jyldary «Rabochıı pýt» (Omby), «Krasnaıa Bashkırııa» (Ýfa), «Voljskaıa kommýna» (Samara), «Sovetskaıa Sıbır» (Novosıbırsk), «Selskohozıaıstvennyı rabotnık» (Máskeý) gazetterinde ádebı qyzmetker bolyp istegen. 1934-1937 jyldary Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy Presnovka aýdandyq «Ýdarnık» gazetiniń redaktory bolǵan.
Shyǵarmalary 1926 jyldan jarııalana bastady. «Óshpendilik» romanynda áleýmettik, saıası-ekonomıkalyq, adamgershilik máseleleri kóterilip, orystar men qazaqtardyń jańa zaman ornatý jolyndaǵy eńbegi, dostyǵy baıandalady. «Qasiret beldeýi» romany qazaq, orys halyqtarynyń Qazan tóńkerisine kelý joldaryn sýretteýge arnalǵan.
Ivan Shýhov shyǵarmashylyǵyna Maksım Gorkıı zor baǵa bergen, jazýshynyń qazaqtar ómiri tym qatal ári nanymdy etip sýrettelgenine basa nazar aýdarǵan. Soltústik Qazaqstandaǵy ujymdastyrý taqyryby «Otan» romanynda jalǵasyn tapqan. «Maıdandaǵy armııa» romanynda kóterilgen tarıhı oqıǵalar Birinshi dúnıejúzilik soǵyspen baılanysty, Qazan tóńkerisi, Azamat soǵysy jyldaryna arnalǵan «Altyn alqap» kitaby, «Amerıkanyń kúnderi men túnderi», «ıÝgoslavııa kúndeligi», t.b. ocherkter jınaǵy, «Týǵan el jáne jat jer» atty prozalyq toptamasy, «Presnovka áserleri» atty ómirbaıandyq povester shoǵyrynyń alǵashqy bólimi, «Qazaqstan jeli ótinde» ocherkter jınaǵy jaryq kórdi. Kórkem aýdarma salasynda jemisti eńbek etip, Sábıt Muqanovtyń «Botagóz», «Ómir mektebi» romandaryn, Muhtar Áýezovtiń, Ǵabıt Músirepovtiń, Ǵabıden Mustafınniń, Áljappar Ábishevtiń birqatar shyǵarmalaryn orys tiline aýdarǵan.
«Halyqtar dostyǵy» ordenimen, eki márte Eńbek Qyzyl Tý ordenimen, medaldarmen marapattalǵan. Almaty qalasyndaǵy bir kóshe, mektep, Petropavl qalasyndaǵy bir kóshe men ortalyq qalalyq kitaphana, Presnov stansasyndaǵy mektep jazýshynyń esimimen atalady. Jazýshynyń týǵan jerinde ádebı-memorıaldyq murajaı úıi ashylǵan.
98 jyl buryn (1920-1944) Keńes Odaǵynyń Batyry SÝHAMBAEV Aǵadil dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Baızaq aýdanynda týǵan. 1939 jyly Dıqan orta mektebin bitirgen. Týǵan aýyly Qarasýda traktorshy bolyp jumys istegen. 1940 jylǵy qazanda Qyzyl ásker qataryna shaqyrylǵan. Áskerı boryshyn Tom qalasynda ótep júrgen jerinen soǵysqa attanǵan. 31-shi áskerdiń 628-shi Qyzyl Tý atqyshtar polki quramynda nemis basqynshylaryna qarsy soǵysyp, avtomatshylar bólimshesiniń komandıri bolǵan. 1944 jyly shilde aıynda polıak derevnıasyn azat etý úshin bolǵan urysta Aleksandr Matrosov erligin qaıtalap, dzottyń aýyzyn keýdesimen japqan. Batyrdyń máıiti Lıtva Respýblıkasynyń Drýskınenkaı qalasynda jerlengen.
KSRO Joǵarǵy Keńesiniń Jarlyǵymen 1944 jylǵy naýryzdyń 24-inde oǵan Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy berildi. 2005 jyly Taraz qalasynda oǵan eskertkish ornatylǵan. Avtory - músinshi Seıitkerim Momysh, sáýletshisi - Rústem Bodaýbekov. Eskertkish qalalyq áskerı komıssarıaty ǵımaratynyń aldynda, Abaı men Qonaev kósheleriniń qıylysynda.
54 jyl buryn (1964) Qazaqstan halqy Assambleıasy tóraǵasynyń orynbasary TVARIONAS Vıtalıı Iono dúnıege kelgen.
Ol Qaraǵandy qalasynda týǵan. Qaraǵandy memlekettik pedınstıtýtyn sport psıhologııasy mamandyǵy boıynsha támamdaǵan (1995).
Eńbek joly: 2015 jyldan bastap Qazaqstan halqy Assambleıasy Keńesiniń múshesi, Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Lıtva Respýblıkasynyń Qurmetti konsýly, Lıtvalyqtardyń dúnıejúzilik qaýymdastyǵynyń múshesi.
Qazirgi laýazymyn 2018 jylǵy mamyrdan beri atqaryp keledi.
Qoǵamdyq jumyspen belsene aınalysady. Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Tarıhı taǵylym - ótkenge taǵzym» jobasy aıasynda Jezqazǵan, Balqash, Qaraǵandy qalalarynda saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna arnalǵan eskertkish belgilerdi túzetip, qalpyna keltirgen. QHA-nyń jumysyna jastardy belsendi tartady. Birlik pen kelisimniń qazaqstandyq úlgisin halyqaralyq arenada (Lıtva, Japonııa) nasıhattaıdy.
V. Tvarıonas qazaqstandyq-lıtvalyq baılanystardyń damýyna belsendi atsalysady. V. Tvarıonastyń bastamasymen Qaraǵandy qalasynda 2017 jyly «Lıtovskıı dvor» mádenı jáne ekonomıkalyq ortalyǵy salyndy.
52 jyl buryn (1966) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty, aýyl sharýashylyǵy ǵylymdarynyń kandıdaty MUSAHANOV Ańsar Tursynhanuly dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. Almaty mal dárigerlik ınstıtýtyn, Qazaq ulttyq agrarlyq ýnıversıtetin bitirgen, mamandyǵy boıynsha - mal dárigeri, memlekettik jáne jergilikti basqarý menedjeri. Eńbek jolyn Kúrti aýdanyndaǵy «Quıǵan» keńsharynda qarapaıym jumysshy bolyp bastady. Joǵary oqý ornyn bitirgennen keıin ár jyldary KSRO-nyń 60 jyldyǵy atyndaǵy keńsharda mal dárigeri, Kúrti aýdanynyń bas mal dárigeri, Jambyl aýdany Uzynaǵash stansasy mal ýchaskesiniń meńgerýshisi, Temirjol aýyldyq okrýginiń ákimi, Aqseńgir tájirıbelik sharýashylyǵynyń dırektory, «Qazybek bek» JShS dırektory bolyp jumys istedi. Almaty oblysynyń memlekettik basqarý organdarynda basshylyq laýazymdarda qyzmet atqardy. 2003-2005 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Qarasaı aýdandyq aýmaqtyq basqarmasynyń bastyǵy. 2005-2006 jyldary - Іle aýdany ákiminiń orynbasary. 2006-2009 jyldary - Jambyl jáne Qarasaı aýdandarynyń ákimi. 2009-2010 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń memlekettik ınspektory. 2010-2011 jyldary - Almaty oblysy ákiminiń orynbasary qyzmetin atqarǵan. 2011-2014 jyldary Almaty oblysynyń ákimi. Qazirgi qyzmetinde 2014 jylǵy qazannan beri.
Eki medalmen marapattalǵan.
51 jyl buryn (1967) QR Parlamenti Májilisiniń VI shaqyrylymynyń «Nur Otan» partııasynan saılanǵan depýtaty, Agrarlyq máseleler komıtetiniń múshesi DÁÝRENBAEV Amangeldi Aıdaruly dúnıege kelgen.
Ol Almaty oblysynda týǵan. Almaty zooveterınarııalyq ınstıtýtyn jáne Qazaq ulttyq agrarlyq ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek joly: Almaty oblysy Jambyl aýdany «Uzynaǵash» keńsharynyń zootehnıgi (1991-1997); Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Jambyl aýdany boıynsha aýmaqtyq basqarmasynyń bas ınspektory (1999-2000); Almaty oblysy Aýyl sharýashylyǵy departamenti óndiristik bóliminiń bastyǵy (2000-2003); Almaty oblysy Jambyl aýdany Qarasý aýyldyq okrýginiń ákimi (2003-2007); Almaty oblysy Qarasaı aýdany aýyl sharýashylyǵy bóliminiń bastyǵy (2007-2009); Raıymbek aýyldyq okrýginiń ákimi (2009); «Jetisý» ÁKK» UK» AQ bas menedjeri (2010-2011); Kóksý aýdany Qabylısa aýyldyq okrýginiń ákimi (2011); Almaty oblysy ákimi apparatynyń qarjy-sharýashylyq bóliminiń meńgerýshisi (2011); Almaty oblysy ákimi apparaty basshysynyń orynbasary (2011); Almaty oblysy Qarasaı aýdanynyń ákimi (2011-2016).
Qazirgi laýazymyn 2016 jyldyń naýryzynan beri atqaryp keledi.
«Qurmet» ordenimen jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 25 jyl» mereıtoılyq medalimen marapattalǵan.
51 jyl buryn (1967) QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstan strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri DODONOV Vıacheslav ıÝrevıch dúnıege keldi.
Almatyda týǵan. Jambyl gıdromelıoratıvtik-qurylys ınstıtýtynyń ekonomıkalyq fakýlteti (1984); Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynnyń halyq sharýashylyǵyn josparlaý fakýlteti (1990).
Eńbek ótili: Qazaq KSR Ǵylym akademııasy Ekonomıka ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri (1990); Ekonomıkany retteý problemalary bóliminiń ekonomısi, kishi ǵylymı qyzmetkeri, aǵa ǵylymı qyzmetkeri, meńgerýshisi (1990-2007); «Ekonomıkalyq zertteý ınstıtýty» AQ bas ǵylymı qyzmetkeri (2007-2008); Tuńǵysh Prezıdent Qory janyndaǵy álemdik ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń jetekshi sarapshysy, bas ǵylymı qyzmetkeri (2008-2009).
43 jyl buryn (1975) QR Ulttyq banki tóraǵasynyń orynbasary SMOLıAKOV Oleg Aleksandrovıch dúnıege keldi.
Almatyda týǵan. Qazaq memlekettik basqarý akademııasyn bitirgen, ekonomıst (1996); National Graduate Institute for Policy Studies (Japonııa), memlekettik saıasat sheberi (2001); University of Warwick (Ulybrıtanııa), qarjy jáne ekonomıka ǵylymdarynyń magıstri (2011).
Eńbek ótili: QR UB halyqaralyq ınvestıtsııalar balansy sektorynyń jetekshi ekonomısi (1996-1998); QR UB tólem teńgerimi, kapıtal qozǵalysy basqarmasynyń bas ekonomısi (1998-2002); QR UB tólem teńgerimi basqarmasy bastyǵynyń orynbasary (2002-2004); QR UB tólem teńgerimi jáne valıýtalyq retteý departamenti dırektorynyń orynbasary (2004-2006); QR UB qarjy turaqtylyǵy basqarmasynyń bastyǵy (2006-2011); QR UB qarjy turaqtylyǵy departamentiniń dırektory (2011-2014); QR UB qarjy turaqtylyǵy jáne táýekelderdi basqarý departamentiniń dırektory (06.2014-09.2014). Qazirgi qyzmetinde 2014 jyldyń qyrkúıeginen beri.
41 jyl buryn (1977) Nazarbaev Ýnıversıtetiniń Joǵarǵy bilim berý mektebiniń bas atqarýshy dırektory SAǴYNTAEVA Aıda Qystaýbaıqyzy dúnıege keldi.
Eńbek jolyn M.H. Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıtetinde oqytýshy bolyp bastady; onda halyqaralyq yntymaqtastyq bóliminiń bastyǵy boldy, L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ-de halyqaralyq yntymaqtastyq jáne qarjy máseleleri jónindegi prorektory, «Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵy» AQ prezıdenti; L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ dotsenti bolǵan.
164 jyl buryn (1854-1932) amerıkandyq bıznesmen ári ónertapqysh, Eastman Kodak kompanııasynyń negizin qalaýshy ISTMEN Djordj dúnıege keldi.
Amerıkanyń Ýotervıll qalasynda týǵan. Dj.Istmen 24 jasynda Santo-Domıngoǵa baryp demalyp, qalanyń barlyq ásem jerin fotoplenkaǵa túsirip almaq bolady. Biraq satyp alǵan fotoapparaty tym úlken ári ebedeısiz bolyp, alyp júrýge qolaısyzdyq týdyrady. Osy kezden ol atalǵan qıyn úderisti jeńildetý joldaryn oılastyra bastady. 1879 jyly Istmen qurǵaq bromdy-jelatındi fotografııalyq plastınka daıyndaıtyn mashına qurastyryp, bir jyldan keıin alǵashqy ónimin shyǵarady. 1881 jyly «Istmenniń qurǵaq plastınka kompanııasy» tirkeldi. 1883 jyly onyń fırmasy barlyq fotoapparatqa sáıkes keletin oramdy plenka shyǵara bastady. 1888 jyly jaz aıynda Kodak markasymen alǵashqy fotoappart shyǵaryldy. Bastapqy quny 25 dollardy qurady. 1888 jyly qyrkúıektiń 4-inde Kodak taýar belgisi retinde tirkeldi. 1889 jyly Eastman Company kontserni quryldy. 1901 jyly kompanııa Nıý-Djersı shtatynda Eastman Kodak Company of New Jersey ataýymen tirkeldi, ol qazir de osy ataýymen qyzmet jasaıdy.
104 jyl buryn (1914-1983) frantsýz kınoakteri Lýı de FıÝNES dúnıege keldi. Kóptegen fılmderge túsken. Komedııa janryn asa unatqan akterdiń ataǵy 1960 jyldardan bastap búkil álemge jaıylǵan.