30 tamyz. Týǵan kún ıeleri
ESІMDER
116 jyl buryn (1902-1966) keńestik partııa jáne memleket qaıratkeri, qazaq keńestik partııa nomenklatýrasynyń negizin qalaýshy ShAıAHMETOV Jumabaı Shaıahmetuly dúnıege keldi.
Reseı Federatsııasy Omby oblysynyń Sharbaqty aýdanynda týǵan.
Poltavkadaǵy eki synypty qazaq-orys ýchılışesin bitirgen (1917 j). Máskeýdegi N. Narımanov atyndaǵy Shyǵys ınstıtýtynda oqyǵan. J. Shaıahmetov tarıhı otanyndaǵy eńbek jolyn Tekeli bolystyq atqarý komıtetiniń hatshysy bolyp bastap (1921-1923 jj.), ýezdik atqarý komıtetiniń is júrgizýshisi boldy. Halyq ishki ister komıssarıatynda 10 jyl jumys istep, jedel ýákildiń kómekshisinen oblystyq basqarma bastyǵynyń orynbasarlyǵyna deıin ósti (1936 j). 1938 jyly maýsymda Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń úshinshi hatshysy bolyp saılandy. Bir jyldan keıin ekinshi hatshylyqqa kóterilip, Uly Otan soǵysy jyldary Qazaqstan boıynsha Memlekettik qorǵanys komıtetine basshylyq jasady.
1946 jyly sáýirde ol Qazaqstan Kompartııa Ortalyq Komıtetiniń birinshi hatshysy bolyp saılandy. Bul ýaqyt soǵystan keıingi aýyr kezeń bolatyn. Shaıahmetov basshylyqta bolǵan kezde Qazaqstan halqy artta qalǵan, asharshylyq pen saıası qýǵyn-súrgindi jáne soǵysty bastan keshirgen kezeńnen ótip, azdap bolsa da es jııa bastaǵan bolatyn. 1946 jyly Qazaq KSR Ǵylym akademııasy quryldy, joǵary oqý oryndarynyń ǵylymı-tehnıkalyq bazasy nyǵaıdy, jańa oqý oryndary ashyldy. Burynǵy usaq ujymsharlar biriktirilip, jańadan keńsharlar quryla bastady.
1937-1949 jyldary respýblıka KSRO-nyń túkpir-túkpirinen qýǵynǵa ushyraǵan halyqtar (Soltústik Kavkaz halyqtary, nemister, koreıler, t. b.) zorlyqpen kóshirilip ákelinip, Qazaqstan kóp etnosty ólkege aınaldy. J.Shaıahmetov «Medeý» muz aıdynynyń, Shymbulaq sport bazasynyń salynýyna da kóp eńbek sińirdi. Sondaı-aq, ol keńes ımperııasy parlamenti palatasynyń biri - KSRO Joǵary Keńesi Ulttar keńesiniń tóraǵasy bolǵan jáne 1950 jyly KSRO-nyń «Beıbitshilik týraly zańyna» qol qoıǵan birinshi qazaq.
1953 jyly KSRO-ny uzaq jyldar basqarǵan I. Stalın qaıtys boldy. Osyǵan baılanysty Máskeýde bolǵan saıası tartystardan keıin bılikke N.Hrýşev keldi. Ol KSRO-ny azyq-túlik jetispeýshiliginen aman alyp qalý úshin Qazaqstan men Batys Sibirdiń tyń jáne tyńaıǵan jerlerin ıgerý qajet dep eseptedi. Shaıahmetov óz kezeginde Qazaqstannyń geografııalyq erekshelikterin jáne osyǵan baılanysty qazaq halqynyń negizinen mal sharýashylyǵymen aınalysqanyn eskere otyryp, jerdi jappaı jyrtýǵa qarsylyǵyn bildirdi. Sondyqtan J. Shaıahmetov ornynan alynyp, 1954-1955 jyldary Ońtústik Qazaqstan oblystyq partııa komıtetiniń birinshi hatshysy qyzmetine deıin tómendetildi.
2002 jyly memleket qaıratkeri turǵan úıdiń qabyrǵasyna memorıaldyq taqta ornatyldy. Sol jyly soǵys ardageri Qasym Muhametqalıev pen jýrnalıst Ermek Záńgirov qurastyrǵan J. Shaıahmetov týraly estelikter jınaǵy, jýrnalıst Mádat Aqqozınniń «Vernýt ız zabvenııa» atty kitaby jaryq kórdi. J. Shaıahmetov úsh márte «Lenın», «Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi» ordenderimen, birneshe medaldarmen marapattalǵan.
63 jyl buryn (1955) Almaty oblysy Іle aýdanynyń ákimi MEDEÝOV Qydyrkeldi Ómirjanuly dúnıege keldi.
Almaty oblysy Qaskeleń aýdany, Shamalǵan aýylynda dúnıege kelgen. 1974-1979 jyldar aralyǵynda Qazaqtyń Eńbek Qyzyl tý ordendi aýyl sharýashylyq ınstıtýtyn támamdaǵan.
1979-1981 jyldary Almaty oblysy, Qaskeleń aýdany Jandosov atyndaǵy keńshardyń sport ádiskeri, keıinnen sol sharýashylyqtyń №8 brıgadasynyń brıgadıri, aǵa agronomy bolyp qyzmet atqardy. 1981-1985 jyldary №6 Uzynaǵash selolyq kásiptik-tehnıkalyq ýchılışesiniń dırektory. 1988-1994 jyldary №11 selolyq kásiptik-tehnıkalyq ýchılışesiniń dırektory. 1988-1994 jyldary Jandosov atyndaǵy keńshardyń bas agronomy, Shamalǵan aýyldyq ákimshiliginiń basshysy, Qaskeleń aýdandyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń bastyǵy. 1995-1998 jyldary «Asar LTD» JShS dırektory. 1998-2001 jyldary oblystyq jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń Qaskeleń aýdandyq fılıalynyń tóraǵasy. 2001-2005 jyldary Almaty oblystyq jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń tóraǵasy, Almaty oblystyq aýmaqtyq jer resýrstaryn basqarý basqarmasynyń bastyǵy. 2005-2011 jyldary Qaratal aýdanynyń ákimi, 2011-2014 jyldary Raıymbek aýdanynyń ákimi.
2014 jyldyń tamyzynan beri qazirgi qyzmetinde.
57 jyl buryn (1961) QR Parlamenti Májilisiniń Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıtetiniń hatshysy QAZBEKOVA Merýert Aıtqajyqyzy dúnıege keldi.
Kókshetaý qalasynda týǵan. Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn (1983), «Turan» ýnıversıtetin, RF Prezıdenti janyndaǵy Reseı memlekettik qyzmet akademııasyn bitirgen. Saıası ǵylymdardyń kandıdaty. 1983 - 1985 jyldary Ońtústik Qazaqstan oblystyq memlekettik saqtandyrýda ınjener-ekonomıst bolyp jumys istegen. 1986 - 1989 jyldary Kókshetaý qalalyq atqarý komıtetinde ınjener-ekonomıst, ekonomıst, aǵa ekonomıst bolyp jumys istegen. 1991-1992 jyldary - Kókshetaý qalasynda sharýashylyq eseptik-ekonomıkalyq top jetekshisi. 1992-2006 jyldary - «Tilektes» JShS-niń dırektory, «AVZ - 007» JShS-niń qarjylyq dırektory. 2006-2008 jyldary - «Qazaqstan temir joly» UK AQ Qarjy departamentiniń basqarma bastyǵy. 2008 jyldan bastap «Qazaqstannyń kásipker áıelder odaǵy» Qoǵamdyq birlestiginiń tóraıymy. 1998-2002 jyldary - Іsker áıelder qaýymdastyǵynyń Aqmola oblystyq bólimshesiniń tóraıymy (qoǵamdyq negizde). 2000 jyly AQSh-ta taǵylymdamadan ótken. 2001 jyly AQSh-ta «SABIT» baǵdarlamasy boıynsha taǵylymdamadan ótken. 2002-2006 jyldary - Áıelder kásipkerligin damytý ortalyǵynyń tóraıymy (qoǵamdyq negizde). 2012 jylǵy qańtardan bastap besinshi jáne 2016 jyldyń naýryz aıynan bastap altynshy saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıtetiniń hatshysy. 2002 jyldan «Aq jol» QDP múshesi. 2002 - 2005 jyldary «Aqjol» QDP-nyń Aqmola oblystyq bólimshesiniń tóraıymy. 2012 jyldan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisindegi «Aq jol» QDP fraktsııasynyń múshesi. «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 10 jyl» medalimen marapattalǵan.
158 jyl buryn (1860-1900) orys sýretshisi, realıstik peızaj sheberi LEVITAN Isaak Ilıch dúnıege keldi.
147 jyl buryn (1871-1937) aǵylshyn fızıgi, atom qurylysy jáne radıoaktıvtiligi týraly ilimdi jasaýshylardyń biri, Nobel syılyǵynyń laýreaty REZERFORD Ernest dúnıege keldi.
64 jyl buryn (1954) Belarýs Respýblıkasynyń prezıdenti Aleksandr LÝKAShENKO dúnıege keldi. Vıtebsk oblysynyń Orshan aýdanynda Kopys kentinde týǵan. 1975 jyly Mogılev pedagogıkalyq ınstıtýtyn, al 1985 jyly Belarýs aýyl sharýashylyǵy akademııasyn bitirgen. Armııadaǵy qyzmetin ótegennen keıin komsomol, partııa jáne sharýashylyq jumystarynda boldy.1990 jyly depýtattyq qyzmetin bastap, úsh jyl boıy ýaqytsha parlamenttik komıssııada ókimet organdaryndaǵy sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúresti basqardy. 1994 jyly alǵashqy ret Belarýs Respýblıkasynyń Prezıdenti bolyp saılandy. 2001 jyly ekinshi merzimge saılandy, 2004 jylǵy qazanda úshinshi referendým ótkizip, Konstıtýtsııadaǵy bir adamnyń memleketti basqarýǵa eki merzimmen shekteletin baby alynyp tastaldy. Bul Lýkashenkoǵa taǵy da memleket basshysy qyzmetine saılaýǵa qatysý quqyǵyn berdi. 2006 jyly saılaýshylardyń 83 paıyzynyń daýysyn jınap, úshinshi ret joǵarǵy memlekettik oryntaqqa saılandy. 2010 jylǵy jeltoqsanda Lýkashenko tórtinshi ret Belarýs prezıdenttigine saılandy. 2015 jyly qazanda besinshi ret prezıdent bolyp saılandy.