30 shilde. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 30 shilde kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
74 jyl buryn (1951) KSRO men Qazaqstannyń halyq ártisi, Búkilodaqtyq komsomol syılyǵynyń, kásipqoı ánshilerdiń Mıhaıl Glınka atyndaǵy búkilodaqtyq, R.Shýman atyndaǵy halyqaralyq konkýrsynyń jáne Rıo-de-Janeıroda ótken Halyqaralyq baıqaýdyń laýreaty, «Qazaqstannyń Eńbek Eri» Álibek Musauly DІNІShEV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Almaty mýzykalyq ýchılışesin, Almaty konservatorııasyn bitirgen.
1976-1979 jyldary Qazaq fılarmonııasynyń, 1978-1996 jyldary Qazaq opera jáne balet teatrynyń ánshisi bolǵan. 1997 jyldan bastap «Álibek Dinishev teatry jáne vokal akademııasyn» quryp, soǵan basshylyq jasaýda. Ol teatr sahnasynda Lenskıı (Petr Chaıkovskııdiń «Evgenıı Onegıninde»), Vladımır (Aleksandr Borodınniń «Knıaz Igorinde»), Aıdar (Ahmet Jubanov pen Latıf Hamıdıdiń «Abaıynda»), Tólegen (Evgenıı Brýsılovskııdiń «Qyz Jibeginde») t. b. partııalardy oryndap, halyqqa kontserttik-oryndaýshylyq qyzmetimen de keńinen tanyldy. Onyń repertýarynda qazaqtyń halyq ánderi, halyq kompozıtorlarynyń ánderi, sonymen qatar shetel kompozıtorlarynyń da shyǵarmalary bar.
58 jyl buryn (1967) Qazaqstan Respýblıkasynyń Túrikmenstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Nurlan Asqaruly NOǴAEV dúnıege keldi.
I.Gýbkın atyndaǵy Máskeý memlekettik munaı jáne gaz akademııasyn, Qazaq memlekettik basqarý akademııasyn, Reseı Syrtqy ister mınıstrligi janyndaǵy «Halyqaralyq qatynastar ýnıversıteti» Máskeý memlekettik ınstıtýtyn, taý-ken ınjeneri, ekonomıst, halyqaralyq qatynastar mamany, ákimshilik iskerlik jónindegi sheber mamandyqtary boıynsha bitirip shyqqan.
Eńbek jolyn 1984 jyly Aqtóbe oblysy, Qandyaǵash stansasynda elektr sheberi bolyp bastaǵan. 1993-1995 jyldary Máskeý qalasyndaǵy «Gılı-Pasker» JShS-ynda munaı ónimderi jónindegi aǵa sarapshy, bólim bastyǵy, bas dırektory, 1995-1996 jyldary Almaty qalasyndaǵy «Otyrar Ltd» shaǵyn kásiporny bas dırektorynyń orynbasary, 1996-2006 jyldary «Qazaqtúrikmunaı» JShS-ynda marketıng jónindegi ınjener, munaı jáne munaı ónimderin satý, marketıng bóliminiń bastyǵy, bas dırektory, 2006 jyly «QazMunaıGaz Ulttyq kompanııasy» AQ-nyń atqarýshy dırektory, 2006-2007 jyldary QR Energetıka jáne mıneraldy resýrstar mınıstrligi munaı ónerkásibi departamentiniń dırektory bolyp istegen. 2007-2010 jyldary Batys Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary, 2010-2012 jyldary Batys Qazaqstan oblysy ákiminiń birinshi orynbasary, 2012-2016 jyldary Batys Qazaqstan oblysynyń ákimi, 2016-2019 jyldary Atyraý oblysynyń ákimi, 2019-2021 jyldary QR Energetıka mınıstri, 2022-2024 jyldary Mańǵystaý oblysynyń ákimi bolyp qyzmet atqarǵan.
2024 jyldyń maýsym aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
«Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
50 jyl buryn (1975) Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik kirister komıteti Jetisý oblysy boıynsha Memlekettik kirister departamentiniń basshysy Ulan Erdenuly ÓMІRZAQOV dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Balqash aýdanynda týǵan. 1997 jyly Qazaq memlekettik agrarlyq ýnıversıtetin, 2004 jyly T. Rysqulov atyndaǵy Qazaq ekonomıkalyq ýnıversıtetin «Qarjy jáne nesıe» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 1991 jyly bastaǵan. Memlekettik kirister organdarynda 2004 jyldan bastap jetekshi ınspektor laýazymynda jumys isteı bastady. Keıin bas maman, bólim basshysy, aýdandyq basqarmalardyń basshysy, keden beketi basshysynyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 2022-2025 jyldary Almaty oblysy boıynsha Memlekettik kirister departamenti basshysynyń orynbasary boldy.
Qazirgi laýazymyn 2025 jyldyń mamyr aıynan beri atqaryp keledi.
47 jyl buryn (1978) Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik keńesshisi hatshylyǵynyń meńgerýshisi Janna Nurjanqyzy NURJANOVA dúnıege keldi.
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetin «Áleýmettaný» mamandyǵy, Qaztutynýodaǵy Qaraǵandy ýnıversıtetin «Zańger» mamandyǵy boıynsha támamdaǵan.
Eńbek joly: 2000-2004 jyldary QR Mádenıet, aqparat jáne qoǵamdyq kelisim mınıstrliginiń BAQ departamentinde jetekshi maman, bas maman, bólim bastyǵy, 2004-2009 jyldary QR Prezıdenti Ákimshiliginiń Aqparattyq-taldaý ortalyǵynda, Іshki saıasat bóliminde aǵa sarapshy, bas sarapshy, 2009-2013 jyldary QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń Taldaý jáne strategııalyq josparlaý departamentinde basqarma basshysy, dırektordyń orynbasary, dırektor, 2013-2017 jyldary QR Prezıdenti Ákimshiligi Іshki saıasat bóliminiń sektor meńgerýshisi, 2019 jyly QR Mádenıet jáne sport mınıstriniń keńesshisi, 2019-2023 jyldary QR Prezıdenti Ákimshiligi Іshki saıasat bóliminiń sektor meńgerýshisi, 2023-2024 jyldary QR Memlekettik keńesshisi Hatshylyǵy meńgerýshisiniń orynbasary laýazymyn atqarǵan.
Qazirgi qyzmetin 2024 jylǵy maýsymnan beri atqaryp keledi.
«Qurmet» (2022 g.) ordenimen, «Eren eńbegi úshin» (2015 g.) medalimen marapattalǵan.
47 jyl buryn (1978) Aqmola oblysynyń prokýrory Rýfat Baýyrjanuly QUTTYQOV dúnıege keldi.
Jambyl oblysynda týǵan. Almaty qalasynda Qazaq memlekettik zań akademııasynyń «Quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha bitirdi.
Eńbek jolyn 2000 jyly Aqtóbe oblysy Áıteke bı aýdany prokýrorynyń kómekshisi laýazymynan bastaǵan.
Ár jyldary Aqtóbe oblysynyń mamandandyrylǵan tabıǵat qorǵaý prokýrory, Jambyl oblysy Jambyl aýdanynyń prokýrory, Atyraý oblysy Atyraý qalasynyń prokýrory, Qaraǵandy oblysy prokýrorynyń birinshi orynbasary, Bas prokýratýranyń Joldanymdarmen jumys jáne is júrgizý departamentiniń bastyǵy qyzmetterin atqarǵan. 2022-2024 jyldary Mańǵystaý oblysynyń prokýrory boldy.
Qazirgi laýazymyn 2024 jylǵy mamyrdan beri atqaryp keledi.
46 jyl buryn (1979) Astana qalasy Tótenshe jaǵdaılar departamenti bastyǵynyń orynbasary Qanat Dúısenbekuly ALTYNBEKOV dúnıege keldi.
Almaty oblysy, Eskeldi aýdany, Qarabulaq aýylynda týǵan. 2001 jyly Almaty qalasyndaǵy Qazaq memlekettik agrarlyq ýnıversıtetin jáne 2009 jyly І. Jansúgirov atyndaǵy Jetisý memlekettik ýnıversıtetin bitirip joǵary bilimge ıe bolǵan. Dıplom boıynsha mamandyqtary — ınjener-elektrık jáne quqyqtaný.
Eńbek jolyn 2010 jyly Almaty oblysy Memlekettik órtke qarsy qyzmetiniń bas basqarmasy Tekeli qalasynyń № 24 órt sóndirý bóliminiń ınspektory bolyp bastady. 2010-2012 jyldary Kóksý aýdany TJB bastyǵy, 2012-2014 jyldary Eńbekshiqazaq aýdany TJB bastyǵy, 2014 jyly Almaty oblysy TJD kadr jumysy bóliminiń bastyǵy laýazymyn atqarǵan.
Keıinnen óz mansabyn Almaty oblysy TJD tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý bóliminiń bastyǵy bolyp jalǵastyrdy. Azamattyq qorǵaý salasyndaǵy apat táýekelderin tómendetý jáne baqylaý basqarmasy bastyǵynyń orynbasary boldy.
2019-2022 jyldary Taldyqorǵan qalasy Tótenshe jaǵdaılar basqarmasynyń bastyǵy, 2022-2025 jyldary Jetisý oblystyq TJD bastyǵynyń orynbasary laýazymynda qyzmet etken.
Qazirgi laýazymyn 2025 jylǵy maýsym aıynan bastap atqaryp keledi.
43 jyl buryn (1982) Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Májilisiniń depýtaty Vera Aleksandrovna KIM dúnıege keldi.
Pavlodar qalasynda týǵan. 2003 jyly Almaty qalasyndaǵy Ekonomıka jáne statıstıka akademııasyn «Býhgalterlik esep jáne aýdıt» mamandyǵy boıynsha bitirdi. 2017 jyly S. Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar memlekettik ýnıversıtetinde «Áleýmettik bilim» magıstri dárejesin aldy.
Eńbek joly: 2003-2005 jyldary Pavlodar qalalyq áleýmettik-volonterlik ortalyǵynda dırektordyń orynbasary, 2005-2006 jyldary osy ortalyq dırektorynyń mindetin atqarýshysy boldy. 2006-2010 jyldary «Áleýmettik-volonterlik ortalyǵynyń» tóraıymy, 2010-2012 jyldary Qazaqstan Azamattyq alıansynyń Volonterlik baǵdarlamalardyń dırektory qyzmetin atqarǵan. 2012 jyldan bastap «Ulttyq volonterlik jeliniń» tóraıymy. 2017-2021 jyldary «Zhasproject» Jastar korpýsyn damytý jobasynyń úılestirý agenttiginiń basshysy, 2021-2023 jyldary QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Áleýmettik-mádenı damý Komıtetiniń múshesi.
Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń qyrkúıeginen beri atqaryp keledi.
190 jyl buryn (1835-1929) ánshi, aqyn, kompozıtor Jaıaý Musa BAIJANULY dúnıege keldi.
Pavlodar oblysy Baıanaýyl aýdanynda týǵan.
Jastaıynan halyq mýzykasymen, aýylǵa kelip-ketip júrgen ánshi-kúıshiler ónerimen tanysady. Ózi de án salyp, dombyra tartady. 1851 jyly Qyzyljarǵa kelip, orys tilin úırenedi. Ol dombyra, qobyz tartýmen qatar, syrnaı men skrıpkada oınaýdy meńgeredi. Qaladaǵy orkestrlerdiń, ánshilerdiń oryndaýyndaǵy kontsertterdi qyzyǵa tyńdaıdy. Bul onyń mýzykalyq-estetıkalyq talǵamyn qalyptastyrýda úlken ról atqardy.
Jaıaý Musanyń Shoqan Ýálıhanovpen birge júrýi, Ybyraı Altynsarınniń óleńine («Kel, balalar, oqylyq») án shyǵarýy, óleńmen kúndelik jazýy, Abaıǵa óleń arnaýy, L. N. Tolstoı keıipkeriniń atyn balasyna qoıýy onyń zaman lebin tereń sezingendigin baıqatady. 1854 jyly Omby qalasyndaǵy orys mektebinde oqyǵan. Osyndaǵy kitaphanadan Sankt-Peterbýrg, Máskeý, Qazan, Orynbor, Aqmola, taǵy basqa qalalarda shyǵatyn gazet-jýrnaldarmen, kitaptarmen tanysady. Jaıaý Musanyń tyrnaqaldy týyndysy «Qyzdar-aı» Ombyda dúnıege keldi. Ol týǵan aýylyna saýatty azamat, mýzykalyq aspaptarda sheber oınaıtyn ónerpaz bolyp oralady.
Kele sala, aýyl ómirine qyzý aralasty. Ákimderdiń, bı-bolystardyń paraqorlyǵyn áshkerelep, ásirese, Baıanaýyldyń aǵa sultany Musa Shormanov pen onyń inisi Mustafanyń zorlyq-zombylyǵyn aıtyp, Omby general-gýbernatoryna shaǵym jazady. Sol úshin aǵaıyndy Shormanovtar onyń astyndaǵy atyn tartyp alyp, «jaıaý» atandyrdy. Osy tusta shyǵarǵan «Aqsısa» áninde áleýmettik teńsizdikke narazylyǵyn bildiredi.
Bıligi júrip turǵan Shormanovtar ártúrli jala jaýyp, 1860 jyly ony Tobylǵa 12 jylǵa jer aýdartqan. «Súıindik», «Tutqyn zary» ánderi osy kezde shyqqan. Tutqynda 2 jyl bolǵannan keıin ózi suranyp áskerge ketedi. Ony Lıtvada Ortalyq Azııa joryǵyna daıyndalyp jatqan G.Chernıaevtiń otrıadyna jiberedi. 1863-1865 jyldary osy otrıadtyń júk batalony quramynda Shymkent, Áýlıe-ata (Taraz), Vernyı (Almaty) joryǵyna qatysqan. Chernıaevtiń halyqqa kórsetken zorlyǵyna qatty narazy bolyp, týǵan aýylyna oralady.
Oǵan ata jaýlary elde de tynyshtyq bermeı, qaıta qýǵynǵa salǵan. Jergilikti halyqtyń aýyr turmysyn, bıleýshilerden kórgen zorlyq-zombylyǵyn aıtyp túsindirý úshin ol Sankt-Peterbýrgqa attanady. Biraq odan da qoldaý taba almaǵan soń, Latvııada, Polshada bolyp, sońynan Qazanǵa kelip aıaldaıdy. Jaıaý Musanyń ánshilik, kompozıtorlyq óneri halyq mýzykasymen tyǵyz baılanysta damydy.
Sol tusta ómir súrgen Toqsanbaı, Janaq, Túbek, Kótesh, Jańabaı syndy aqyn-jyrshylardyń dástúrlerin úlgi tutyp, jańalyqqa qulash urdy. Jaıaý Musanyń áleýmettik teńsizdikti áshkereleıtin «Aqsısa», «Haýlaý», «Shormanovqa», «Tolǵaý», «Buzaý zary», «Tutqyn zary», «Súıindik», týǵan jer tabıǵatyn sýretteıtin «Baıanaýyl», «Jazdyń kúni», «Jazda», «Ulytaý», «Saryn»; ańshylyq-saıatshylyq týraly «Turymtaı», «Qarshyǵa», «Kógershin», kúldirgi «Qulbaı», «Qazan qyzdary», mahabbatty jyrlaıtyn «Sursha qyz», «Sholpan», «Sáýlem qyzdar», «Gaýhar qyz», «Láılim»; ómirlik serigi Saparǵa arnalǵan «Keldim, Sapar, basyńa» atty ánderi bar.
Sondaı-aq ol lırıkalyq sıpattaǵy «Qyz kúıi», «Qyz bala kúıi», «Qyzqarqara», «Qamshylaý» sııaqty kúılerdiń de avtory. Jaıaý Musanyń mýzykalyq shyǵarmalary halyqtyń ánshilik-oryndaýshylyq dástúri, sondaı-aq qala áserinen paıda bolǵan marsh, bı yrǵaǵyndaǵy týyndylar negizinde damyǵan. Jaıaý Musanyń ánderinde qazaq halyq ánderinde asa sırek kezdesetin qubylys — klassıkalyq mýzykanyń formasyn quraıtyn erekshelikter «Aqsısa», «Eskendir», «Turymtaı» ánderinen anyq baıqalady.
Jaıaý Musa kompozıtor, ánshi ǵana emes, óz ánderine laıyqtap, óleń shyǵarǵan aqyn. Kóptegen mysqyl óleńderimen qatar «Shal men torǵaı», «Bódene men qanshyr» atty mysaldary da bar. Jaıaý Musa kóńilge túıgenderin oryssha, qazaqsha qaǵazǵa túsirip otyrǵan. Qazaq qoǵamynyń áleýmettik. isterine belsene aralasyp, ult mádenıetine eleýli úles qosqan. Kóptegen koljazbalary Almaty, Qazan, Sankt-Peterbýrg, Omby muraǵattarynan tabylǵan. Onyń ánderi men kúılerin alǵash notaǵa túsirip, jazyp alǵandar — A.Zataevıch, A.Jubanov, B.Erzakovıch, M.Lalınov; ánderin aıtyp berýshiler — Q.Babaqov, Q.Baıjanov, Á.Qashaýbaev, Q.Lekerov, J.Elebekov jáne Jaıaý Musanyń balasy Salyq Mýsın. Onyń mýzykalyq murasyn qazaq kompozıtorlary opera («Qyz Jibek», «Er Tarǵyn», «Birjan — Sara», «Beket»), sımfonııa, estrada janrlarynda paıdalanǵan.
Jaıaý Musanyń ánderi qazirgi ánshilerdiń repertýarynan oryn aldy. Ánshi beınesi kórkem shyǵarmalarda, Z.Aqyshevtiń «Jaıaý Musa» romanynda somdalǵan.