30 sáýir. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, 30 sáýirde tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandar nazaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

110 jyl buryn (1913-1999 jyl) – (keıbir derekter boıynsha 1912 jyldyń 20 jeltoqsanynda týǵan) sýretshi, ulttyq kásibı beıneleý óneriniń negizin salýshylardyń biri, Qazaq KSR-niń halyq sýretshisi Áýbákir YSMAIYLOV dúnıege kelgen.

Qaraǵandy oblysynda týǵan. Omby kórkemónerkásip tehnıkýmyn, Máskeý memlekettik teatr óneri ınstıtýtyn bitirgen. «Eńbekshi qazaq» («Egemen Qazaqstan») gazeti men Petropavl qalasyndaǵy ólketaný murajaıynyń sýretshisi, Qazaqstan Sýretshiler odaǵy uıymdastyrý komıtetiniń tóraǵasy, Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatrynyń sýretshisi ári rejısseri qyzmetterin atqarǵan.

Ulttyq keskindeme óneriniń realıstik baǵytyndaǵy sýretshi, stıli halyq sheberleri týyndylarymen astasyp jatady. «Kórtoǵaı», «Han Táńirindegi jaılaý», «Shalkóde alaby» atty shyǵarmalardyń avtory. Birqatar kıno fılmderge de túsken.

Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi» ordenderimen marapattalǵan.

82 jyl buryn (1941-2021) qoǵam qaıratkeri, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń, Halyqaralyq Abaı atyndaǵy ádebı syılyqtyń ıegeri, Halyqaralyq televızııa jáne radıo akademııasynyń (JATR) akademıgi Sultan Sháripuly ORAZALY dúnıege kelgen.

Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Aıagóz qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen.

Qazaq radıosy men televızııasynyń redaktory, aǵa redaktory, bas redaktory qyzmetterin atqarǵan. 1967-1984 jyldary Qazaq televızııasy baǵdarlamalar bas redaktsııasynyń bas redaktory. 1984-1986 jyldary – Qazaqstan Kompartııasy OK mádenıet bóliminiń nusqaýshysy, kórkem ádebıet sektorynyń meńgerýshisi. 1986-1993 jyldary - «Óner» baspasynyń dırektory. 1993-1995 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Til komıtetiniń tóraǵasy. 1995-1997 jyldary – Ult saıasaty jónindegi memlekettik komıtet tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 1997 jyly – Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne mádenıet mınıstrligi Til saıasatyn úılestirý departamentiniń dırektory. 1998-1999 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka, ındýstrııa jáne saýda mınıstrligi Avtorlyq quqyq jónindegi agenttiktiń tóraǵasy. 2000-2001 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrligi Avtorlyq quqyq jónindegi komıtet tóraǵasy. 2001-2005 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrligi Quqyqtyq nasıhat, memlekettik tildi damytý jáne jurtshylyqpen baılanys departamentiniń dırektory.

2005 jyldan bastap zeınetkerlik demalysta, «Zań - nasıhat» JShS bas dırektory boldy. Ol Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy memlekettik saıasat jónindegi ulttyq keńestiń, Qazaqstan halqy Assambleıasy keńesiniń, Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik syılyǵyn berý jónindegi memlekettik komısııasynyń múshesi bolyp saılanǵan. Qazaqstannyń onomastıkalyq, termınologııalyq komıssııalarynyń jumysyn basqarýǵa qatysyp, kóptegen jer ataýlarynyń tarıhı qalpyna kelýine úles qosqan. Ondaǵan ádebı-zertteý maqalalary, «Ómir shyndyǵy jáne kórkemdik sheshim» atty monografııasy, «Avtordy qorǵaý – rýhanııatty qoldaý», «Júrektiń kózi ashylsa» atty kitaptary, orys jáne shetel jazýshylarynyń roman, povesterin qazaqshalaǵan eńbekteri jaryq kórgen.

65 jyl buryn (1958) QR Qarýly Kúshteri Joǵary qolbasshylyǵynyń ókili, general-maıor Baqtııar Omaruly SYZDYQOV dúnıege keldi.

Tashkent qalasynda dúnıege kelgen. Kolomna joǵary artıllerııalyq komandalyq ýchılışesin (1980 jyly), «Vystrel» joǵary ofıtserler kýrsyn (1987), Frýnze atyndaǵy áskerı akademııany (1991 jyly), RF QK Bas shtaby áskerı akademııasyn (2002 jyly) bitirgen.

Ofıtserlik qyzmetin Germanııadaǵy Sovet áskerleri tobynda vzvod komandırinen bastaǵan. Túrkistan áskerı okrýginde qyzmet etken. Jambyl oblystyq DOSAAF komıteti tóraǵasynyń orynbasary, Artıllerııalyq batareıa komandıri, polk shtab bastyǵynyń orynbasary bolǵan. Іshki áskerler sapynda birqatar jaýapty qyzmetter atqarǵan. «Shyǵys» óńirlik qolbasshylyq áskerleri qolbasshysynyń birinshi orynbasary, «Ońtústik» óńirlik qolbasshylyq áskerleriniń qolbasshysy, Shet tilderi áskerı ınstıtýtynyń bastyǵy laýazymdaryn atqarǵan.

QR Qorǵanys mınıstrliginiń AQSh-taǵy áskerı attashesi, QR Qorǵanys mınıstrliginiń NATO-daǵy áskerı ókili boldy. QR Qorǵanys mınıstrligi áskerı bilim jáne ǵylym departamentiniń bastyǵy bolyp 2017-2018 jyldary qyzmet etti. Jasyna baılanysty 2018 jyldyń mamyr aıynda áskerı qyzmetten bosatyldy.

II-dárejeli «Dańq» ordenimen, QR men SSRO medaldarymen marapattalǵan.

62 jyl buryn (1961) QR Jýrnalıstıka akademııasynyń akademıgi, QR Jazýshylar odaǵynyń múshesi Aleksandr ıÝrevıch TARAKOV dúnıege keldi.

Ýkraınanyń Cherkassk oblysy Chıgırın qalasynda týǵan. 1983 jyly S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin «jýrnalıst» mamandyǵymen, 1993 jyly Qazaqstan menedjment, ekonomıka jáne boljaý ınstıtýtyn «saıasattanýshy» mamandyǵymen támamdaǵan.

Eńbek jolyn 1983 jyly «Lenınskaıa smena» gazetiniń tilshisi, bólim meńgerýshisi bolyp bastaǵan. 1988 jyldan - «Araı-Zarıa» qoǵamdyq-saıası, ádebı-kórkem respýblıkalyq jastar jýrnalynyń bólim redaktory, bas redaktorynyń orynbasary. 1991 jyldan - Qazaqstannyń KP OK «Suhbat-Pozıtsııa» jarshysy bas redaktorynyń orynbasary. 1992 jyldan - «AZııA» memleketaralyq gazetiniń sholýshysy.

1997 jyldan - «Kazahstanskaıa pravda» respýblıkalyq gazeti» AQ bas redaktorynyń orynbasary, 1998 jyldan - bas redaktordyń birinshi orynbasary, 2002 jyldan - vıtse-prezıdenti. 2007-2011 jyldary - «Kazahstanskaıa pravda» respýblıkalyq gazeti» AQ prezıdenti. «Kazahstanskaıa pravda» respýblıkalyq gazeti» AQ Basqarma tóraǵasynyń orynbasary (2011-2014). «Kazahstanskaıa pravda» respýblıkalyq gazeti» AQ Basqarma tóraǵasy (2014-2016). «Kazahstanskaıa pravda» respýblıkalyqgazeti» AQ Basqarma tóraǵasynyń orynbasary (09.2016-12.2016), QR Prezıdenti janyndaǵy «Qoǵamdyq kelisim» respýblıkalyq memlekettik mekemesiniń dırektory (2016-2019) bolyp istedi.

50 jyl buryn (1973) Segizinshi saılanymdaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi depýtaty Únzıla Shapaqqyzy ShAPAQ dúnıege keldi.

1973 jyly Mońǵolııa Respýblıkasynda týǵan, zań ǵylymdarynyń doktory.

Eńbek ótili: Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetiniń zań fakýltetiniń oqytýshysy (1996-1998); Qazaq gýmanıtarlyq zań ýnıversıtetindegi Memleket jáne quqyq teorııasy men tarıh kafedrasynyń dotsenti (2004-2009); QazGıÝÝ-da kafedra meńgerýshisi (2009-2010); «Qazaq memlekettik zań ýnıversıteti» AQ Joǵary zań mektebiniń dırektory (2011-2016). QR Konstıtýtsııalyq Keńesiniń múshesi (2016-2022).

Qazirgi qyzmetinde - 2023 jyldyń naýryz aıynan bastap.