30 mamyr. Tulǵalar týǵan kún
ASTANA. KAZINFORM – Búgin, 30 mamyrda tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandar nazaryna esimder kúntizbesin usynady.
74 jyl buryn (1951) Qazaqstan Pedagogıka ǵylymdary akademııasynyń prezıdenti, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, professor, akademık jáne Qazaqstan jáne sheteldiń 10-nan astam akademııasy men ýnıversıtetiniń qurmetti professory Asqarbek Qabykenuly QUSAIYNOV dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Semeı qalasynda týǵan. Qazirgi Q. Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetin, Almaty energetıka ınstıtýtynyń jáne German Demokratııalyq Respýblıkasy Ilmenaý qalasyndaǵy Joǵary tehnıkalyq mekteptiń aspırantýralaryn bitirgen.
Eńbek joly: 1991-1997 jyldary QR Bilim berý mınıstrligi bas basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, departament dırektory, basqarma bastyǵy, 1997-1998 jyldary Qazaq entsıklopedııasy bas redaktorynyń birinshi orynbasary, 1998 jyly «Bilim» baspasynyń dırektory, 1998-2000 jyldary «Raýan» baspasynyń dırektory qyzmetinde boldy. 2000-2001 jyldary «Mektep» baspasy» AAQ prezıdenti, 2001-2003 jyldary Y.Altynsarın atyndaǵy Qazaq bilim berý akademııasynyń prezıdenti, 2003-2004 jyldary ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń professory bolyp qyzmet atqarǵan.
2004 jyldyń sáýirinen bastap Qazaqstan Pedagogıkalyq ǵylymdar akademııasynyń prezıdenti qyzmetin atqaryp keledi.
20 monografııanyń, 11 oqýlyq pen oqý quraldarynyń, 5 kitaptyń, 6 Memlekettik standarttyń, 11 túsindirmeli jáne termınologııalyq sózdiktiń, 150-ge jýyq ǵylymı maqalanyń jáne jarııalanym kórgen 140-tan astam maqalanyń avtory.
Ol salystyrmaly pedagogıka máselelerin, oqýlyq jasaý teorııasyn zerttep, osy salada oqýlyqtar men monografııalyq eńbekterin jarııalaǵan. Onyń ǵylymı jetekshiligimen shetelderdiń bilim berý júıeleri zerttelip, Qazaqstannyń bilim berý salasyn reformalaý men damytýdyń jańa úlgisi usynylǵan. Sonymen qatar, ol 31 tomdyq qazaqsha-oryssha, oryssha-qazaqsha ǵylymı salalyq termınologııa sózdikterin jáne qazaq tili termınderiniń salalyq ǵylymı túsindirme sózdikter serııasyn shyǵarýǵa basshylyq jasaǵan.
«Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» medaldarymen, Qazaqstan Respýblıkasy Bilim berý mınıstrliginiń «Ǵylym damýyna qosqan úlesi úshin» tósbelgisimen, «Mádenıet qaıratkeri» qurmet belgisimen marapattalǵan. Qazaqstan ǵalymdary arasynda alǵash bolyp pedagogıka ǵylymy aıasynda Reseı Úkimetiniń Konstantın Ýshınskıı atyndaǵy medalimen marapattalǵan.
62 jyl buryn (1963) Qyzylorda oblysynyń jumyldyrý daıyndyǵy basqarmasynyń basshysy Marat Erdiýletuly QURMANBAEV dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynda dúnıege kelgen. 1985 jyly Jambyl gıdromelıoratıvtik qurylys ınstıtýtynyń Qyzylorda fılıalyn «Gıdromelıoratsııa» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 1985 jyly «Qyzylordavodstroı» trestine qarasty PMK-9, PMK-17 mekemelerinde jumysshy bolyp bastaǵan. Ár jyldary osy mekemelerde túrli laýazymdar atqarǵan. 1990-2000 jyldary Jalaǵash aýdanynyń tabıǵat qorǵaý komıtetiniń mamany, jetekshi mamany, basshysy bolǵan. 2000-2020 jyldary Qyzylorda oblysynyń ekologııa departamenti basshysynyń orynbasary, departament basshysy qyzmetterin abyroımen atqarǵan. 2020-2022 jyldary Jambyl oblysynyń ekologııa departamentiniń basshysy laýazymynda qyzmet atqardy. 2022-2024 jyldary Qyzylorda oblysynyń tabıǵı resýrstar jáne tabıǵat paıdalanýdy retteý basqarmasynyń basshysy qyzmetin atqardy.
Qazirgi qyzmetinde – 2024 jyldyń qańtar aıynan bastap.
«Eren eńbegi úshin», «QR Táýelsizdigine 25 jyl», 2016, «QR ekologııa salasyna 30 jyl» medaldarimen, «Ekologııa salasynyń úzdigi» tósbelgisimen marapattaldy.
46 jyl buryn (1979) Eýropa orkestrlerin basqarǵan Qazaqstannyń tuńǵysh dırıjeri, A. Pedrottı, Lovro fon Matachıch, N. Malko atyndaǵy konkýrstardyń laýreaty, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri Alan Asqaruly BÓRІBAEV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. K. Baıseıitova atyndaǵy mýzyka kolledjin, Vena mýzyka jáne sahna óneri ýnıversıtetin, Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasyn bitirgen.
1999 jyly Zagrebtegi Lovro fon Matachıch atyndaǵy dırıjerler konkýrsynda jeńimpaz atandy. 2003-2007 jyldary Astana sımfonııalyq orkestriniń bas dırıjeri, 2004-2007 jyldary - Maınıngenniń mýzykalyq bas dırektory qyzmetin atqarǵan. Qazirgi kezde Germanııada turady, birqatar orkestrlerge basshylyq etedi. 2007 jyldan Norchepıng sımfonııalyq orkestrin, 2008 jyldan – nıderlandtyq Brabanta orkestrin basqarady. Irlandııanyń radıo jáne televıdenıesiniń ulttyq sımfonııalyq orkestriniń mýzykalyq jetekshisi (2010 jyldan). «Astana Opera» teatrynyń bas dırıjeri, qosymsha Japonııanyń Osaka qalasyndaǵy sımfonııalyq orkestrdiń bas dırıjeri (2015 jyldan).
43 jyl buryn (1982) Qazaqstan Respýblıkasy Sot ákimshiliginiń jetekshisi Naıl Rafısuly AHMETZAKIROV dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. 2004 jyly Qazaq gýmanıtarlyq-zań ýnıversıtetinde quqyqtaný mamandyǵyn, 2008 jyly Reseı Federatsııasynyń qazirgi gýmanıtarlyq akademııasynda býhgalterlik esep, taldaý jáne aýdıt mamandyǵyn, 2016 jyly Reseı Federatsııasynyń Bas prokýratýra akademııasynda prokýrorlyq qadaǵalaýdy bitirgen.
Eńbek joly: 2004-2009 jyldary Shyǵys Qazaqstan oblysynyń aýdandyq jáne oblystyq prokýratýrasynda qyzmet etti. 2009-2015 jyldary Bas prokýratýrada ártúrli basshylyq laýazymdardy atqardy, 2015-2017 jyldary Bas prokýratýra janyndaǵy Quqyq qorǵaý organdary akademııasynda basshylyq laýazymdardy atqardy, 2017-2018 jyldary QR Bas prokýratýrasy janyndaǵy Quqyq qorǵaý organdary akademııasynyń basshysy, 2018-2019 jyldary Prezıdent Ákimshiliginiń Quqyq qorǵaý organdary júıesi bólimi basshysynyń orynbasary, QR Joǵarǵy 2019-2023 jyldary Soty janyndaǵy Sottardyń qyzmetin qamtamasyz etý departamentiniń basshysy laýazymyn atqarǵan.
Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń qańtarynan atqaryp keledi.
ІІ dárejeli «Aıbyn ordenimen, «QR prokýratýrasynyń úzdigi», «Qazaqstannyń qurmetti zańgeri» tósbelgilerimen, «Úsh bı» qurmetti tósbelgisimen marapattalǵan.
40 jyl buryn (1985) Ulytaý oblystyq kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń basshysy Danııar Manatjanuly ARYNǴAZIN dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysy, Sátbaev qalasynda týǵan.
L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin «Matematıka muǵalimi» mamandyǵy (2007); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasy, halyqaralyq qatynastar salasyndaǵy gýmanıtarlyq ǵylymdar magıstri (2016); Aımaqtyq áleýmettik-ınnovatsııalyq ýnıversıteti, «Ekonomıka jáne bıznes bakalavry» mamandyǵy (2019 j.).
Eńbek joly: Qazaqstan Respýblıkasynyń Túrkııadaǵy Elshiliginde WEB ákimshisi, Ankara (2011-.2014); «Yrys» mıkroqarjy uıymy» JShS dırektory, Shymkent qalasy (2017-2020); «Jezqazǵan qalasynyń kásipkerlik jáne aýyl sharýashylyǵy bólimi» memlekettik mekemesiniń ónerkásip, ındýstrıaldy-ınnovatsııalyq damý jáne kásipkerlik sektorynyń bas mamany (2020-2021); «Jezqazǵan qalasynyń kásipkerlik jáne aýyl sharýashylyǵy bólimi» memlekettik mekemesiniń basshysy (2021-2023); Ulytaý aýdandyq kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń basshysy (2023-2024); Ulytaý oblysynyń ekonomıka basqarmasy basshysynyń orynbasary (2024-2025).
2025 jyldyń naýryz aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
37 jyl buryn (1988) QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi «Ǵylym qory» AQ basqarma tóraǵasy Arman Aıtýǵanuly AShKIN dúnıege keldi.
KAIST - Koreıanyń ǵylym jáne tehnologııanyń joǵary deńgeıli ınstıtýtyn bitirgen (2012).
Eńbek joly: «Ulttyq memlekettik ǵylymı-tehnıkalyq saraptama ortalyǵy» AQ-nyń mamany, bas mamany, sheteldik sarapshylarmen jumys bóliminiń basshysy, memlekettik ǵylymı-tehnıkalyq saraptama bóliminiń basshysy (2012-2016); Joba úılestirýshisi, «Ǵylym qory» AQ Jobalar dırektsııasynyń basshysy (2016-2020); «QazInnovations» Innovatsııalyq damý ulttyq agenttigi» AQ Taldaý jáne boljaý ortalyǵynyń dırektory (2020-2023); «Azamattyq bastamalardy qoldaý ortalyǵy» UÁAQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary (2023-05.2025).
2025 jyldyń mamyr aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
117 jyl buryn (1908-1997) mýzykatanýshy, kompozıtor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, ónertaný doktory Borıs Gırshevıch ERZAKOVICh dúnıege kelgen.
Omby mýzyka tehnıkýmynyń fortepıano klasyn, Almaty konservatorııasyn (qazirgi Qazaq ulttyq konservatorııasy) bitirgen.
1931-1938 jyldary Qazaq radıosynyń mýzyka redaktory, 1938-1943 jyldary Qazaqstan Halyq Komıssarlary Keńesi janyndaǵy Óner isteri basqarmasy mýzyka bóliminiń meńgerýshisi, 1945-1958 jyldary Qazaqstan Ǵylym akademııasy ónertaný sektorynyń meńgerýshisi, 1950-1961 jáne 1968-1986 jyldary Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi bolǵan.
Borıs Erzakovıch – qazaq mýzyka óneriniń tarıhy týraly irgeli eńbekterdiń avtory. Ol 20-dan astam monografııa men kitapsha, 200-deı maqala men ocherk, Abaı jáne Birjan sal, Aqan seri, Úkili Ybyraı, Balýan Sholaq, t.b. shyǵarmashylyǵyn qamtıtyn 12 mýzykalyq-etnografııalyq jınaqtar jazǵan. Kásibı mýzyka janrlaryn damytýǵa úles qosyp, varıatsııa, fortepıanolyq pesa sımfonııalyq poema, sonata, ývertıýra men án, romans, hor jazdy. 200-ge jýyq halyq ánderin túrli orkestr, ansamblderge laıyqtap notaǵa túsirdi. «Amangeldi», «Myltyqty adam», «Abaı», «Alma baǵynda», «Shoqan Ýálıhanov» sııaqty spektaklderge mýzyka jazdy.
«Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.