30 qyrkúıek. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 30 qyrkúıek kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
89 jyl buryn (1934) jazýshy-pýblıtsıst, aqyn, aýdarmashy, Qazaqstan mádenıetine eńbek sińirgen qaıratker Sarbas AQTAEV dúnıege keldi.
Kókshetaý oblysynyń Kókshetaý aýdanyndaǵy Jylymdy aýylynda týǵan.
Eńbek joly: Orta mektepti bitirgennen keıin aýdandyq «Kolhoz joly» gazetinde jaýapty hatshy bolyp qyzmet atqardy. 1957 jyly Qaraǵandy pedagogıka ınstıtýtyn bitirip, segiz jyldyq mektepte bir jyldaı ustazdyq etken. 1958 jyly Kókshetaý oblystyq gazetiniń redaktsııasyna qyzmetke aýysqan ol sodan beri baspasóz salasynda úzbeı eńbek etip keledi. Respýblıkalyq saıası syqaq jýrnaly «Ara»/«Shmel» redaktsııasynda feletonshy, Almaty oblystyq «Jetisý» gazetinde birqatar jyl redaktordyń orynbasary, birinshi orynbasary, on jeti jyl boıy «Egemen Qazaqstan» gazeti redaktorynyń orynbasary, «Halyq keńesi» gazetiniń bas redaktory, «Aqıqat» jýrnalynyń bas redaktory bolyp qyzmet etken.
Ádebıettegi alǵashqy qadamyn óleńmen bastaǵan ol ár salaǵa atsalysyp keledi. Sh. Ýálıhanov atyndaǵy ýnıversıtettiń Qurmetti professory. Onyń aýdarýynda Seton Tompson men M. Sholohovtyń áńgimeleri, V. Obrýchevtiń «Jumbaq jer», N. Anovtyń «Án qanaty», A. Djapar Zadeniń «Otanyńa oral», A. Kamıýdiń «Oba» jáne «Bógde», Býlgakovtyń «Aq gvardııa» jáne «Maıtalman sheber men Margarıta» romandary men R. Fraermannyń «Túz taǵysy Dıngo» povesi, Mamın-Sıbırıaktyń áńgimeler men povester jınaǵy, t.b. jeke-jeke kitap bolyp shyqty.
Eki márte «Qurmet belgisi» ordenimen jáne medaldarmen, eki márte Qazaq KSR Qurmet gramotasymen marapattalǵan. Birneshe márte Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵyna ıe bolǵan. Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen mádenıet qyzmetkeri, «Parasat» ordeniniń jáne «Baspasóz úzdigi» ataǵynyń ıegeri.
56 jyl buryn (1967) qazaqstandyq ǵalym, medıtsına ǵylymdarynyń doktory Talǵat Seıtjanuly NURǴOJIN dúnıege keldi.
1992 jyly Tomsk memlekettik medıtsınalyq ýnıversıtetiniń áskerı-medıtsına fakýltetin bitirdi.
1986-1988 jyldary aralyǵy KSRO-nyń Qarýly kúshter qatarynda áskerı boryshyn ótedi.
Eńbek joly: 1993-1997 jyldary S.J. Asfendııarov atyndaǵy Qazaq memlekettik medıtsına ýnıversıtetiniń farmakologııa kafedrasynyń assıstenti, al 1997-1998 jyldary sol kafedranyń aǵa oqytýshysy qyzmetin atqardy. 1999 jyly farmakologııa, klınıkalyq farmakologııa mamandyǵy boıynsha doktorlyqty qorǵady. 2006 jyly professor ataǵyn aldy. 2006-2009 jyldary Almaty dárigerler bilimin jetildirý ınstıtýtynyń uıymdastyrýshylyq-ekonomıkalyq jumystar boıynsha jáne klınıkalyq qyzmet boıynsha prorektor, sondaı-aq klınıkalyq farmakologııa kafedrasynyń professory qyzmetin atqardy. 2009 jyldan Densaýlyq saqtaýdy damytý ınstıtýty dırektorynyń orynbasary, 2010-2011 jyldary Ulttyq medıtsına holdınginiń basqarýshy dırektory boldy. 2011 jyldan Translıatsııalyq medıtsına, uzaq ómir súrý jáne jahandyq densaýlyq saqtaý departamenti dırektory, al 2015 jyldan Nazarbaev Ýnıversıtetiniń eksperımenttik jáne klınıkalyq farmakologııa ınstıtýtynyń basshysy jáne Ómir týraly ǵylymdar ortalyǵynyń dırektory qyzmetterin atqardy. C.J. Asfendııarov atyndaǵy QazUMÝ rektory (2017-2022).
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 20 jyl» (2015), «Dencaýlyq caqtaý iciniń úzdigi» (2017), «Qazaqctan Konctıtýtsııacyna 25 jyl» (2020) medaldarimen, «Qazaqctan Recpýblıkacy dencaýlyq caqtaý iciniń úzdigi» (2005) tósbelgisimen marapattaldy.
42 jyl buryn (1981) Óskemen qalasy ákiminiń orynbasary Arman Muqtarqanuly YSQAQOV dúnıege keldi.
Semeıde týǵan. 2002 jyly Shákárim atyndaǵy Semeı memlekettik ýnıversıtetin qarjy jáne nesıe mamandyǵy boıynsha bitirip, 2010 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynda memlekettik jáne jergilikti basqarý magıstri dárejesin aldy.
Eńbek joly: 2002-2005 jyldary – Shyǵys Qazaqstan oblysy Jarma aýdany ákimi apparaty ekonomıka bóliminiń bas mamany; 2002-2006 jyldary – Jarma aýdany Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý bóliminde sektor meńgerýshisi; 2006-2009 jyldary – Shyǵys Qazaqstan oblysy Jarma aýdany ákimi apparatynyń bas ınspektory; 2009 jyly – Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý bólimi basshysynyń orynbasary, ShQO Jarma aýdany ákiminiń kómekshisi; 2010-2011 jyldary – Jarma aýdany Qarjy bóliminiń basshysy; 2011-2013 jyldary – ShQO Jarma aýdany ákiminiń orynbasary; 2013-2014 jyldary – Óskemen qalasy Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý basqarmasynyń jetekshisi; 2014-2017 jyldary – ShQO Óskemen qalasy ákiminiń orynbasary; 2017-2018 jaldary – «Sátpaev taý-ken baıytý kombınaty» JShS bas ekonomısi; 2017-2020 jaldary – Óskemen qalasy Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý bóliminiń jetekshisi.
2020 jyldyń maýsymynan bastap qazirgi qyzmetinde.
40 jyl buryn (1983) «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ basqarma tóraıymy, dırektorlar keńesiniń múshesi Gaýhar Asylbekqyzy BÓRІBAEVA dúnıege keldi.
2004 j. Qazaq memlekettik zań ýnıversıtetin («quqyqtaný»), 2006 j. L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin («qarjy»), 2015 j. The London College UCK (bıznes menedjment salasyndaǵy magıstr) bitirgen.
Eńbek joly: 2003-2004 jyldary – Ońtústik Koreıanyń GreenIntegrated LogisticsCo.LTD kólik kompanııasynda menedjer. 2005-2006 jyldary – Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi «Azyq-túlik kelisim-shart korporatsııasy» AQ qarjylyq monıtorıng bóliminiń bas mamany. 2006-2009 jyldary – «Qazaqstan Damý banki» AQ jobalarǵa nesıe berý departamentiniń bas menedjeri, jobalyq dırektsııasynyń bas front-menedjeri. 2009 jyly – «Samuryq-Qazyna Invest» JShS ınvestıtsııalyq jobalardy ákimshilendirý departamentiniń bas menedjeri. 2009-2010 jyldary – «Alıans Bank» AQ korporatıvtik bıznes departamentiniń bas menedjeri. 2010-2011 jyldary – «Qazaqstan Damý banki» AQ jobalyq dırektsııa basshysynyń orynbasary. 2011-2013 jyldary – «Kólik logıstıkasyn damytý ulttyq ortalyǵy» (qazirgi «QTJ Express») AQ damý jónindegi atqarýshy dırektory. 2013 jyly – «Kólik logıstıkasyn damytý ulttyq ortalyǵynyń» fılıaly «QTJ UK» AQ strategııa jáne saraptamalyq zertteýler basqarmasynyń basshysy. 2013-2017 jyldary – QR Prezıdenti Іs basqarmasyna vedomstvolyq baǵynysty uıymnyń qarjy-ekonomıkalyq máseleleri jónindegi vıtse-prezıdenti. 2017 jyly – «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ ákimshilendirý departamentiniń dırektory. 2017-2018 jyldary – «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ basqarýshy dırektory. 2018-2019 jyldary – «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary.
Qazirgi qyzmetin 2019 jylǵy 29 sáýirden beri atqaryp keledi.
«Eren eńbegi úshin» tósbelgisimen marapattalǵan (2021).
31 jyl buryn (1992) Astana qalasy Nura aýdanynyń ákimi Júsip Rahatuly JUMAǴULOV dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. 2015 jyly KIMEP (iskerlik ákimshilendirý), 2017 jyly S. Nárikbaev atyndaǵy QazMZÝ (zań ǵylymdarynyń magıstri), 2020 jyly Nazarbaev Ýnıversıtetin (Memlekettik basqarý magıstri) bitirgen.
Eńbek joly: Almaty qalasyndaǵy «Varıant Lıýks» JShS dırektorynyń qoǵammen baılanys jónindegi orynbasary (2013-2015); «Astana – jańa qala» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynyń ákimshiligi departamenti» memlekettik mekemesiniń memlekettik qyzmetkeri (2015); Astana qalasy Investıtsııalar jáne damý basqarmasy ınnovatsııalyq jáne ınvestıtsııa bóliminiń bas mamany (2015-2016); Astana qalasy ákimdiginiń «Din máselelerin zertteý ortalyǵy» KMM basshysynyń orynbasary, basshysy (2016-2018), Astana qalasynyń Áleýmettik damý basqarmasy basshysynyń orynbasary (2018); Astana qalasynyń Qoǵamdyq damý basqarmasy basshysynyń orynbasary (2018-2019); Astana qalasy ákimi apparaty basshysynyń orynbasary (2020-2022); Astana qalasy Saryarqa aýdanynyń ákimi (2022).
Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń qyrkúıek aıynan beri atqaryp keledi.
139 jyl buryn (1884-1940) Alash qozǵalysynyń qaıratkeri Ybyraıym JAINAQOV dúnıege keldi.
Jetisý oblysy Vernyı ýezinde týǵan. Vernyı erler gımnazııasyn bitirgen. Jetisý oblysy basqarmasynda tilmashtyq qyzmet atqarǵan.
1911 jyly 21 qazanda Jaınaqovtyń bastamasymen Jetisý oblysynyń bolystary jáne qurmetti aqsaqaldarynyń keńesi ótip, onda oblys ákimshilik pen qonystandyrý basqarmalarynyń is-áreketteri jóninde jáne saıası izdestirý bólimderiniń oblystaǵy kóshpeli halyqtyń isine aralaspaýy týraly Reseı ımperııasynyń astanasy Sankt-Peterbýrgtegi Memlekettik dýma múshelerine ótinish aıtyp, ókilder jiberý máselesi sheshildi. Nátıjesinde kórnekti qazaq zııalylarynyń biri Barlybek Syrtanov Sankt-Peterbýrgke baryp, Memlekettik dýmanyń Musylman fraktsııasy múshelerine Jetisýdaǵy jergilikti halyqtyń ótinish-tilekterin bildirip qaıtty.
Jaınaqov Búkilreseılik musylmandar seziniń daıarlanýyna jáne ótýine at salysty. Ol Reseı patshasynyń 1916 jylǵy 25 maýsym jarlyǵyna baılanysty shıelenis týyndaǵan jaǵdaıda halyqtyń kóteriliske shyqpaýyn jaqtady.
1916 jyly 14 shildede Vernyı qalasynda Úlken Almaty bolystyǵyna qarasty jergilikti halyq ókilderiniń májilisin uıymdastyrýshylardyń biri retinde halyqtyń kóteriliske shyǵyp bosqa qyrylmaýyn, máseleniń beıbit túrde sheshilýin halyqqa túsindirdi.
1917 jyly Aqpan tóńkerisinen keıin eldegi qoǵamdyq-saıası ózgeristerge belsene aralasty. Jetisý oblysy qazaq komıtetiniń tóraǵasy bolyp saılandy. 12-23 sáýirde 81 delegat qatysqan Jetisý oblysy qazaq І sezin daıarlap ótkizýge kóp eńbek sińirdi, sezge tóraǵalyq etti.
1917 jyly 19 shildede Ýaqytsha úkimettiń Jetisý oblystyq komıssarynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy.
1917 jylǵy І, ІІ jalpyqazaq sezderiniń jumysyna belsene aralasty. Búkilreseılik Quryltaı jınalysyna Jetisý oblysynan depýtattyqqa usynyldy.
1917 jyly shilde, tamyz aılarynda Á. Bókeıhanov, M. Shoqaev, J. Dosmuhamedov, H. Dosmuhamedovtermen birge Jaınaqov Chelıabi qalasynda ótken Sibir úkimeti men Quryltaı jınalysynyń músheleri komıtetiniń májilisine qatysty.
1916 jylǵy ult-azattyq qozǵalysynan keıin bosqynshylyqqa ushyrap, Qytaıǵa aýǵan Jetisýdyń jergilikti qazaq jáne qyrǵyz halyqtaryn Otanyna qaıtarý, olarǵa kómek kórsetý, asharshylyqqa tap bolǵan Jetisýdyń jergilikti halqyn azyq-túlikpen qamtamasyz etý, qonys aýdarýshylar men jergilikti halyqtyń araqatynasyn retteý isine qazaq jáne qyrǵyz zııalylarymen birge at salysty.
1918 jyly 10-31 tamyz aralyǵynda Lepsi qalasynda ótken Jetisý oblysy qazaqtarynyń ІІ sezine tóraǵalyq etti, sezge jınalǵandarǵa qazaq jáne qyrǵyz tilderinde oblystyq gazet shyǵarýdy usyndy. Bolshevıkter bılik basyna kelip, eldegi qoǵamdyq-saıası jaǵdaıdyń ózgerýine baılanysty Jaınaqov Jetisýdaǵy Alash qozǵalysynyń kórnekti qaıratkerlerimen birge Qytaıǵa qonys aýdaryp, sol jaqtan bolshevıkterge qarsy qarýly qarsylyq uıymdastyrý áreketterin qoldady.
