Parashıýt kúni: Qoný tehnıkasyn durys meńgerý – qaýipsizdiktiń basty kepili
ASTANA. KAZINFORM – 3 maýsym parashıýttiń paıda bolǵan kúni sanalady. Osy oraıda, nusqaýshydan parashıýtpen sekirýdiń negizgi erejesin surap bildik.
Tarıhı derekterge súıensek, parashıýttiń alǵashqy jobasyn XV ǵasyrda ıtalııalyq ǵalym ári ónertapqysh Leonardo da Vınchı jasaǵan. Alaıda bul ıdeıa tek XVI ǵasyrdyń sońynda ǵana is júzinde júzege asa bastaıdy.
1797 jyly 3 maýsymda frantsýz aeronavty Andre-Jak Garneren alǵash ret Parıj aspanynan parashıýtpen sekirgen. Ol shamamen 1000 metr bıiktikten jerge qonǵan. Bul oqıǵa parashıýttiń damý tarıhyndaǵy mańyzdy kezeń bolyp sanalady jáne osy kún resmı túrde parashıýttiń týǵan kúni retinde belgilendi.
Qazaqstanda parashıýt sporty XX ǵasyrdyń ortasynan bastap qarqyndy damı bastady. El aýmaǵynda parashıýtpen sekirýdi úıretetin klýbtar men ortalyqtar jumys isteıdi. Jyl saıyn uıymdastyrylatyn respýblıkalyq jarystar jastardyń bul sport túrine qyzyǵýshylyǵyn arttyryp keledi.
Mamandardyń aıtýynsha, parashıýt sporty adamnan joǵary fızıkalyq daıyndyqpen qatar, rýhanı tózimdilikti, jyldam sheshim qabyldaý qabiletin talap etedi.
– Aldymen teorııalyq sabaq ótedi, sodan keıin psıhologııalyq test tapsyrý kerek. Serýendeýge nemese sekirýge nıetti adam túrli jaǵdaılarǵa daıyn bolýy kerek. Mysaly, negizgi parashıýt ashylmaı qalǵan jaǵdaıda qosalqy parashıýtti qashan jáne qalaı qoldaný kerektigin naqty bilýi shart. Mundaı tótenshe jaǵdaılar árqashan bolýy múmkin. Sol sebepti, parashıýtti óziń jınaýyń qajet. Sonymen qatar nusqaýshyny muqııat tyńdaý óte mańyzdy. Bar zeıiniń parashıýtte bolýy kerek, sabyr saqtaý — basty qaǵıda, – deıdi 3-synypty serjant Talǵat Jaqsybaev.
Mamannyń aıtýynsha, parashıýtpen sekirgen kezde naqty qaı jerge qonatynyńdy aldyn ala boljaý múmkin emes. Ushý barysynda jeldiń baǵyty ózgerip, sekirýshini basqa jaqqa alyp ketýi yqtımal. Adam ormannyń ishine, sýǵa nemese elektr symdaryna túsýi múmkin. Keıde eki parashıýt aýada bir-birimen soqtyǵysyp jatady. Mundaı qaýiptiń aldyn alý úshin adamdardy salmaqtaryna qaraı jiberý tártibi qoldanylady. Aldymen aýyr salmaqtaǵylar, keıin jeńilder sekiredi. Bul – aýada soqtyǵysýdyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan ádis.
– Jerge qonǵanda eki aıaqty qosyp, birge ustaý kerek. Eger bir aıaqpen tússeń, ony jaraqattap nemese syndyryp alýyń yqtımal. Sondyqtan qoný tehnıkasyn durys meńgerý – qaýipsizdiktiń basty kepili, – deıdi Talǵat Jaqsybaev.
Serjanttyń aıtýynsha, tikushaq kóterile bastaǵanda bir-birińdi estý múmkin bolmaıdy, sol sebepti tek nusqaýshynyń qımyldaryna qarap, aıtqanyn buljytpaı oryndaý qajet.
– Qorqynysh dál osy sátte bastalady. Sekirgen kezde qol men aıaqty búgip, deneni jınaqy ustaý kerek, óıtkeni oralyp qalý qaýpi bar. Ereje óte kóp, biraq eń bastysy – osy aıtylǵandardy este saqtaý, – deıdi.
Aıta keteıik, álem halqy 3 maýsymdy tek parashıýt ónertabys retinde paıda bolǵan kún emes, sonymen qatar adamzattyń batyldyqqa, erkindikke jáne jańa múmkindikterge umtylysyn bildiretin mańyzdy kún sanaıdy.
Aqerke Qabdulkákim