3 qarasha. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 3 qarasha kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
49 jyl buryn (1976) Astana qalasy ákiminiń birinshi orynbasary Nurlan Jańbyrshyuly NURKENOV dúnıege kelgen.
Tselınograd (qazirgi Astana) qalasynda týǵan. 1999 jyly S.Seıfýllın atyndaǵy Aqmola agrarlyq ýnıversıtetin, esepshi-ekonomıst mamandyǵy boıynsha támamdaǵan. 2011 jyly QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasy memlekettik saıasat ulttyq mektebin bitirip, áleýmettik ǵylymdar magıstri dárejesin alǵan. 2012 jyly Qaztutyný odaǵy Qaraǵandy ekonomıkalyq ýnıversıtetin zań bakalavry mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek joly: 1995-2003 jyldary Aqmola qalasyndaǵy «Shamshyraq» HJQ menedjeri, 2003-2006 jyldary Astana qalasynyń ákimdigi apparatynyń uıymdastyrý-ınspektorlyq jumystar bóliminiń bas mamany, óndiris salasy bóliminiń meńgerýshisi, 2006-2010 jyldary QR Prezıdentiniń Іs basqarmasynyń kúrdeli qurylys jáne tehnıkalyq qadaǵalaý, resmı is-sharalar jáne syrtqy baılanystar, vedomstvoǵa qarasty uıymdardy basqarý bólimderiniń meńgerýshisi jáne orynbasary bolyp jumys istegen. 2010-2013 jyldary Astanadaǵy «Móldir sý» JShS basshysy, 2013-2014 jyldary Býrabaı aýdanynyń ákimi, 2014-2017 jyldary Aqmola oblysy ákiminiń óndiris salasy máseleleri jónindegi orynbasary, 2017-2019 jyldary QR Prezıdent Ákimshiliginiń memlekettik ınspektory, 2019-2023 jyldary Astana qalasy ákiminiń orynbasary qyzmetinde bolǵan.
Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń qańtarynan beri atqaryp keledi.
«Astananyń 10 jyldyǵy», «Eren eńbegi úshin» medaldarymen marapattalǵan.
46 jyl buryn (1979) «AMANAT» partııasy Mańǵystaý oblystyq fılıalynyń tóraǵasy Nurbek Qarasaıuly QARASAEV dúnıege keldi.
Aqtaýda týǵan. 2007 jyly Sh.Esenov atyndaǵy ýnıversıtetti bitirgen.
2011-2012 jyldary QR Din isteri agenttiginiń Mańǵystaý oblysy boıynsha Din isteri departamentiniń dırektory qyzmetin atqarǵan. 2012-2013 jyldary «MańǵystaýAgropromproekt» JShS atqarýshy dırektory, 2014-2017 jyldary Mańǵystaý oblysynyń ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý basqarmasy basshysynyń orynbasary, basqarma basshysy, 2017-2020 jyldary «Atameken» Ulttyq kásipkerlik palatasynyń Mańǵystaý oblysy boıynsha fılıalynyń dırektory qyzmetin atqarǵan. 2021-2022 jyldary Mańǵystaý oblysy Munaıly aýdany ákiminiń orynbasary qyzmetin atqarǵan. 2022 jyly «AMANAT» partııasy Mańǵystaý oblystyq fılıalynyń atqarýshy hatshysy laýazymyn atqardy.
Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń jeltoqsanynan beri atqaryp keledi.
36 jyl buryn (1989) «Aqtóbe JEO» AQ Basqarma tóraǵasy Bahtııar Bazarǵalıuly ІZBASAROV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. 2012 jyly Q.I.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetin «Radıotehnıka, elektronıka jáne telekommýnıkatsııa» mamandyǵy boıynsha, 2015 jyly «Munaı jáne gaz ınjenerııasy» mamandyǵy boıynsha bitirgen. 2020 jyly Almaty Management University Іskerlik ákimshilendirý magıstri dárejesin alǵan.
Eńbek joly: munaı-gaz salasynda logıstıka bólimi bastyǵynyń orynbasarynan birinshi basshyǵa deıin («QazTransGaz Aımaq» AQ jáne «Intergaz Ortalyq Azııa» AQ) ótti.
Qyzmetinde 2022 jyldyń tamyzynan beri.
190 jyl buryn (1835-1865) qazaqtyń tuńǵysh ǵalymy, aǵartýshy, tarıhshy, etnograf, saıahatshy ári dıplomat Shoqan (Muhamedhanafııa) Shyńǵysuly ÝÁLIHANOV dúnıege kelgen (negizinen týǵan kúni naqty belgisiz, kóbinese «qarasha aıy» dep qana jazylady).
Ol Qostanaı oblysy qazirgi Áýlıekól aýdanyndaǵy Qusmuryn beketinde Abylaıhannyń nemeresi Shyńǵystyń otbasynda dúnıege keldi.
Tórt jasynda hat tanyp, Qusmuryndaǵy ákesi salǵan mektepte ortaǵasyrlyq qypshaq-shaǵataı tilin meńgeredi, parsysha, arabsha til syndyrady. Oǵan tárbıe berýde sultan áýletinen shyqqan ájesi Aıǵanymnyń yqpaly kúshti boldy. Ol jas Shoqanǵa ejelgi qazaq ańyzdaryn, ańyz-áńgimelerin, maqal-mátelderi men danalyq sózderin jıi aıtyp otyratyn. 12 jasyna deıin Qusmuryndaǵy mektepte oqyp, musylman dini ilimimen tanysty. Aýyldyq bastaýysh mektepte oqyp júrip-aq arab, parsy, shaǵataı tilderiniń negizin úırenip aldy.
1847 jyly 12 jasar Shoqandy ákesi sol kezdegi eń tańdaýly oqý orny bolyp eseptelgen Sibir kadeti korpýsyna oqýǵa ornalastyrady. Shoqannyń búkil keleshegi men ǵylym, óner jolyndaǵy talantyn ashýda bul oqý ornynyń mańyzy erekshe boldy. Munda jabyq áskerı oqý orny bolǵanymen, kóptegen pánder áskerı sabaqtarǵa qosa orys, batys ádebıeti, geografııasy men tarıhy, fılosofııa, fızıka, matematıka negizderi, shetel tilderi oqytylyp, orystyń ozyq oıly ıntellıgentteriniń ókilderi sabaq bergen. Sibir kadeti korpýsynda oqýdyń sońǵy jyldarynda-aq, Shoqan sanaly, tereń oıly, jan-jaqty bilimdi, ózindik kózqarasy qalyptasqan, týǵan halqynyń qajet-muqtajdaryn paıymdap, túsine alatyn, oǵan barynsha paıdaly qyzmet etýge ázir ekendigin tanytty. Ol, ásirese, jazǵy demalys kezderinde el ishindegi halyq jyrlary men dastandaryn jazyp alyp, ańyz-áńgimelerdi jınaýǵa qyzyqty. Mysaly, «Qozy Kórpesh-Baıan sulý jyry Shoqannyń alǵashqy jazǵan shyǵarmalarynyń biri boldy. Shoqan jınaǵan qazaqtyń aýyz ádebıeti úlgileri nusqalaryn, «Qozy Kórpesh-Baıan sulý» jyryn kórnekti shyǵys zertteýshisi, Peterbýrg ýnıversıtetiniń professory I.I.Berezın bul zertteýlerge nazar aýdaryp, jazyp alǵan. Shoqannyń zertteýshilik qabiletin baıqaǵan ǵalym ony óz tarapynan eski jazý eskertkishterin zertteý isine tartqan.
Kadet korpýsyn 1853 jyly 17 jasynda bitirgen Shoqan Batys Sibir general gýbernatorynyń keńsesinde qyzmetke qaldyrylady. Bir jyldan keıin Batys Sibir men Qazaqstannyń soltústik shyǵys aýdandaryn basqaratyn general gýbernator Gasforttyń adıýtanty bolyp taǵaıyndalady. Osy qyzmetti atqara júrip, ol Orta Azııa halyqtarynyń tarıhyn, etnografııasy men jaǵrafııasyn zertteýge belsene aralasady.
1854 jyly kadet korpýsyndaǵy ustazy Kostyletskııdiń ótinishi boıynsha kórnekti shyǵystanýshy, Qazan ýnıversıtetiniń professory N.I.Berezınniń tapsyrmalaryn oryndaıdy. 1855 jyly Batys Sibir general-gýbernatorymen birge Semeı, Aıagóz, Qapal arqyly Almatyǵa deıin kelip qaıtady. Osy saparynda qazaq, qyrǵyz, aýyz ádebıetiniń úlgilerin, tarıhy men etnografııasynyń materıaldaryn jınaı júredi. Bul materıaldar negizinde keıin ol «Táńiri (qudaı)», «Qazaqtardaǵy shamandyqtyń qaldyǵy» degen eńbekter jazady. Sol sapardan keıin onyń áskerı laýazymy bir saty joǵarylap, porýchık shenin alady.
1856 jyly polkovnık M.M.Homentovskıı basqarǵan áskerı-ǵylymı Ystyqkól ekspedıtsııasyna qatysyp, qyrǵyz elin jete zertteıdi. Qyrǵyzdar men Uly júz qazaqtarynyń tarıhy, etnografııasy jaıly málimetter jınaıdy, aýyz ádebıetiniń nusqalaryn jazyp alady. Álem ǵalymdary arasynda tuńǵysh ret «Manas» eposynyń eń shuraıly bóligi «Kóketaı hannyń ertegisi» jyryn jazyp alady.
Sh.Ýálıhanov 1856 jyly asa kórnekti ǵalym, belgili geograf P.S.Semenov-Tıan-Shanskıımen tanysty. 1857 jyly P.S.Semenov-Tıan-Shanskııdiń usynýymen Sh.Ýálıhanov Orys geografııalyq qoǵamynyń tolyq músheligine qabyldandy. 1858-1859 jyldary Shoqan ataqty Qashqarııa saparyna baryp qaıtty. 1860 jyly Sankt-Peterbýrgte ol ordenmen marapattalyp, áskerı sheni de joǵarylatyldy. Ony orys patshasy II Aleksandrdiń ózi qabyldady. Osy kezdesý kezinde Shoqan patshaǵa orys sheneýnikteriniń qazaq halqyna jaqsy qaraýy jaıly óz ótinishin batyl jetkizdi. Peterbýrgte bolǵan kezinde (1859-1861 jyldary) Shoqan Ýálıhanov ár túrli áskerı jáne ǵylymı mekemelerde jumys istedi. Densaýlyǵynyń nasharlaýyna baılanysty Otanyna oralýǵa májbúr boldy. Ol Ombyǵa baryp, daladaǵy jergilikti basqarý isin qaıta uıymdastyrý jónindegi sharalarǵa qatysty. Onyń negizgi oılary «Qyrdaǵy musylmanshylyq týraly», «Qyrǵyzdardyń kóshi-qony týraly», «Sot reformasy týraly jazbalarda» baıandalady.
1864 jyly Shoqan general Chernıaevtyń Ońtústik Qazaqstanǵa jasaǵan áskerı ekspedıtsııasyna qatysady. Biraq áskerı qyzmeti uzaqqa sozylmady, generaldyń jergilikti halyqqa shekten tys qatygezdik jasaýy saldarynan ásker qatarynan óz erkimen ketti.
Shoqan 1865 jyldyń sáýirinde qaıtys boldy. Onyń súıegi Altynemel taýynyń baýraıyndaǵy Kóshentoǵan degen jerge qoıylǵan.