29 MAMYR. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
29 mamyr, BEI SENBІ
BUU-nyń Halyqaralyq bitimgershiler kúni. 2003 jyldan bastap jyl saıyn atap ótiledi. 2002 jyly BUU Bas Assambleıasynyń arnaıy qararymen bekitilgen. Qararda BUU-ǵa múshe memleketterge, úkimettik emes uıymdarǵa jáne jekelegen azamattarǵa BUU-nyń beıbitshilikti qoldaý maqsatyndaǵy operatsııalarynyń quramynda qyzmet istegen adamdarǵa qurmet, sonymen qatar qaza bolǵandardy este saqtaý kúni retinde atap ótý usynylǵan
ESTE QALAR OQIǴALAR
1 9 jyl buryn (1995) respýblıkalyq «Úkili úmit» sazgerler baıqaýy bastaldy.
1 8 jyl buryn (1996) Elbasy N.Á.Nazarbaev Sıngapýrǵa resmı saparymen baryp, Sıngapýrdyń Premer-Mınıstri Go Chok Gongpen kezdesti. Kezdesý barysynda Azııanyń eki memleketi arasyndaǵy yntymaqtastyq, iskerlik baılanystar jóninde áńgime qozǵaldy.
1 6 jyl buryn (1998) «Jas Astana - jastardyń kózimen» atty respýblıkalyq festıval ótti. Alǵashqy jyldary Astana kúnine oraılastyrylǵan bul baıqaýǵa elimizdiń jer-jerinen kelgen jas tilshiler bas qosyp, belgili bir ýaqyt ishinde daıyndaǵan ózderiniń eńbekterin ákelip, pikir almasýǵa múmkindik aldy. Keıin kele, atalǵan festıval óziniń aýqymyn keńeıtip, jalpy mazmunyn, baǵytyn ózgertti. Shaǵyn baıqaý 2002 jyly «Eýrazııa saqınasy» degen jastar aqparattyq forýmyna aınaldy. Atalmysh festıvaldi uıymdastyrýshy qazaqstandyqtarǵa tanymal jýrnalıst - Svetlana Ahmetjanqyzy Ǵalıeva.
7 jyl buryn (2007) Elbasy Nursultan Nazarbaev «Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe-memleketterdiń úkimetteri arasyndaǵy Tótenshe jaǵdaılardy joıýda kómek kórsetý kezinde ózara is-qımyl jasaý týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaý týraly» Zańyna qol qoıdy.
5 jyl buryn (2009) jambyldyq jazýshy, jýrnalıst Baqtııar Ábildáulynyń «Shapyrashty Naýryzbaı batyr» dep atalatyn jańa kitaby jaryq kórdi. Tarıhı-derekti roman XVIII ǵasyrda jońǵarlardyń basqynshylyǵyna qarsy soǵysta dańqy shyqqan qazaqtyń qolbasshysyna arnalǵan. Tarıhshylardyń málimeti boıynsha, osy azattyq úshin bolǵan shaıqasta mıllıonnan astam qazaqtar opat bolǵan.
Baqtııar Ábildáuly osy derekterdi Reseı muraǵattarynan tapty. Olardyń negizinde derekti-kórkem roman jazyp shyqty. Baqtııar Ábildáulynyń «Shapyrashty Naýryzbaı batyr» romanynyń tanystyrylymy Qazaqstan Jazýshylar odaǵy ókilderiniń jáne qalyń jurtshylyqtyń qatysýymen batyrdyń týǵan jerinde, Almaty oblysynyń Qaskeleń qalasynda ótti. Romannyń avtoryna Almaty oblysyndaǵy Qarasaı aýdanynyń qurmetti azamaty ataǵy berildi.
ESІMDER
7 5 jyl buryn (1939) tehnıka ǵylymynyń kandıdaty, Qazaqstan Respýblıkasy Mıneraldy resýrstar akademııasynyń, Halyqaralyq mıneraldyq resýrstar akademııasynyń akademıgi, Halyqaralyq aqparattandyrý akademııasynyń akademıgi ShTOIK Garrı Gvıdovıch dúnıege keldi.
Reseıde týǵan. 1978-1980 jyldary - Qazaq KSR Tústi metallýrgııa mınıstrligi Qorǵasyn-myrysh ónerkásibi basqarmasynyń bas baıytýshysy. 1980-1986 jyldary - Zyrıanovsk qorǵasyn kombınaty baıytý fabrıkasynyń bastyǵy. 1986-1990 jyldary - Shyǵys Qazaqstan mys-hımııa kombınatynyń dırektory. 1992-1993 jyldary - «KRAMDS-Óskemen» aktsıonerlik qoǵamynyń prezıdenti. 1993-1994 jyldary - «Lenınogor polımetall kombınaty» aktsıonerlik qoǵamynyń prezıdenti. 1994-1996 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ónerkásip jáne saýda mınıstri, Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary. 1996-1998 jyldary - «Qazmyrysh» jabyq aktsıonerlik qoǵamynyń prezıdenti. 1998-2003 jyldary - «Qazmyrysh» AQ Baqylaý keńesiniń tóraǵasy, Dırektorlar keńesiniń múshesi. 2003 jyldan «Qazmyrysh» AQ prezıdentiniń keńesshisi.
Onyń 30-dan astam ǵylymı eńbegi jaryq kórgen, 17 avtorlyq kýáligi bar.
«Eńbek Qyzyl Tý», «Qazan tóńkerisi» ordenderimen, medalarmen marapattalǵan.
7 4 jyl buryn (1940-2003) alpınıst, geografııa ǵylymdarynyń kandıdaty, sport sheberi, KSRO Qarýly Kúshteri men Keńes Odaǵy birinshilikteriniń chempıony, birneshe dúrkin jeńimpazy POPOV Vıktor Ivanovıch dúnıege keldi.
Reseı Federatsııasynyń Máskeý oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen.
Qazaqstan Respýblıkasy Alpınızm federatsııasynyń vıtse-prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Alpınızm federatsııasynyń atqarýshy dırektory, «Vestnık gor» jınaǵynyń jaýapty redaktory, Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Geografııa ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri, Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıteti (Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtet) týrızm kafedrasynyń dotsenti qyzmetterin atqarǵan.
Odaq kezinde «jetimyńdyq» shyńdaryn baǵyndyrýdaǵy ekspedıtsııany basqarǵan. Afrıkanyń Kılımandjaro janartaýy men Tıan-Shan, Pamır, Kavkaz, Altaı, Kamchatka, Alpy taýly aýdandaryndaǵy shyńdarǵa órleýge qatysqan.
Odaqta alǵashqy ret qysta Mármár qabyrǵasy shyńyn baǵyndyrǵan. Pamırdegi Lenın - Razdelnaıa shyńy, Han-Táńiri shyńy, Tıan-Shandaǵy Jeńis shyńy, Alpi shyńyndaǵy Krıstatýrm qabyrǵasyna órleýge qatysqan.
«Qurmet belgisi» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
60 jyl buryn (1954) «Astana qalasy bas josparynyń ǵylymı-zertteý jobalaý ınstıtýty» JShS dırektory, sáýletshi DOSMAǴAMBETOV Baıyr Fardenuly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. «Qazqalaqurylysjoba» ınstıtýtynyń sáýletshisi, aǵa sáýletshisi, top jetekshisi, sheberhana bastyǵy qyzmetterin atqarǵan. 1988-1993 jyldary - Qazaqstan Memlekettik qurylys komıteti bas basqarmasynyń bastyǵy, komıtet tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 1993-1994 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Qurylys, turǵyn úı jáne aýmaqtarda qurylys salý mınıstriniń birinshi orynbasary. 1995-1998 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Aqmoladaǵy joǵary jáne ortalyq memlekettik organdardy qaıta ornalastyrý memlekettik komıssııasy tóraǵasynyń orynbasary - apparat basshysy. 1998-2000 jyldary - Astana qalalyq sáýlet jáne qala qurylysy departamentiniń bas sáýletshisi. Qazirgi qyzmetinde 2000 jyldan bastap isteıdi.
Medalmen marapattalǵan.
4 4 jyl buryn (1970) Atyraý oblystyq boks áýesqoılary federatsııasynyń birinshi vıtse-prezıdenti ÁÝBÁKІROV Asqar Ákimbaıuly dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynda týǵan. Máskeý gıdromelıoratıvti ınstıtýtyn, Eýrazııalyq naryq ınstıtýtyn bitirgen.
Qyzylorda qalasyndaǵy «Kóktem» shaǵyn jeke kásipkerliktiń dırektory, «Kazkommertsbank» AAQ Qyzylorda oblystyq fılıalynyń jınaqtaý bóliminiń meńgerýshisi, Atyraý qalasyndaǵy «Qazaqoıl» UMK qarjy bóliminiń menedjeri, «Embamunaıgaz» AAQ ekonomıkalyq analızdiń jáne qarjy bóliminiń meńgerýshisi, qarjy dırektsııasynyń dırektory, birinshi vıtse-prezıdenti, «Qazaqoıl-Emba» AAQ-nyń birinshi vıtse-prezıdenti, «Ózenmunaıgaz» AAQ birinshi vıtse-prezıdenti, «EuroAsiaGroup» basqarma tóraǵasy, «QazMunaıGaz» Barlaý Óndirý» AQ-nyń «Embamunaıgaz» óndiristik fılıaly dırektorynyń birinshi orynbasary, «QazMunaıGaz» Barlaý Óndirý» AQ-nyń birlesken damý jáne aktıvterdi basqarý boıynsha bas dırektordyń orynbasary, «Assotsıatsııa «KazEnergy» zańdy tulǵalar birlestiginiń atqarýshy dırektory qyzmetterin atqarǵan. Ulttyq ıadrolyq ortalyǵy bas dırektorynyń orynbasary,
4 1 jyl buryn (1973) jazýshy, aqyn, Qazaqstan jazýshylar jáne Jýrnalıster odaqtarynyń múshesi, orys PEN-ortalyǵynyń múshesi, «Soros-Qazaqstan» ádebı konkýrsynyń laýreaty OMAR Ásel dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. M.Gorkıı atyndaǵy ádebıet ınstıtýtyn, Búkilreseılik Syrtqy saýda akademııasynyń Máskeýdegi halyqaralyq bıznes ınstıtýtyn bitirgen. «Novoe pokolenıe» gazetinde jumys istegen. 1998 jyly «Jibek joly» baspa úıinde bas redaktor bolǵan. Túrik tildi jazýshylardyń shyǵarmalaryn orys tiline aýdarǵan. Kóptegen óleń, áńgimeleri bar.
9 7 jyl buryn (1917-1963) AQSh-tyń 35-prezıdenti Djon KENNEDI dúnıege keldi.
Brýklaında, Massachýsets shtatynda týǵan. Garvard ýnıversıtetin úzdik bitirdi.
1960-1993 jyldary AQSh prezıdenti boldy. 1963 jyly jańa saılaýǵa ázirlik kezinde áıeli Jaklınmen eldi aralap saparǵa shyqqanda Dallasta (Tehas shtaty) Djon Kennedı aýyr jaralanyp, aýrýhanaǵa barar jolda qaıtys boldy.
8 8 jyl buryn (1926) Senegaldyń 3-shi prezıdenti (2000-2012) Abdýlaı VAD dúnıege keldi.
70 jyl buryn (1944-1983) Grenadanyń saıası qaıratkeri, 1979-1983 jyldardaǵy memleket basshysy Morıs BIShOP dúnıege keldi.
6 1 jyl buryn (1953-2008) keńestik jáne reseılik teatr jáne kıno akteri, kınorejısser, Reseı halyq ártisi ABDÝLOV Aleksandr Gavrılovıch dúnıege keldi.
3 3 jyl buryn (1981) reseılik fýtbolshy, Reseıdiń eńbek sińirgen sportshysy ARShAVIN Andreı Sergeevıch dúnıege keldi.
64 jyl buryn (1950) RF halyq ártisi ITsKOV ıÝrıı Leonıdovıch -dúnıege keldi.