28 aqpanda ǵalamsharlardyń sırek sherýin tamashalaýǵa bolady
ASTANA. KAZINFORM – 28 aqpan kúni keshke Kún júıesindegi basqa jeti planetanyń barlyǵy – Satýrn, Merkýrıı, Neptýn, Venera, Ýran, ıÝpıter jáne Mars aspanda bir mezgilde kórinip, ǵalamsharlardyń uly sherýi dep atalatyn keremet qatardy quraıdy.
Ǵalamsharlardyń bir qatarda kórinýi óte jıi bolyp otyrady: úsh nemese tórt planetanyń sherýin turaqty baıqaýǵa bolady. Alaıda aspandaǵy jeti planetany birden kórý – óte sırek qubylys, bul aspan baqylaýshylary úshin naǵyz syı bolmaq. Mundaı qubylystar ǵasyrda birneshe ret bolady, ıaǵnı olardy baıqaý múmkindigi óte shekteýli.
Tamasha túzý syzyqtardy kórsetetin tanymal sýretter men dıagrammalarǵa qaramastan, shyn máninde planetalar minsiz tizilgen bolyp kórinbeıdi. Onyń ornyna olar Kún júıesindegi barlyq planeta kúndi aınalyp ótetin jazyqtyq — eklıptıkada aspandaǵy oıdan shyǵarylǵan joldyń boıynda ornalasqan bolyp kórinedi.
Orbıtalyq kólbeý aıyrmashylyqtaryna baılanysty shamaly aýytqýlar bolýy múmkin bolsa da, ǵalamsharlar bir qatarǵa turǵandaı anyq kórinetin bolady.
Bul qubylys planetalyq júıelerdiń, sonyń ishinde bizdiń júıeniń qalyptasý protsesimen baılanysty. Juldyzdar gaz jáne shań bulttarynan paıda bolǵan kezde, olar aınalady, nátıjesinde aınaladaǵy materıal juldyz ekvatorynyń aınalasynda dısk pishinine jalpaıady. Bul protoplanetarlyq dısk – planetalardyń týǵan jeri.
Ǵalamsharlar paıda bolǵan kezde olar tabıǵı túrde osy jazyqtyqta juldyzdy aınalady. Basqa mańyzdy gravıtatsııalyq ózara árekettesýler bolmasa, planetalar ádette osy orbıtalyq jazyqtyqqa sáıkes tegistelip qalyp otyrady.
28 aqpanda dúnıe júzindegi astronomııa áýesqoılary sırek kezdesetin astronomııalyq qubylysty óz kózimen kórý múmkindigine ıe bolady. Baqylaý úshin arnaıy jabdyq qajet emes, biraq teleskoptar men bınoklder Ýran men Neptýn sııaqty alystaǵy planetalardy anyqtaýdy jeńildetýi múmkin.
Aǵylshyn tilindegi túpnusqa materıaldy kelesi silteme arqyly ótip oqı alasyz.