27 MAMYR. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
27 mamyr, SEISENBІ Jalpyreseılik kitaphana kúni. 1995 jyldan bastap jyl saıyn atap ótiledi. Qyrǵyzstanda kitaphanalar kúni. Qyrǵyz Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysymen 1902 jyldyń 27 mamyrdaǵy Qyrǵyzstandaǵy birinshi jalpyǵa birdeı kitaphananyń ashylýyna arnalyp 2008 jyldyń 17 maýsymynda bekitilgen. Nıgerııada balalar kúni. Osy eldegi úkimettik jáne úkimettik emes uıymdar atap ótedi. bul kúni bastaýysh jáne orta mektepterdiń oqýshylar sabaqtan bosatylady, olar úshin arnaıy merekelik sharalar uıymdastyrylady. ESTE QALAR OQIǴALAR 22 jyl buryn (1992) Jambyl oblysynyń Shý aýdanyndaǵy Balýan Sholaq atyndaǵy aýylda aqyn, kompozıtor Balýan Sholaqtyń eskertkishi ashyldy. 9 jyl buryn (2005) Aqmola oblysy Stepnogorsk qalasyndaǵy Mádenıet úıiniń ataýy Dostyq jáne shyǵarmashylyq úıi bolyp ózgertildi. Osyǵan sáıkes qala ortalyǵynda ornalasqan kórkem ǵımarattyń qyzmet baǵyty da ózgerdi. 5 jyl buryn (2009) Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-mınıstri Kárim Másimovtiń qatysýymen Qaraǵandy oblysyndaǵy 500 kV-tyq «Aǵadyr» qosalqy stansasynda «Aǵadyr-OQMAES» ýchaskesi iske qosyldy. 5 jyl buryn (2009) saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn eske alý kúnine oraı jazýshy Qaıym Muhamedhanovtyń «Taǵdyr jáne Karlag» atty týyndysy oqyrmandar nazaryna usynyldy. Shara «Qaıym Muhamedhanov atyndaǵy bilim jáne mádenıet ortalyǵy» bastamasymen jáne Qazaqstan-Brıtan tehnıkalyq ýnıversıtettiń qoldaýymen ótkizildi. Qaıym Muhamedhanov (1916-2004) - Muhtar Áýezovtyń ǵylymı tujyrymdamalarynyń shákirti jáne senimdi jalǵastyrýshysy, óz ómirin Abaı ónerin zertteýge arnaǵan, uly oıshyldyń aqyndyq mektebin oqýdy tereńdetken. Ol qatal kezeńderde de ulttyq mádenıet ókilderi - Shákárim Qudaıberdiulynyń, Ahmet Baıtursynovtyń, Mirjaqyp Dýlatovtyń, Maǵjan Jumabaevtyń, Júsipbek Aımaýytovtardyń ónerlerin batyl nasıhattaǵan. ESІMDER 99 jyl buryn (1915-1993) akýsher-gınekolog, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaq KSR eńbek sińirgen dárigeri ÓTEGENOVA Kamıla Dosqyzy dúnıege keldi. Reseı Federatsııasynyń Chelıabınsk oblysynda týǵan. Qazaq medıtsına ınstıtýtyn (S.D.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsınalyq ýnıversıtetin) bitirgen. Qazaq medıtsına ınstıtýty (S.D.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsınalyq ýnıversıteti) akýsherlik jáne gınekologııa kafedrasynyń klınıkalyq ordınatory, aǵa laboranty, assıstenti, dotsenti, kafedra meńgerýshisi, Qazaq KSR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń bas akýsher-gınekology qyzmetterin atqarǵan. «Qurmet Belgisi» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan. 77 jyl buryn (1937) fılologııa ǵylymdarynyń doktory, akademık, kórnekti memleket jáne qoǵam qaıratkeri JOLDASBEKOV Myrzataı dúnıege keldi. Jambyl oblysy, Talas aýdany, Aqtóbe aýylynda týǵan. Memleket qaıratkeri, ǵalym, fılologııa ǵylymynyń doktory (1993), professor (1993). 1954-1955 jyldary Aqkól aýdandyq keńesiniń hatshysy bolyp qyzmet atqarǵan. QazMÝ-di bitirgen (1960). 1960-1964 jyldary osy ýnıversıtettegi qazaq ádebıeti kafedrasynda assıstent, 1964-1967 jyldary aspırant. 1970-1974 jyldary aǵa oqytýshy, dotsent, 1974-1977 jyldary fılologııa fakýltetiniń dekany boldy. 1977-1987 jyldary Taldyqorǵan pedagogıka ınstıtýtynyń rektory, 1987-1988 jyldary Qazaqstannyń oqý mınıstri, bilim mınıstriniń birinshi orynbasary, 1988-1990 jyldary Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetinde bólim meńgerýshisiniń birinshi orynbasary, bólim meńgerýshisi, 1990 jyldary Qazaqstannyń Memleket keńesshisi, 1991-1993 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń orynbasary, 1993-1997 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Iran Islam Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi, 1997-2000 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstri janyndaǵy Dıplomatııalyq akademııanyń rektory qyzmetterin atqardy. 2000 jyldan Astanadaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory, QR Prezıdenttik mádenıet ortalyǵynyń dırektory boldy. Joldasbekov qazaq ádebıetiniń alǵashqy qaınar bastaýlaryn, Jambyl Jabaev shyǵarmashylyǵyn zertteýge mol úles qosty. Túrik qaǵanaty kezindegi Orhon-Enıseı jazba eskertkishterin qazaq ǵalymdary arasynda alǵashqylardyń biri bolyp jańasha zerdelep, qazaq tilindegi aýdarmasyn ǵylymı aınalymǵa engizdi. Jambyldyń aqyndyq mektebin zerttep, onyń tustastary men shákirtteriniń týyndylaryn jan-jaqty taldady. «Halyqtar dostyǵy», «Qurmet» ordenderimen marapattalǵan. Shyǵarmalary: V-XIV ǵasyrlardaǵy kóne ádebıet nusqalary. Ertedegi ádebıet nusqalary, A., 1967; Asyl arnalar, A., 1986, 1990; Kúltegin, A., 1986; Toqsan tolǵaý (N. Tórequlovpen birge), A., 1992; Júz jyl jyrlaǵan júrek, A., 1993; Asyl sózdiń atasy, A., 1996; El taǵdyry - er taǵdyry, A., 1997. 73 jyl buryn (1941) fılologııa ǵylymynyń doktory, professor, Sh.Ýálıhanov atyndaǵy syılyqtyń laýreaty, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi SEIІTJANULY Zufar dúnıege keldi. Shyǵys Túrkistannyń Tarbaǵataı aımaǵynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1975-1991 jyldar aralyǵynda Qazaq KSR ǴA M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda qyzmet etken. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde dárisker. «Raýan», «Tańsholpan», «Taý samal» óleń kitaptary jáne folklorlyq jeli negizinde jazylǵan «Epostyq batyrlar», «Salt-dástúr» atty balalarǵa arnalǵan kitaptary bar. Sonymen qatar «Tarıhı epos», «Shyńjań qazaq ádebıeti» monografııalary jaryq kórgen. 71 jyl buryn (1943) fılologııa ǵylymynyń doktory, professor, Sh.Ýálıhanov atyndaǵy syılyqtyń laýreaty ÁShІMHANOVA Svetlana dúnıege keldi. Almaty oblysynyń Raıymbek aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin, M.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetiniń aspırantýrasyn bitirgen. 1978 jyldan Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, dotsenti, kafedra meńgerýshisi, aǵa ǵylymı qyzmetkeri bolǵan. Ǵalymnyń negizgi ǵylymı eńbekteri ejelgi dáýirden 20-shy ǵasyrǵa deıingi Batys Eýropa ádebıetiniń qalyptasyp, damý aıasyn zertteýge arnalǵan. 40-tan astam ǵylymı eńbegi jaryq kórgen. 68 jyl buryn (1946) fılologııa ǵylymynyń doktory, professor YSQAQULY Dandaı dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Otyrar aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin, Qazaq KSR ǴA M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirip, osy ınstıtýttyń kishi ǵylymı qyzmetkeri, Qazaq memlekettik ýnıversıteti jýrnalıstıka fakýltetiniń aǵa oqytýshysy, dotsenti, fılologııa fakýltetiniń dotsenti qyzmetterin atqarǵan. L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ýnıversıtetinde qyzmet istedi. Onyń qazaq ádebı synynyń tarıhı, teorııasy máselelerine arnalǵan «Stıl syry», «Dástúr jáne jańashyldyq», «Ádebı-kórkem syn», «S.Muqanovtyń taǵlymy», «Qansonar», «Ádebıet órnekteri», «Janr», «Muhtar Áýezov álemi», «Syn shyn bolsyn», «Muhtar Áýezov: Talant pen taǵdyr» atty eńbekteri jaryq kórdi. 58 jyl buryn (1956) QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıtetiniń múshesi NURǴISAEV Serikbaı Órikbaıuly dúnıege keldi. Almaty oblysy, Іle aýdany, Jańa arna selosynda jumysshy otbasynda dúnıege keldi. 1974-1980 jyldary - Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń stýdenti, 1980-1982 jyldary - №20 kásiptik-tehnıkalyq ýchılışesiniń óndiristik oqytý sheberi. 1982-1983 jyldary - №116 qalalyq kásiptik-tehnıkalyq ýchılışesiniń komsomol komıtetiniń hatshysy. 1983-1985 jyldary - Qazaqstan LKJO Almaty oblystyq komıtetiniń sektor meńgerýshisi. 1985-1989 jyldary - Qazaqstan LKJO Ortalyq Komıteti bólim meńgerýshisiniń orynbasary, jaýapty uıymdastyrýshy. 1989-1991 jyldary - Almaty saıasattaný jáne basqarý ınstıtýtynyń tyńdaýshysy. 1991 jyly - Almaty qalalyq halyq depýtattary keńesi atqarý komıtetiniń ultaralyq qatynas jáne qoǵamdyq uıymdarmen baılanys bóliminiń meńgerýshisi. 1991-1992 jyldary - Alataý aýdandyq halyq depýtattary Keńesi atqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 1992-1993 jyldary - Almaty qalasynyń Alataý aýdandyq ákimshiligi basshysynyń birinshi orynbasary. 1993-1994 jyldary - Almaty qalasy Sovet aýdandyq ákimshiliginiń basshysy. 1994-1996 jyldary - «Globa Kazahstana» qarjy korporatsııasynyń prezıdenti. 1996-1999 jyldary - Qyzylorda oblysy ákiminiń birinshi orynbasary. 1999-2004 jyldary - Qyzylorda oblysynyń ákimi. 2004-2005 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Almaty qalasyndaǵy arnaıy ókili. 2005 jyly - «Nur Otan» HDP ortalyq apparatynyń jetekshisi. 2005-2008 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiligi áleýmettik-saıası bóliminiń bas ınspektory. 2008-2012 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik qyzmet isteri agenttiginiń Almaty oblysy boıynsha aýmaqtyq basqarmasy men Tártiptik keńesiniń basshysy. 2012 jyldyń qańtardan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty «Nur Otan» HDP múshesi, partııalyq tizim boıynsha saılanǵan. «Qurmet» jáne «Parasat» ordenderimen marapattaldy. Mamandyqtary - matematık, saıasattanýshy, ekonomıst. Ǵylymı dárejesi - ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, professor. 58 jyl buryn (1956) QR Konstıtýtsııalyq Keńesiniń múshesi MALINOVSKII Vıktor Aleksandrovıch dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń zań fakýltetin bitirgen. Eńbek jolyn S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıteti zań fakýltetiniń memlekettik quqyq jáne sovet qurylysy kafedrasynyń assıstenti, aǵa oqytýshysy, dekannyń orynbasary, Almaty saıasattaný ınstıtýtynyń memlekettik qurylys jáne quqyq kafedrasynyń dotsenti bolyp bastady. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti men Mınıstrler kabıneti apparatynyń Memlekettik quqyq bóliminiń referenti, aǵa referenti, Respýblıka Konstıtýtsııalyq Sotynyń sýdıasy bolyp qyzmet atqardy. 1995 jyldan 2006 jylǵa deıin zańgerlik akademııasy - «Ádilet» joǵary quqyq mektebiniń prorektory bolyp jumys istedi. Sońǵy ýaqytta «Internıýs-Qazaqstan» mekemesinde zańger, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıka ýnıversıteti konstıtýtsııalyq quqyq kafedrasynyń meńgerýshisi boldy. 137 jyl buryn (1877-1927) amerıkandyq bıshi, Sergeı Esenınniń áıeli DÝNKAN Aısedora dúnıege keldi.
80 jyl buryn (1934) Reseı jáne keńestik teatr men kıno akteri, RSFSR halyq ártisi ShALEVICh Vıacheslav dúnıege keldi.
47 jyl buryn (1967) ShÝKShINA Marııa Vasılevna dúnıege keldi. Akter, rejısser, stsenarıst Vasılıı Shýkshın men Lıdııa Fedoseeva-Shýkshınanyń úlken qyzy. Alǵash ret kınoǵa 1969 jyly 1,5 jasynda túsken. Áli de fılmderge, televızııalyq jobalarǵa túsýde.