27 qyrkúıek. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
27 qyrkúıek, SENBІ
Halyqaralyq týrızm kúni. Búkilálemdik týrıstik uıymdar Bas Assambleıasynyń sheshimimen jyl saıyn atap ótiledi (Manıla, 1980 jyl).
ESTE QALAR OQIǴALAR
1 4 jyl buryn (2000) RATA-TASS agenttigi men «Qazaqstan Interpress» qoǵamdyq qory «Qazaqstan-TASS» agenttigin qurdy.
Bul sheshim Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 1999 jyldyń aqpan aıyndaǵy Máskeýge resmı sapary kezinde RATA-TASS agenttiginiń ókilderimen jasaǵan kelisim negizinde qabyldanǵan bolatyn.
«Qazaqstan-TASS» agenttiginiń basty maqsaty Qazaqstannyń áleýmettik, ekonomıkayq saıası ómiri jáne Reseımen jan-jaqty qarym-qatynastaryn nasıhattaýda aqparat almasý jumystaryn belsendendirý jáne tereńdetý bolyp tabylady.
9 jyl buryn (2005) Almatyda eki el arasyndaǵy ekonomıkalyq qatynastardy tereńdetý maqsatynda qurylǵan Qazaqstan-Germanııa kásipkerleri qaýymdastyǵynyń tanystyrylymy boldy.
Qaýymdastyqtyń negizgi mindetteri memlekettik baqylaýshy organdar aldyndaǵy óz múddeleri men quqyqtaryn qorǵaý bolyp tabylady.
9 jyl buryn (2005) Almatyda Á.Qasteev atyndaǵy murajaıda kontemporarı art (Qazaqstannyń qazirgi zamanǵy óneri) atty jańa zaly ashyldy.
Zalda álemdik deńgeıdegi art-alańdarynda elimizdi kórsetetin barlyq qazaqstandyq avtorlardyń jumystary jınalǵan. Jańa zalda músinder, kartınalar, sýretter qoıylǵan. Avtorlardyń kóptegen jumystarynda Ortalyq-Azııanyń áleýmettik-saıası ortasy beınelengen.
9 jyl buryn (2005) Astanadaǵy Jambyl atyndaǵy №4 mektep-gımnazııada jas týrıster stansasy ashyldy.
8 jyl buryn (2006) Almaty oblysy Іle aýdanyndaǵy Pervomaı kentinde Qazaqstandaǵy alǵashqy ınfýzııalyq eritindiler shyǵaratyn zaýyttyń tanystyrylymy boldy. Infýzııalyq eritindiler strategııalyq mańyzdy dári-dármek qataryna jatady. Olar aýrýhanalarda kún saıyn úlken kólemde paıdalanylady. Sondaı-aq túrli epıdemııalar, tabıǵı jáne tehnogendik sıpattaǵy apattar men soǵys qımyldary kezinde de oǵan degen suranys eselep arta túsedi. Halyqaralyq medıtsınalyq zertteýlerge qaraǵanda bir adamǵa jylyna orta eseppen eki lıtr ınfýzııalyq eritindiler kerek. Qazirgi tańda olardyń 90 paıyzy shet elderden ákelinedi.
8 jyl buryn (2006) Germanııanyń Baden-Vıýrtemberg jerinde, Valdbrýnn-Mıýlben qalasynda Qazaqstan Elshiligi jergilikti qymyz óndirýshi fermamen birlesip, Germanııadaǵy qazaq dıasporasy men Qazaqstannan kóship barǵan otandastarymyzdyń belsendi atsalysýymen «Qymyz merekesin» ótkizdi. Shara aıasynda merekelik qoıylymdar uıymdastyrylyp, qymyz merekesine arnaıy kelgen qonaqtardyń aldynda Keln jáne Bavarııa qalalaryndaǵy qazaq dıasporasynyń kórkemónerpaz ártisteri óner kórsetti. Mereke qonaqtary qazaqtyń kıiz úıimen, dombyra aspabymen, ulttyq dastarqan mázirimen jáne Germanııadaǵy qymyz óndirisiniń bastalý tarıhymen, qymyzdyń emdik qasıetterimen tanysty.
7 jyl buryn (2007) Almatyda «Abaı joly» romanynyń orys tilindegi jańa aýdarmasynyń tanystyrylymy bolyp ótti.
Qazaqstanda týǵan jáne qazaq ádebıetimen jete tanys, sondaı-aq Ábdijámil Nurpeıisov, Ábish Kekilbaı, Oralhan Bókeı men Tólen Ábdiktiń shyǵarmalaryn sátti aýdaryp, mol tájirıbe jınaqtaǵan esimi álemge áıgili jazýshy Anatolıı Kım bul aýdarmaǵa úlken daıyndyqpen keldi.
7 jyl buryn (2007) Pavlodarda aqyn, qalanyń qurmetti azamaty, aýdarmashy ári dramatýrg Amanjol Shamkenovtiń (1927-2004) qurmetine memorıaldyq taqta ashyldy.
Ondaǵan kitap pen poezııalyq jınaqtardyń avtory Amanjol Shamkenov 1927 jyly Pavlodarda dúnıege keldi. Qazaq memlekettiq ýnıversıtetin bitirgen. Onyń «Stýdent syry» atty tuńǵysh jınaǵy 1951 jyly basylyp shyqty. Qazaq KSR Baspa, polıgrafııa jáne kitap saýdasy isteri memlekettik komıteti kórkem ádebıet redaktsııasynda, «Juldyz» jýrnalynda, «Jazýshy» baspasynda jemisti eńbek etti, kóptegen jyldar Qazaqstan jazýshylary odaǵynda balalar ádebıeti sektsııasyna basshylyq etti. Sondaı-aq, ol «Úndi áýenderi» óleńder toptamasy úshin Djavaharlal Nerý atyndaǵy Halyqaralyq syılyqtyń ıegeri.
7 jyl buryn (2007) Semeıde Qazaqstandaǵy birinshi avtobýs qurastyrý zaýyty - «DAEWOO BUS KAZAKHSTAN» JShS ashyldy.
ESІMDER
10 9 jyl buryn (1905-1985) ǵalym, bıologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri IVANOV Vsevolod Vıacheslavovıch dúnıege keldi.
Ýkraınanyń Odessa oblysynda týǵan. Odessa memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
1933-1984 jyldary Oral pedagogıkalyq ınstıtýtynyń oqytýshysy, kafedra meńgerýshisi bolǵan.
Negizgi ǵylymı eńbekteri botanıka máselelerin zertteýge arnalǵan. Kaspıı teńiziniń soltústiginde ósetin ósimdikterdi zerttep, olardyń bıologııa, ekologııa jáne sharýashylyqta paıdalanylýy jóninde anyqtamalar jazyp, osy ólkeniń florasy týraly anyqtamalyq kitap shyǵarǵan. «Stepı Zapadnogo Kazahstana v svıazı s dınamıkoı ıh pokrova» atty shyǵarmanyń avtory.
Eńbek Qyzyl Tý ordenimen jáne birneshe medaldarmen marapattalǵan.
8 8 jyl buryn (1926-1999) jazýshy, Qostanaı qalasynyń qurmetti azamaty ShÁKІBAEV Serik dúnıege keldi.
Pavlodar qalasynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti) bitirgen. Uly Otan soǵysyna qatysqan. Soǵystan keıin uzaq jyldar boıy memlekettik qaýipsizdik organdarynda istegen. Qostanaı qalalyq partııa komıtetiniń múshesi, Halyq depýtattary qalalyq keńesiniń depýtaty bolyp saılanǵan. 1983 jyldan bastap Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń Qostanaı oblysyndaǵy ádebı keńesshisi bolǵan.
Jazýshynyń «Úlken Túrkistannyń kúıreýi», «Kóterilis», «Tótenshe komıssııa» romandary, t.b. shyǵarmalary bar.
Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen, medaldarmen marapattalǵan.
7 6 jyl buryn (1938) ekonomıka ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, Sh.Ýálıhanov atyndaǵy syılyqtyń ıegeri MAMYROV Nurǵalı Qulshymanuly dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin, Máskeý halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1966-1987 jyldary Almaty halyq sharýashylyq ınstıtýtynyń aǵa oqytýshysy, dotsenti, kafedra meńgerýshisi, prorektory, rektory qyzmetterin atqarǵan. 1987-1988 jyldary - Tájik ekonomıka jáne aýyl sharýashylyǵy basqarý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri. 1992-1993 jyldary - Respýblıkalyq «Memsáýletqurylys» basqarýshy qyzmetkerleri men mamandarynyń biliktiligin arttyrý ınstıtýtynyń rektory. 1993-1994 jyldary - Almaty tehnologııalyq ınstıtýtynyń rektory. 1994-2001 jyldary - Qazaq memlekettik basqarý akademııasynyń rektory. 2001-2005 jyldary T.Rysqulov atyndaǵy Qazaq ekonomıka ýnıversıtetiniń rektory bolǵan.
«Parasat», «Halyqtar dostyǵy» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.
60 jyl buryn (1954) amerıkandyq baǵdarlamashy, lıngvıst jáne Perl tilin jasaýshy Larrı ÝOLL dúnıege keldi.
5 6 jyl buryn (1958) Almatydaǵy Islam ýnıversıtetiniń rektory ALSABEKOV Husaıyn Osmanuly dúnıege keldi.
Balqash qalasynda týǵan Qazaq aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtyn bitirgen, ǵalym-agronom. 1987-1988 jyldary - Almaty meshitiniń ımamy. 1988-1989 jyldary - Almaty meshitiniń naıb-ımamy. 1989-1990 jyldary - Sırııada jáne Pákistanda oqydy. 1990-91 jyldary - Qazaqstannyń naıb-múftıi, Almatydaǵy Islam ýnıversıtetiniń rektory. 1991-1993 jyldary - Sheshen Respýblıkasynyń prezıdenti Dj.Dýdaevtyń keńesshisi, din isteri jónindegi mınıstr, Kavkaz halyqtary Joǵarǵy dinı keńesiniń úılestirýshisi. 1993-1995 jyldary ShR musylmandary dinı basqarmasynyń basshysy - Ichkerııa musylmandary múftıi. 2003 jyldan - Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń sharıǵat, fatýa jáne meshit isteri bóliminiń meńgerýshisi. 2004 jyldan bastap QMDB tóraǵasynyń orynbasary - fatýa bóliminiń meńgerýshisi.
5 3 jyl buryn (1961) Petropavl qalasynyń ákimi ZAKARIıANOV Tólegen Qabykenuly dúnıege keldi.
Astana qalasynda týǵan. 1983 jyly E. Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin «quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha, 2006 jyly S.Seıfýllın atyndaǵy qazaq memlekettik agrotehnıkalyq ýnıversıtetin «ekonomıka» mamandyǵy boıynsha támamdaǵan. Ekonomıka ǵylymynyń kandıdaty bolyp tabylady.
Eńbek jolyn 1983 jyly Tselınograd oblystyq halyq depýtattary Keńesi atqarýshy komıteti ishki ister basqarmasynyń Sovet AIIB tergeýshisi bolyp bastady. Kókshetaý oblystyq halyq depýtattary Keńesi atqarýshy komıteti ishki ister basqarmasynyń asa mańyzdy ister jónindegi tergeýshisi, aǵa tergeýshi, Kókshetaý qalasy prokýratýrasynyń aǵa tergeýshisi, prokýrorynyń kómekshisi bolyp jumys istedi. 1991-2002 jj. - kommertsııalyq bólimshelerde basshylyq laýazymdaryn atqardy. 2002-2007 jj. - Soltústik Qazaqstan oblysy Tımırıazev aýdanynyń ákimi. 2007-2008 jj. - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń memlekettik ınspektory. 2008-2010 jj. - Pavlodar oblysy ákiminiń orynbasary, Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstrligi óńirlik damytý Komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 2010-2012 jj. - «Moskvoretskoe» JShS bas dırektory laýazymyn atqardy. 2013 jyldan bastap osy ýaqytqa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstri birinshi orynbasarynyń keńesshisi boldy. 2013 jylǵy 6 mamyrdan Petropavl qalasynyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy. «Eren eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan. 5 1 jyl buryn (1963) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń múshesi TІNІKEEV Muhtar Bákiruly dúnıege keldi.
1963 jyly Qaraǵandyda týǵan. Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetin taý-ken ınjener-qurylysshy mamandyǵy boıynsha jáne E.A. Býketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin zańger mamandyǵy boıynsha bitirgen. Qaraǵandy tehnıkalyq ýnıversıtetiniń tehnıka ǵylymdarynyń Qurmetti Doktory. 1980 - 1981 jyldar aralyǵynda - «Qaraǵandy kómir» ÓB № 22 shahtasynda elektr slesar, Qaraǵandy qalasy. 1981 - 1983 jyldar aralyǵynda - áskerı qyzmet, vzvod komandıriniń orynbasary, Polsha Halyq Respýblıkasynda Soltústik áskerler toby. 1983 - 1990 jyldar aralyǵynda - «Qaraǵandy kómir» ÓB «Kırov» shahtasynyń № 4 ýchaskesinde tazalaý kenishiniń taý-ken jumysshysy, Qaraǵandy qalasy. 1990 - 1993 jyldar aralyǵynda - HІІ saılanǵan Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń halyq depýtaty. 1994 - 1995 jyldar aralyǵynda - HІІІ saılanǵan Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty. 2002 - 2004 jyldar aralyǵynda - ІІ saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. 2004 - 2007 jyldar aralyǵynda - ІІІ saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. 2007 - 2011 jyldar aralyǵynda - ІV saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. 2012 jylǵy qańtardan bastap - V saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. «Nur Otan» Halyqtyq Demokratııalyq partııasynyń múshesi, partııalyq tizim boıynsha saılanǵan. «Qurmet», «Dostastyq» (TMD), ІІІ jáne ІІ dárejeli «Shahterlik Dańq» ordenderimen; «Astanaǵa 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentine 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl» medaldarymen marapattalǵan; Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á. Nazarbaev eki ret jeke alǵys jarııalaǵan.
4 6 jyl buryn (1968) «Eýrazııa+ORT» JShS bas dırektory KISELEV Sergeı Vladımırovıch dúnıege keldi.
Tom qalasynda (RF) týǵan. Krasnoıar ále qoraaanysynan qorǵaný radıoelektronıka joǵary áskerı ýchılışesin, radıotehnkalyq quraldardy paıdalaný ınjeneri, «Ádilet» quqyq joǵary mektebin bitirgen, zańger. 1994-1996 jyldary «Tsesna-Saıran» JShS bas dırektorynyń orynbasary. 1996-2004 jyldary - «ıÝrıst» JShS , «ıÝrInfo kompanııasy» JShS dırektory. 2001-2002 jyldary - Sottar odaǵynyń hatshysy. 2003 jyldan - Quqyqtyq mádenıetti qalyptastyrý qorynyń dırektory. 2004-2007 jyldary - QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty. 2007-2010 jyldary - «Eýrazııa» birinshi arnasy» JShS bas dırektory.
Qazirgi qyzmetinde - 2012 jylǵy tamyzdan beri.
«Qazaqstan Kosntıtýtsııasyna 10 jyl», Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentine 10 jyl» medaldarymen marapattalǵan.
3 7 jyl buryn (1977) Zapashnyılardyń tsırk áýletiniń tórtinshi urpaǵy ókili, Reseı halyq ártisi ZAPAShNYI Askold Valterovıch dúnıege keldi.